Το Αλτσχάιμερ είναι μια από τις πιο διαδεδομένες νευροεκφυλιστικές διαταραχές- Επηρεάζει 50 εκατ. ανθρώπους παγκοσμίως- Τα αίτια του δεν είναι απολύτως σαφή
Ομάδα ερευνητών στο εργαστήριο της καθηγήτριας Lucía Chávez Gutiérrez (VIB-KU Leuven) επεσήμανε τη γενετική συμβολή στην ανάπτυξη της οικογενούς νόσου Αλτσχάιμερ και διακρίνοντας πώς συγκεκριμένες μεταλλάξεις λειτουργούν ως ρολόι για την πρόβλεψη του σε ποια ηλικία θα ξεκινήσει η νόσος.
Αυτά τα ερευνητικά συμπεράσματα, δημοσιεύθηκαν στο Molecular Neurodegeneration και θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους κλινικούς γιατρούς να βελτιώσουν την έγκαιρη διάγνωση και να προσαρμόσουν τις στρατηγικές θεραπείας.
Η νόσος Αλτσχάιμερ παραμένει μια από τις πιο διαδεδομένες νευροεκφυλιστικές διαταραχές, επηρεάζοντας 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Μέχρι σήμερα, η ακριβής αιτία της δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητή.
Ένα από τα βασικά ορατά χαρακτηριστικά στον εγκέφαλο των ατόμων με νόσο Αλτσχάιμερ είναι η παρουσία αμυλοειδών πλακών. Αυτές οι πλάκες σχηματίζονται στους νευρώνες και αποτελούνται από συστάδες κακώς διπλωμένων θραυσμάτων αμυλοειδούς-β (Αβ, προφέρεται α-βήτα). Αυτά τα θραύσματα παράγονται από ένα εξελιγμένο σύστημα μοριακής επεξεργασίας που ενορχηστρώνεται από το ένζυμο γ-σεκρετάση και αρκετές βασικές πρωτεΐνες.
Η οικογενής νόσος Αλτσχάιμερ είναι ένας σπάνιος, πρώιμος τύπος νόσου που προκαλείται από μεταλλάξεις σε τρία σημαντικά γονίδια που εμπλέκονται σε αυτό το σύστημα: αμυλοειδική πρόδρομη πρωτεΐνη (APP), Presenilin 1 (PSEN1) ή Presenilin 2 (PSEN2). Ο ακριβής ρόλος τους στη νόσο δεν είναι καλά κατανοητός και έχει συζητηθεί από τους επιστήμονες εδώ και αρκετές δεκαετίες.
Η κατανόηση περισσότερων για τη σχέση μεταξύ συγκεκριμένων ειδών μεταλλάξεων και της ηλικίας εμφάνισης της οικογενούς νόσου Αλτσχάιμερ θα μπορούσε να είναι χρήσιμη για τους γιατρούς για να κάνουν πιο ακριβείς κλινικές διαγνώσεις.
«Στην Οικογενή Νόσο Αλτσχάιμερ, οι ασθενείς εμφανίζουν συχνά αυτόματες γενετικές μεταλλάξεις, αλλά μέχρι σήμερα οι γιατροί δεν μπορούσαν να τους παρέχουν πιο εξειδικευμένες πληροφορίες», εξηγεί η Λουτσία Τσάβεζ Γκουτιέρες, επικεφαλής της ομάδας και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο VIB-KU Leuven Center for Brain & Disease Research στο Βέλγιο.
«Αναπτύξαμε μια μέθοδο για να ελέγξουμε πειραματικά πόσο πιθανό είναι μια μετάλλαξη να προκαλέσει τη νόσο, καθώς και για να προβλέψουμε πότε θα εμφανιστεί» προσθέτει.
Το γονίδιο που συνδέεται με την ηλικία
Η ερευνητική ομάδα της καθηγήτριας απέδειξε πρόσφατα ότι οι μεταλλάξεις στο γονίδιο PSEN1 συνδέονται στενά με την ηλικία έναρξης της νόσου Αλτσχάιμερ. Στο πλαίσιο της νέας μελέτης, πραγματοποίησε την ίδια ανάλυση για μεταλλάξεις και στα τρία αιτιολογικά γονίδια: PSEN1, PSEN2 και APP, όπου διαπιστώθηκαν πολύ σαφείς συσχετίσεις μεταξύ συγκεκριμένων μεταλλάξεων και της ηλικίας έναρξης της Οικογενούς Νόσου Αλτσχάιμερ.
«Όταν συγκεντρώσουμε όλα τα δεδομένα μας, θα έχουμε μια πολύ πιο ξεκάθαρη εικόνα για το πώς κάθε ένα από τα αιτιολογικά γονίδια συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικογενούς νόσου Αλτσχάιμερ – μπορούμε να μετρήσουμε την ακριβή συμβολή κάθε γονιδίου και ακόμη και να προβλέψουμε πότε θα εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα», εξηγεί η καθηγήτρια και κύρια συγγραφέας της μελέτης.
Είναι ήδη γνωστό στους επιστήμονες ότι η συσσώρευση μεγαλύτερων πεπτιδίων Aβ στον εγκέφαλο μπορεί να εμπλέκεται στην ενεργοποίηση των μοριακών και κυτταρικών προγραμμάτων που οδηγούν στην εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ. Σε αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές παρατήρησαν άμεσες και γραμμικές σχέσεις ανάμεσα στην αναλογία Αβ και την ηλικία εμφάνισης της νόσου.
Οι παράλληλες αυτές σχέσεις μετατοπίζονταν ανάλογα με το γονίδιο, γεγονός που υποδηλώνει την παρουσία ενός κοινού παθογόνου μηχανισμού με διαφορετικό χρόνο εκδήλωσης ανά γονίδιο.
«Τα δεδομένα μας προβλέπουν ότι μια μετατόπιση κατά 12% στο προφίλ των Aβ πεπτιδίων θα μπορούσε να καθυστερήσει την ηλικία έναρξης της οικογενειακής νόσου Αλτσχάιμερ έως και πέντε χρόνια», λέει η καθηγήτρια.
«Αυτό αναδεικνύει τις δυνατότητες των θεραπειών που στοχεύουν στη γ-σεκρετάση στον εγκέφαλο για τη δημιουργία μικρότερων σε μέγεθος μορφών Aβ και με τη σειρά τους καθυστερούν ή προλαμβάνουν την έναρξη της νόσου» σημειώνει.
Στρατηγικές
Εκτός από τη βαθύτερη κατανόηση του μηχανισμού της νόσου, οι επιστήμονες ανέπτυξαν ένα πλαίσιο αξιολόγησης της παθογένειας των γενετικών μεταλλάξεων αλλά και της επιρροής περιβαλλοντικών παραγόντων ή τροποποιητικών γονιδίων.
«Αναπτύξαμε ένα προγνωστικό μοντέλο για την ηλικία έναρξης, το οποίο θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για εξατομικευμένες προσεγγίσεις διάγνωσης και θεραπείας στην οικογενή νόσο Αλτσχάιμερ», δήλωσε η πρώτη συγγραφέας της μελέτης.
«Στο μέλλον, αυτό μπορεί να βοηθήσει τους κλινικούς γιατρούς να σχεδιάσουν αποτελεσματικότερα στρατηγικές για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία ασθενών με γενετικές μορφές της νόσου. Το εργαστήριό μας επικεντρώνεται τώρα στην περαιτέρω έρευνα με στόχο την ανάπτυξη θεραπειών με τη χρήση αυτού του μοντέλου» κατέληξε,
Πηγή: skai.gr
