Η παγκόσμια στρατιωτική ανασυγκρότηση αποτελεί υπαρξιακή απειλή για τους κλιματικούς στόχους, σύμφωνα με ερευνητές που προειδοποιούν ότι μόνο ο εξοπλισμός που σχεδιάζει το ΝΑΤΟ ενδέχεται να αυξήσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά σχεδόν 200 εκατομμύρια τόνους ετησίως.
Καθώς ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με τον μεγαλύτερο αριθμό ένοπλων συγκρούσεων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι χώρες έχουν επιδοθεί σε αμυντικές δαπάνες-ρεκόρ, οι οποίες ανήλθαν συλλογικά στα 2,46 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2023.
«Υπάρχει πραγματική ανησυχία για τον τρόπο με τον οποίο προτεραιοποιούμε τη βραχυπρόθεσμη ασφάλεια, θυσιάζοντας τη μακροπρόθεσμη», δήλωσε η ερευνήτρια Έλι Κίνεϊ, από το Παρατηρητήριο Συγκρούσεων και Περιβάλλοντος και συγγραφέας της μελέτης που παρουσιάζει ο Guardian.
ΆλλαΣχετικά άρθρα
Επενδύοντας στη στρατιωτική ασφάλεια, αυξάνονται οι παγκόσμιες εκπομπές και επιδεινώνεται περαιτέρω η κλιματική κρίση, σημειώνουν οι ειδικοί.
Αυτό, με τη σειρά του, αναμένεται να οδηγήσει σε νέα κλιμάκωση της βίας, καθώς η κλιματική αλλαγή θεωρείται πλέον ένας από τους παράγοντες πρόκλησης συγκρούσεων, έστω και έμμεσα. Στο Νταρφούρ του Σουδάν, η σύγκρουση έχει συνδεθεί με τη διαμάχη για τους λιγοστούς πόρους μετά από παρατεταμένες ξηρασίες και ερημοποίηση. Στην Αρκτική, η υποχώρηση των πάγων έχει οδηγήσει σε εντάσεις για το ποιος θα ελέγχει τα νέα προσβάσιμα αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου και κρίσιμων ορυκτών πόρων.
Ενώ ελάχιστες στρατιωτικές δυνάμεις παγκοσμίως δημοσιοποιούν με διαφάνεια τη χρήση ορυκτών καυσίμων, ερευνητές εκτιμούν ότι οι ένοπλες δυνάμεις ευθύνονται ήδη για το 5,5% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά καθώς εντείνονται οι γεωπολιτικές εντάσεις και αυξάνεται ο στρατιωτικός προϋπολογισμός των κρατών.
Οι ΗΠΑ, επί δεκαετίες η χώρα με τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες, ζητούν από τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες. Ήδη η στρατιωτικοποίηση αυξήθηκε σε 108 χώρες το 2023, σύμφωνα με τον Δείκτη Παγκόσμιας Ειρήνης, ενώ 92 χώρες εμπλέκονται σε ένοπλες συγκρούσεις – από την Ουκρανία και τη Γάζα, μέχρι το Νότιο Σουδάν και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ενώ αυξάνονται οι εντάσεις μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ για την Ταϊβάν την ώρα που αναζωπυρώνεται η «παγωμένη» σύγκρουση Ινδίας–Πακιστάν.
Ιδιαίτερα στην Ευρώπη, η αύξηση στρατιωτικών δαπανών είναι δραματική καθώς από το 2021 έως το 2024, οι χώρες της ΕΕ αύξησαν τη χρηματοδότηση για εξοπλισμούς περισσότερο από 30%, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Οικονομίας και Ειρήνης. Τον Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση, εν μέσω ανησυχιών για τις πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ όσον αφορά την Ουκρανία, παρουσίασε το σχέδιο “ReArm Europe”, προτείνοντας πρόσθετες στρατιωτικές δαπάνες ύψους 800 δισ. ευρώ.
Σε ανάλυση για το Γραφείο Αφοπλισμού του ΟΗΕ, η ερευνήτρια Έλι Κίνεϊ και οι συνεργάτες της προειδοποιούν ότι η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών θέτει σε άμεσο κίνδυνο τον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης 13, που αφορά την επείγουσα δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Όπως σημειώνουν, οι εκπομπές μόνο από την επανεξοπλιστική προσπάθεια του ΝΑΤΟ ισοδυναμούν με το κόστος στο παγκόσμιο αποτύπωμα άνθρακα που θα προκαλούσε η προσθήκη μιας χώρας στο μέγεθος του Πακιστάν.
Από όλες τις λειτουργίες των κρατών, οι στρατοί είναι από τους πιο ενεργοβόρους θεσμούς. «Πρώτα απ’ όλα, λόγω του εξοπλισμού που προμηθεύονται, ο οποίος αποτελείται κυρίως από μεγάλες ποσότητες χάλυβα και αλουμινίου – υλικά με πολύ υψηλό ανθρακικό αποτύπωμα κατά την παραγωγή τους», δήλωσε ο Λέοναρντ ντε Κλερκ, συγγραφέας της μελέτης και μέλος της Πρωτοβουλίας για την Καταγραφή των Αερίων Θερμοκηπίου του Πολέμου.
«Δεύτερον, κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, οι στρατοί είναι ιδιαίτερα κινητικοί. Και για να μετακινούνται, χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα – δηλαδή ντίζελ για τις χερσαίες επιχειρήσεις και κηροζίνη για τις αεροπορικές. Για τις ναυτικές επιχειρήσεις χρησιμοποιείται επίσης κυρίως ντίζελ, εκτός εάν τα πλοία είναι πυρηνοκίνητα.»
Δεδομένου του απορρήτου που συνήθως περιβάλλει τους στρατούς και τις επιχειρήσεις τους, είναι δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια το πόσα αέρια του θερμοκηπίου εκπέμπουν. Μόνο οι χώρες του ΝΑΤΟ αναφέρουν επαρκή στοιχεία για τις εκπομπές τους ώστε να μπορέσουν οι επιστήμονες να επιχειρήσουν μια εκτίμηση.
«Επιλέξαμε το ΝΑΤΟ επειδή είναι η πιο διαφανής συμμαχία όσον αφορά τις δαπάνες. Δεν είναι ότι θέλαμε συγκεκριμένα να επικεντρωθούμε στο ΝΑΤΟ, αλλά απλώς επειδή υπάρχουν περισσότερα διαθέσιμα δεδομένα», δήλωσε ο Ντε Κλερκ.
Οι ερευνητές υπολόγισαν πόσο θα αυξηθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εάν οι χώρες του ΝΑΤΟ, εξαιρουμένων των ΗΠΑ, δεδομένου ότι ήδη δαπανούν πολύ περισσότερα από τις άλλες, αυξήσουν κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες το ποσοστό του ΑΕΠ που αφιερώνουν στις ένοπλες δυνάμεις τους.
Μια τέτοια αύξηση βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, με πολλές ευρωπαϊκές χώρες να αυξάνουν σημαντικά τις στρατιωτικές δαπάνες ως απάντηση στην κρίση στην Ουκρανία. Παρότι οι χώρες του ΝΑΤΟ έχουν δεσμευθεί δημοσίως να αυξήσουν τις δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το σχέδιο ReArm Europe θα μπορούσε να οδηγήσει τελικά σε αύξηση στο 3,5%, από περίπου 1,5% το 2020. Οι ερευνητές θεώρησαν ως πιθανή μια αντίστοιχη αύξηση και για μέλη του ΝΑΤΟ που δεν ανήκουν στην ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.
Υπολογίζοντας με βάση τη μεθοδολογία από πρόσφατη μελέτη, σύμφωνα με την οποία κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του ποσοστού του ΑΕΠ που αφιερώνεται σε στρατιωτικές δαπάνες προκαλεί αύξηση των εθνικών εκπομπών κατά 0,9% έως 2%, οι ερευνητές εκτίμησαν ότι ένα «σοκ δαπανών» δύο ποσοστιαίων μονάδων θα οδηγούσε σε αύξηση των εκπομπών στο σύνολο του μπλοκ κατά 87 έως 194 μεγατόνους διοξειδίου του άνθρακα ισοδύναμου (CO₂e) ετησίως.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι μια τόσο μεγάλη αύξηση στις εκπομπές όχι μόνο θα επιτάχυνε την κλιματική αλλαγή, αλλά και ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα έβλαπτε την οικονομία. Πρόσφατες εκτιμήσεις για το «κοινωνικό κόστος του άνθρακα» – ένας χρηματοοικονομικός δείκτης της ζημιάς που προκαλεί η εκπομπή CO₂ – τοποθετούν το κόστος στα 1.347 δολάρια ανά τόνο CO₂e, υποδεικνύοντας ότι το ετήσιο κόστος της στρατιωτικής ενίσχυσης του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να φτάσει τα 264 δισεκατομμύρια δολάρια.
Και αυτό, όπως επισημαίνει η Κίνεϊ, είναι μόνο ένα μικρό μέρος του πραγματικού κόστους της στρατιωτικοποίησης. «Ο υπολογισμός στο άρθρο περιλαμβάνει 31 χώρες, που αντιστοιχούν μόλις στο 9% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών. Αν λάβει κανείς υπόψη του τον πραγματικό αντίκτυπο, υπάρχει μεγάλο μέρος του κόσμου που δεν συμπεριλαμβάνεται στον συγκεκριμένο υπολογισμό».
Η ανάλυση επισημαίνει επίσης ότι η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών μειώνει τους διαθέσιμους πόρους για πολιτικές που στοχεύουν στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Αυτό φαίνεται ήδη να ισχύει, καθώς η Βρετανία χρηματοδοτεί την αύξηση των στρατιωτικών του δαπανών μειώνοντας τον προϋπολογισμό της αναπτυξιακής βοήθειας, μια τακτική που ακολούθησαν επίσης το Βέλγιο, η Γαλλία και η Ολλανδία.
«Αυτή η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών υπονομεύει την εμπιστοσύνη που είναι απαραίτητη για τον πολυμερή διάλογο», δήλωσε η Κίνεϊ. «Στην COP29, χώρες του Παγκόσμιου Νότου, όπως η Κούβα, επεσήμαναν την υποκρισία στην αίθουσα: τα κράτη είναι πρόθυμα να αυξάνουν συνεχώς τις στρατιωτικές τους δαπάνες, αλλά προσφέρουν απαράδεκτα χαμηλές δεσμεύσεις για χρηματοδότηση της κλιματικής δράσης».
Πηγή: skai.gr
