Το δενδρολίβανο είναι ένα αρωματικό φυτό με μακραίωνη ιστορία και ποικίλες εφαρμογές στη μαγειρική, την ιατρική και την αρωματοθεραπεία. Προερχόμενο από τη Μεσόγειο, έχει καθιερωθεί ως ένα από τα πιο δυνατά και ωφέλιμα βότανα, με ιδιότητες που το καθιστούν πολύτιμο σε κάθε σπίτι. Σήμερα, για πρώτη φορά μάλλον στη σύγχρονη ιστορία, αποτέλεσε «πέτρα σκανδάλου», διότι στη Θεσσαλονίκη ένας άνδρας συνελήφθη επειδή έκοψε ένα κλωνάρι, ενώ βρισκόταν στην αυλή ενός δημόσιου νοσοκομείου.
Από την αρχαιότητα, το δενδρολίβανο κατείχε ξεχωριστή θέση στους λαούς της Μεσογείου. Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι το θεωρούσαν ιερό φυτό και το χρησιμοποιούσαν σε θρησκευτικές τελετές, αλλά και ως μέσο ενίσχυσης της μνήμης και της συγκέντρωσης.
Χρήσεις του Δενδρολίβανου
Μαγειρική: Χάρη στο έντονο άρωμα και τη χαρακτηριστική γεύση του, το δενδρολίβανο αποτελεί αγαπημένο συστατικό της μεσογειακής κουζίνας. Χρησιμοποιείται ανάλογα με τις προτιμήσεις του κάθε μάγειρα, χωρίς συγκεκριμένους περιορισμούς, είτε φρέσκο, είτε σε ξηρή μορφή. Προσδίδει μοναδικό άρωμα και γεύση σε κρέατα, ψάρια, σούπες, λαχανικά και σάλτσες. Χρησιμοποιείται επίσης σε διάφορα κοκτέιλ, κυρίως με βάση το τζιν.
Ιατρική: Στην παραδοσιακή ιατρική, χρησιμοποιήθηκε για τη βελτίωση της πέψης, την ανακούφιση πονοκεφάλων, την αντιμετώπιση της αλωπεκίας και την τόνωση της μνήμης. Σύγχρονες επιστημονικές έρευνες επιβεβαιώνουν ορισμένες από αυτές τις ιδιότητες, αποδεικνύοντας ότι το δενδρολίβανο διαθέτει αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση. Ως έγχυμα για θεραπευτική χρήση προτείνονται ένα με δύο κουταλάκια του γλυκού, ξηρό δενδρολίβανο, σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό (για 10–15 λεπτά). Καλό είναι να μην καταναλώνονται πάνω από δύο φλιτζάνια την ημέρα.
Αρωματοθεραπεία: Το αιθέριο έλαιο του δενδρολίβανου χρησιμοποιείται ευρέως στην αρωματοθεραπεία, καθώς συμβάλλει στη μείωση του άγχους, στη βελτίωση της συγκέντρωσης και στην τόνωση της κυκλοφορίας του αίματος.
Αν και το δενδρολίβανο θεωρείται γενικά ασφαλές, συνιστάται προσοχή σε ορισμένες περιπτώσεις:
Κάποια άτομα ενδέχεται να παρουσιάσουν αλλεργική αντίδραση. Σε περίπτωση ερεθισμού ή αναπνευστικής δυσφορίας, διακόψτε αμέσως τη χρήση και συμβουλευτείτε γιατρό.
Εγκυμοσύνη και θηλασμός: Οι έγκυες και οι θηλάζουσες γυναίκες καλό είναι να αποφεύγουν τη χρήση μεγάλων ποσοτήτων, καθώς το φυτό μπορεί να προκαλέσει συσπάσεις της μήτρας.
Αλληλεπιδράσεις με φάρμακα: Το δενδρολίβανο μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα, όπως αντιπηκτικά ή φάρμακα για την υπέρταση. Πριν τη χρήση του, συνιστάται να συμβουλευτείτε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας.
Πού φυτεύουμε το δεντρολίβανο και πού αναπτύσσεται καλύτερα;
Είτε στον κήπο σας, είτε στο μπαλκόνι, σημασία έχει η ηλιοφάνεια και οι όσο το δυνατό περισσότερο ξηρές συνθήκες. Αν φυτευτεί σε σκιερά μέρη, η ανάπτυξή του περιορίζεται και η ανθοφορία του μειώνεται αισθητά. Πρόκειται για φυτό ανθεκτικό στο ψύχος και στις χαμηλές θερμοκρασίες και συναντάται αυτοφυές ακόμη και σε υψόμετρα 600 μέτρων. Προσαρμόζεται σε διάφορους τύπους εδαφών, ακόμη και φτωχά και ξηρά, ωστόσο αναπτύσσεται ιδανικά σε ελαφρά εδάφη με καλή αποστράγγιση και ουδέτερο pH. Έχει περιορισμένες ανάγκες σε νερό και λίπασμα. Τον πρώτο χρόνο μετά τη μεταφύτευση, απαιτούνται μικρά και συχνά ποτίσματα ώστε να ριζώσει καλά. Στη συνέχεια, χάρη στο εκτεταμένο ριζικό του σύστημα, αρκεί ένα πότισμα την εβδομάδα, ακόμη και τους καλοκαιρινούς μήνες.
Όσον αφορά τη λίπανση, η προσθήκη μικρής ποσότητας πλήρους βιολογικού λιπάσματος στις αρχές της άνοιξης είναι επαρκής για να ενισχύσει τη βλάστηση και την ανθοφορία του φυτού. Το δεντρολίβανο κλαδεύεται στα τέλη του χειμώνα ή στις αρχές του φθινοπώρου, μόλις ολοκληρωθεί η ανθοφορία του. Κάθε χρόνο συνίσταται ελαφρύ κλάδεμα, αφαιρώντας ξερούς ή αδύναμους βλαστούς και περιορίζοντας την ανάπτυξή του η διαμορφώνοντας τα ψαλιδίσματα για να του δωθεί το επιθυμητό σχήμα. Κάθε τρία με τέσσερα χρόνια, συνιστάται ένα αυστηρό κλάδεμα ανανέωσης, κόβοντας τους βλαστούς χαμηλά, σε ύψος 10–15 εκ. από το έδαφος, ώστε να ανανεωθούν οι ξυλώδεις ιστοί του φυτού.
Ποιες ασθένειες και έντομα προσβάλλουν το δεντρολίβανο;
Σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας και ανεπαρκούς αερισμού, το δενδρολίβανο μπορεί να προσβληθεί από μυκητολογικές ασθένειες που επηρεάζουν τις ρίζες και το φύλλωμα. Για προληπτική προστασία, μπορούμε να ψεκάζουμε με οικολογικό διάλυμα θειαφιού ή με σπιτικό διάλυμα μαγειρικής σόδας (1 κουταλιά του γλυκού σόδα, 2 κουταλιές ελαιόλαδο σε 2 λίτρα νερού).
Για την αντιμετώπιση εντόμων όπως η μελίγκρα, ο αλευρώδης και το σκαθάρι του δεντρολίβανου (Chrysolina americana), ψεκάζουμε με διάλυμα πράσινου σαπουνιού (20 γρ. τριμμένο σαπούνι και 5 ml οινόπνευμα σε 1 λίτρο νερό). Εναλλακτικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φυσική πυρεθρίνη, διαθέσιμη σε γεωπονικά καταστήματα.
Ο πολλαπλασιασμός του δεντρολίβανου γίνεται με μοσχεύματα, σπόρους ή παραφυάδες. Την άνοιξη, κόβουμε κορυφαίους βλαστούς μήκους περίπου 10 εκ. και αφαιρούμε τα φύλλα της βάσης. Τα τοποθετούμε σε υπόστρωμα κοπριάς, χώματος και άμμου σε αναλογία 1:1:1, σε σκιερό και υγρό περιβάλλον. Μετά από 3–4 μήνες, τα μοσχεύματα θα έχουν αναπτύξει ρίζες και μπορούν να μεταφυτευτούν οριστικά σε γλάστρα ή στον κήπο.
Πηγή: skai.gr
