Η αναγνώριση του αλ Σαράα από τον Τραμπ «ταρακουνάει» όλη τη Μέση Ανατολή

Η συνάντηση του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, με τον νέο μεταβατικό πρόεδρο της Συρίας, Αχμέντ αλ-Σαράα, πρώην τζιχαντιστή και μέχρι πρότινος καταζητούμενο για τρομοκρατία, σηματοδοτεί μια βαθιά γεωπολιτική ανατροπή στη Μέση Ανατολή.

Ο μεταβατικός πρόεδρος της Συρίας, Άχμεντ αλ-Σαράα, γνωστός παλαιότερα με το πολεμικό του ψευδώνυμο Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι, συναντήθηκε με τον Τραμπ στο Ριάντ έξι μήνες μετά την ταχεία εκστρατεία που οδήγησε στην ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, στην εκδίωξη ενόπλων ομάδων που υποστηρίζονταν από το Ιράν και στην ανακήρυξή του ως ηγέτη της χώρας.

Ο αλ-Σαράα είχε συμπεριληφθεί το 2013 στη λίστα των Ειδικά Καθορισμένων Παγκόσμιων Τρομοκρατών των ΗΠΑ για την ηγεσία του στο παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία, γνωστό ως Μέτωπο Αλ-Νούσρα, και είχε επικηρυχθεί για 10 εκατομμύρια δολάρια.

Ο πρώην τζιχαντιστής, που έχει γεννηθεί στη Σαουδική Αραβία, είχε πολεμήσει επί σειρά ετών τις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ, πριν μεταβεί στη Συρία για να ηγηθεί της ένοπλης ισλαμιστικής εξέγερσης που ανέτρεψε τον δικτάτορα Μπασάρ αλ-Άσαντ.

Η συνάντηση, που χαρακτηρίστηκε από τη Συρία ως «ιστορική», ήταν η πρώτη μεταξύ προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών και προέδρου της Συρίας εδώ και 25 χρόνια και πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της περιοδείας του Ντόναλντ Τραμπ στη Μέση Ανατολή, των πρώτων επίσημων επισκέψεων κατά τη δεύτερη θητεία του.

Και οι δύο ηγέτες εμφανίστηκαν χαμογελαστοί σε φωτογραφίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον Λευκό Οίκο και το υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας. Το συριακό ΥΠΕΞ δήλωσε ότι ο Τραμπ δεσμεύτηκε να «σταθεί στο πλευρό της Συρίας σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία».

Μία ημέρα νωρίτερα, ο Τραμπ είχε ανακοινώσει την άρση των πολυετών κυρώσεων κατά της Συρίας, μια απόφαση που προκάλεσε παρατεταμένο χειροκρότημα 40 δευτερολέπτων από το ακροατήριο και τη θερμή επιδοκιμασία του Σαουδάραβα πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

«Ω, τι κάνω για τον πρίγκιπα διάδοχο», είπε ο Ντόναλντ Τραμπ στην αίθουσα, αποδίδοντας τα εύσημα στον de facto ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας για την άρση των κυρώσεων που χαρακτήρισε «σκληρές και παραλυτικές». Η Συρία είναι καταχωρισμένη από τις ΗΠΑ ως «Κράτος Υποστηρικτής της Τρομοκρατίας» από τον Δεκέμβριο του 1979.

Η συριακή οικονομία έχει πληγεί επί σειρά ετών από τις δυτικές κυρώσεις. Ανάμεσα στις αυστηρότερες περιλαμβάνεται ο αμερικανικός «Νόμος του Καίσαρα» του 2019, ο οποίος επέβαλε εκτεταμένες κυρώσεις που απαγόρευαν σε άτομα, εταιρείες ή κυβερνήσεις να εμπλέκονται σε οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα που θα μπορούσε να στηρίξει τον πολεμικό μηχανισμό του Άσαντ. Ο νόμος αυτός καθιστούσε ουσιαστικά ολόκληρη την οικονομία της Συρίας «απρόσιτη». Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η συριακή οικονομία συρρικνώθηκε πάνω από 50% μεταξύ 2010 και 2020.

Μέχρι το 2022, η φτώχεια έπληττε το 69% του συριακού πληθυσμού, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία. Η ακραία φτώχεια επηρέαζε πάνω από έναν στους τέσσερις Σύρους το 2022, ποσοστό που, όπως σημειώνει η Παγκόσμια Τράπεζα, πιθανότατα επιδεινώθηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό του Φεβρουαρίου 2023.

Τα κράτη του Κόλπου επιθυμούν διακαώς να επενδύσουν στη Συρία και να στηρίξουν την οικονομία της, αλλά έως τώρα δίσταζαν για να μην παραβιάσουν τις αμερικανικές κυρώσεις. Η κίνηση Τραμπ αναμένεται να άρει αυτά τα εμπόδια, ανοίγοντας τον δρόμο για επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Τραμπ πρότεινε στον Σαράα να λάβει μια σειρά από μέτρα, μεταξύ των οποίων η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, η απέλαση ξένων και Παλαιστινίων «τρομοκρατών», αλλά και την παροχή βοήθειας στις ΗΠΑ για την  αποτροπή της επανεμφάνισης του ISIS, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο.

Η έξοδος της Συρίας από την απομόνωση προσφέρει σανίδα σωτηρίας στο νεοσύστατο καθεστώς της χώρας και στον πρόεδρό της, ο οποίος είχε δεσμευτεί σε συνέντευξή του στο CNN πέρυσι ότι η ένοπλη αντιπολίτευση της Συρίας σχεδιάζει να σχηματίσει  κυβέρνηση βασισμένη σε θεσμούς και σε ένα «συμβούλιο που θα επιλέγεται από τον λαό». Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή προσφέρει επίσης ευκαιρίες στα κράτη του Αραβικού Κόλπου και την Τουρκία, που επίσης είχαν πιέσει για την άρση των κυρώσεων, να επεκτείνουν την επιρροή τους στη Συρία και να επωφεληθούν οικονομικά μετά από δεκαετίες αποκλεισμού.

«Το γεγονός ότι το έκανε τόσο δημόσια και από το Ριάντ, πιστεύω ότι αποτελεί μια σιωπηρή έγκριση για όσους σκέφτονται να επενδύσουν στη Συρία», δήλωσε η Νατάσα Χολ από το Πρόγραμμα Μέσης Ανατολής του Center for Strategic and International Studies (CSIS). «(Αυτό) σημαίνει ότι δίνει νίκες στον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν».

Συγκρατημένη αισιοδοξία από τους Σύρους 

Οι Σύροι υποδέχθηκαν την άρση των κυρώσεων με αυξημένες προσδοκίες. Βεγγαλικά φώτισαν τον ουρανό σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες πόλεις της Συρίας μετά την ανακοίνωση του Τραμπ για την άρση των κυρώσεων. Στήθηκαν διαφημιστικές πινακίδες με ευχαριστίες προς τον Τραμπ και τον πρίγκιπα Μοχάμεντ.

«Δεν ξέρω πώς είναι η ζωή χωρίς κυρώσεις», είπε η Ρανίμ Σακχάλ, η οποία δήλωσε ότι ζει υπό καθεστώς κυρώσεων από τότε που γεννήθηκε, τη δεκαετία του 1970. «Η χώρα ασφυκτιά».

«Ο κόσμος είναι αισιόδοξος και το όνειρό μας είναι οι αραβικές χώρες να βοηθήσουν , κάτι που δεν έχουμε δει εδώ και χρόνια λόγω της αντιπαλότητας του Μπασάρ με τους Άραβες ηγέτες», πρόσθεσε.

Το νόμισμα της Συρίας, η Λίρα, κατέγραψε άνοδο έως και 27% έναντι του αμερικανικού δολαρίου μετά την ανακοίνωση. Ο Υπουργός Οικονομίας και Εμπορίου της χώρας, Μοχάμαντ Νιντάαλ αλ-Σαάρ, ξέσπασε σε δάκρυα ζωντανά στον αέρα στο σαουδαραβικό τηλεοπτικό δίκτυο Al Arabiya, δηλώνοντας ότι η Συρία «εισέρχεται πλέον σε μια νέα φάση».

Όμως η αισιοδοξία δεν είναι καθολική. Η άρση των κυρώσεων ενδέχεται να συμβάλει σημαντικά στην παροχή νομιμοποίησης στο νέο καθεστώς του Σαράα, και ορισμένοι στη Συρία εκφράζουν ανησυχίες για το πώς θα αντιμετωπιστούν οι μειονότητες από τους πρώην τζιχαντιστές.

«Είμαστε χαρούμενοι… δόξα τω Θεώ. Μετά από τόσα χρόνια η οικονομία μπορεί να αναζωογονηθεί. Οι τιμές είναι πολύ υψηλές, τα προϊόντα δυσεύρετα, οπότε, πρώτα ο Θεός, θα είναι η αρχή της οικονομικής βελτίωσης στη χώρα», δήλωσε στο CNN κάτοικος της Δαμασκού. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι η άρση των κυρώσεων δεν πρέπει να εκληφθεί ως σιωπηρή αποδοχή του καθεστώτος, αν πρώτα δεν αποδοθεί δικαιοσύνη σε όσους εμπλέκονται στους φόνους των μειονοτήτων.

«Αντιμετωπίζουμε μια σειρά από εξτρεμιστικές ομάδες που περιορίζουν τις ελευθερίες», σημείωσε. «Αν ένας άντρας και μια γυναίκα εμφανιστούν μαζί δημόσια, ο άντρας μπορεί να συλληφθεί και απλώς να εξαφανιστεί. Οι άντρες μπορεί να ξυλοκοπηθούν επειδή φορούν σορτς… πρόκειται για ακραία παραβίαση των προσωπικών ελευθεριών.»

Τον Μάρτιο, ένοπλοι πιστοί στο νέο συριακό καθεστώς πραγματοποίησαν εκτελέσεις και μιλούσαν για «κάθαρση» της χώρας, όταν οι επιχειρήσεις κατά των υπολειμμάτων του καθεστώτος Άσαντ εξελίχθηκαν σε κοινοτικές σφαγές κατά της αλαουιτικής μειονότητας. Ο ΟΗΕ είχε δηλώσει τότε ότι ολόκληρες οικογένειες, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών, δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια των βιαιοτήτων.

Μια ευκαιρία για τη Σαουδική Αραβία

Επί δεκαετίες, τα κράτη του Αραβικού Κόλπου είχαν αποκλειστεί από τη Συρία, καθώς ο αντίπαλός τους, το Ιράν, επέκτεινε την επιρροή του στη χώρα μέσω της συμμαχίας του με το καθεστώς Άσαντ.

Ο δεκαετής εμφύλιος πόλεμος στη Συρία προκάλεσε έντονη κρίση στις σχέσεις της Δαμασκού με τα περισσότερα αραβικά κράτη, οδηγώντας τελικά και στον αποκλεισμό της από τον Αραβικό Σύνδεσμο. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, τα κράτη του Κόλπου άρχισαν να αποκαθιστούν τις σχέσεις τους με τον Άσαντ και πρωτοστατούσαν στην προσπάθεια αποκατάστασής του, μέχρι την αιφνίδια απομάκρυνσή του από την εξουσία τον Δεκέμβριο. Έκτοτε, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ έχουν εντείνει τις προσπάθειες για την επανένταξη του νέου καθεστώτος στη διεθνή κοινότητα.

Ο Σαουδάραβας Υπουργός Εξωτερικών, Φαϊσάλ μπιν Φαρχάν, ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι το Ριάντ θα βρίσκεται «στην πρώτη γραμμή» της οικονομικής ανάκαμψης της Συρίας. Οι προσπάθειές του θα μπορούσαν να καταστήσουν τη Σαουδική Αραβία σημαντικό παίκτη στη χώρα, επιτρέποντάς της να επεκτείνει την επιρροή της για πρώτη φορά.

«Η Συρία δεν θα μείνει μόνη. Η Σαουδική Αραβία… θα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή όσων στηρίξουν αυτή την οικονομική αφύπνιση… (Η Συρία) χρειάζεται μια ώθηση, και θα τη λάβει από τα αδέρφια της στην περιοχή», δήλωσε ο μπιν Φαρχάν σε συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη.

Ο Χασάν Αλχασάν, ανώτερος ερευνητής στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, σημείωσε ότι η Σαουδική Αραβία έχει «γεωστρατηγικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή» που μπορεί να εξυπηρετήσει μέσω της στήριξης του παρόντος συριακού καθεστώτος.

Αψηφώντας το Ισραήλ

Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπάιντεν, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σαουδική Αραβία βρίσκονταν κοντά στην επίτευξη μιας συνολικής συμφωνίας για την ασφάλεια και την οικονομία, η οποία θα οδηγούσε στην εξομάλυνση των σχέσεων του Ριαντ με το Ισραήλ.

Παρά την επιθυμία του Τραμπ να αναγνωρίσει η Σαουδική Αραβία το Ισραήλ, κατά την επίσκεψή του στο Ριάντ δεν επετεύχθη μία τέτοια κίνηση. Αντίθετα, ο πρόεδρος ανακοίνωσε ότι θα συνάψει σχέσεις με τον Σαράα — μια κίνηση που αντιβαίνει στις επιδιώξεις του Ισραήλ, το οποίο έχει επανειλημμένα βομβαρδίσει τη Συρία και κατέλαβε περισσότερα εδάφη της μετά την πτώση του Άσαντ.

Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε στο CNN ότι όταν ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου συναντήθηκε με τον Τραμπ στην Ουάσιγκτον τον Απρίλιο, του ζήτησε να μην άρει τις κυρώσεις κατά της Συρίας, εκφράζοντας φόβους για επανάληψη των γεγονότων της 7ης Οκτωβρίου 2023, όταν μαχητές υπό την ηγεσία της Χαμάς επιτέθηκαν στο Ισραήλ.

Ο Νετανιάχου είχε υιοθετήσει σκληρή στάση απέναντι στον Σαράα και τη νέα κυβέρνησή του. Τις ημέρες που ακολούθησαν την ανατροπή του Άσαντ, διέταξε μία άνευ προηγουμένου χερσαία επιχείρηση εντός της Συρίας, οδηγώντας τις ισραηλινές δυνάμεις πιο βαθιά στη χώρα από ποτέ στο παρελθόν, ανατρέποντας έτσι την 50ετή σιωπηρή ειρηνική συνύπαρξη του Ισραήλ με το καθεστώς Άσαντ.

Η κλιμάκωση αυτή σηματοδότησε την εγκατάλειψη της δέσμευσης του Νετανιάχου για «καλή γειτονία» με τη νέα Συρία. Εκατοντάδες αεροπορικές επιδρομές στόχευσαν ό,τι είχε απομείνει από το οπλοστάσιο του Άσαντ, ιδιαίτερα τα χημικά όπλα του, προκειμένου να αποτραπεί η κατάληψή τους από εξτρεμιστικές οργανώσεις. 
Ισραηλινές δυνάμεις κατέλαβαν το όρος Ερμών, την υψηλότερη κορυφή της Συρίας και στρατηγικής σημασίας σημείο με θέα στο Ισραήλ, τον Λίβανο και τη Συρία.

«Ανατρέψαμε το καθεστώς Άσαντ, το οποίο λειτουργούσε ουσιαστικά ως χερσαίος σύνδεσμος μεταξύ του Ιράν και της Χεζμπολάχ στον Λίβανο», δήλωσε ο Νετανιάχου σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα την περασμένη εβδομάδα.

Μετά τη συνάντησή του με τον Σαράα την Τετάρτη, ο Τραμπ τον επαίνεσε δημόσια, χαρακτηρίζοντάς τον ως έναν «εξαιρετικό, νεαρό και γοητευτικό άνδρα» με ένα «πολύ ισχυρό παρελθόν» ως «μαχητή». Ο νέος πρόεδρος της Συρίας, είπε, «έχει πραγματικά μια ευκαιρία να τα καταφέρει».
 

Πηγή: skai.gr