Η ανακάλυψη Ηρακλειώτη ερευνητή στο Κέιμπριτζ που αλλάζει τα δεδομένα στην Ιατρική

Ακόμη και η ήπια διάσειση μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες επιπτώσεις στον εγκέφαλο, σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από μια πανευρωπαϊκή μελέτη, η ομάδα έδειξε ότι για σχεδόν τους μισούς ανθρώπους που δέχονται ένα χτύπημα στο κεφάλι, υπάρχουν αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι περιοχές του εγκεφάλου επικοινωνούν μεταξύ τους, προκαλώντας μακροχρόνια συμπτώματα όπως κόπωση και γνωστική εξασθένηση.

Η ήπια τραυματική εγκεφαλική βλάβη – διάσειση – προκύπτει από χτύπημα ή τράνταγμα στο κεφάλι. Μπορεί να συμβεί ως αποτέλεσμα πτώσης, αθλητικού τραυματισμού ή από ατύχημα με ποδήλατο ή αυτοκινητιστικό δυστύχημα, για παράδειγμα. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι χαρακτηρίζεται ως «ήπια», συνδέεται συνήθως με επίμονα συμπτώματα και ελλιπή ανάρρωση. Τέτοια συμπτώματα περιλαμβάνουν κατάθλιψη, γνωστική εξασθένηση, πονοκεφάλους και κόπωση.

Ενώ ορισμένοι γιατροί σε πρόσφατες μελέτες προβλέπουν ότι εννέα στα 10 άτομα που παρουσιάζουν διάσειση θα έχουν πλήρη ανάρρωση μετά από έξι μήνες, προκύπτουν στοιχεία ότι μόνο τα μισά άτομα καταφέρνουν να έχουν πλήρη ανάρρωση. Αυτό σημαίνει ότι ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών μπορεί να μην λάβει επαρκή ιατρική φροντίδα μετά τον τραυματισμό.

Ωστόσο, το να προβλέψουμε ποιοι ασθενείς θα έχουν γρήγορη ανάρρωση και ποιοι θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να αναρρώσουν είναι δύσκολο. Προς το παρόν, οι ασθενείς με υποψία διάσεισης υποβάλλονται συνήθως σε αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία, οι οποίες αναζητούν δομικά προβλήματα, όπως φλεγμονή ή μώλωπες – ωστόσο, ακόμη κι αν αυτές οι τομογραφίες δεν δείχνουν εμφανή δομική βλάβη, τα συμπτώματα μπορεί να εξακολουθήσουν.

Ο Δρ Εμμανουήλ Σταματάκης από το Τμήμα Κλινικών Νευροεπιστημών και Τομέας Αναισθησιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ δήλωσε: «Παγκοσμίως, βλέπουμε μια αύξηση στον αριθμό των περιπτώσεων ήπιας τραυματικής εγκεφαλικής βλάβης, ιδιαίτερα από πτώσεις του γηράσκοντος πληθυσμού μας και αυξανόμενους αριθμούς οδικών συγκρούσεων σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

«Προς το παρόν, δεν έχουμε ξεκάθαρο τρόπο να βρούμε ποιος από αυτούς τους ασθενείς θα έχει ταχεία ανάρρωση και ποιος θα πάρει περισσότερο χρόνο, και ο συνδυασμός υπερβολικά αισιόδοξων και ανακριβών προγνώσεων σημαίνει ότι ορισμένοι ασθενείς κινδυνεύουν να μην λάβουν επαρκή φροντίδα για τα συμπτώματά τους.

Ο Δρ Σταματάκης και οι συνεργάτες του μελέτησαν λειτουργικές μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου, οι οποίες εξετάζουν τον τρόπο συντονισμού διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου – που ελήφθησαν από 108 ασθενείς με ήπια διάσειση και τις συνέκριναν με τομογραφίες εγκεφάλου από 76 υγιείς εθελοντές. Οι ασθενείς αξιολογήθηκαν επίσης για συνεχιζόμενα συμπτώματα.

Οι ασθενείς και οι εθελοντές είχαν επιστρατευτεί στο CENTER-TBI, ένα μεγάλο ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα που στοχεύει στη βελτίωση της φροντίδας ασθενών με τραυματική εγκεφαλική βλάβη, του οποίου προεδρεύει ο καθηγητής David Menon (επικεφαλής του τμήματος Αναισθησιολογίας).

Σε αποτελέσματα που δημοσιεύθηκαν στο ερευνητικό περιοδικό Brain, η ομάδα διαπίστωσε ότι λίγο λιγότερο από το ήμισυ (45%) εξακολουθούσαν να παρουσιάζουν συμπτώματα που προέρχονται από τον εγκεφαλικό τραυματισμό τους, με τα πιο συνηθισμένα να είναι η κόπωση, η κακή συγκέντρωση και οι πονοκέφαλοι.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτοί οι ασθενείς είχαν ανωμαλίες σε μια περιοχή του εγκεφάλου που είναι γνωστή ως θάλαμος, η οποία ενσωματώνει όλες τις αισθητηριακές πληροφορίες και μεταδίδει αυτές τις πληροφορίες γύρω από τον εγκέφαλο. H διάσειση συσχετίστηκε με αυξημένο συντονισμό μεταξύ του θαλάμου και του υπόλοιπου εγκεφάλου – με άλλα λόγια, ο θάλαμος προσπαθούσε να επικοινωνήσει περισσότερο ως αποτέλεσμα του τραυματισμού – και περισσότερο προσπαθεί, τόσο χειρότερη ήταν η πρόγνωση για τους ασθενείς.

Η Rebecca Woodrow, διδακτορική φοιτήτρια στο Τμήμα Κλινικής Νευροεπιστήμης στο Κέιμπριτζ, είπε: «Παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε εμφανής δομική βλάβη στον εγκέφαλο σε τομογραφίες ρουτίνας, είδαμε σαφείς ενδείξεις ότι ο θάλαμος – το σύστημα αναμετάδοσης του εγκεφάλου – ήταν υπερσυνδεδεμένος . Θα μπορούσαμε να το ερμηνεύσουμε αυτό σαν ο θάλαμος που προσπαθεί να υπερ-αντισταθμίσει οποιαδήποτε βλάβη και αυτό φαίνεται να είναι η ρίζα ορισμένων από τα μακροχρόνια συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς».

Μελετώντας πρόσθετα δεδομένα από τομογραφίες εκπομπής ποζιτρονίων (PET), που μπορούν να μετρήσουν την τοπική χημική σύνθεση του εγκεφάλου, οι ερευνητές μπόρεσαν να κάνουν συσχετισμούς με βασικούς νευροδιαβιβαστές ανάλογα με τα μακροπρόθεσμα συμπτώματα που εμφανίζει ένας ασθενής. Για παράδειγμα, ασθενείς που αντιμετώπιζαν γνωστικά προβλήματα, όπως δυσκολίες μνήμης, έδειξαν αυξημένο συντονισμό μεταξύ του θαλάμου και των περιοχών του εγκεφάλου πλούσιες σε νευροδιαβιβαστή νοραδρεναλίνη. Οι ασθενείς που εμφάνισαν συναισθηματικά συμπτώματα, όπως κατάθλιψη ή ευερεθιστότητα, έδειξαν μεγαλύτερη συνδεσιμότητα με περιοχές του εγκεφάλου πλούσιες σε σεροτονίνη.

Ο Δρ Σταματάκης, ο οποίος είναι επίσης Stephen Erskine Fellow στο Queens’ College του Κέιμπριτζ, πρόσθεσε: «Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν ήδη φάρμακα που στοχεύουν αυτές τις χημικές ουσίες του εγκεφάλου, επομένως τα ευρήματά μας προσφέρουν ελπίδα ότι στο μέλλον, όχι μόνο θα μπορούσαμε να προβλέψουμε την πρόγνωση του ασθενούς, αλλά μπορεί επίσης να είμαστε σε θέση να προσφέρουμε μια θεραπεία που στοχεύει τα ιδιαίτερα συμπτώματά τους.”

Woodrow, RE et al. Acute thalamic connectivity precedes chronic postconcussive symptoms in mild traumatic brain injury. Brain; 26 April 2023; DOI: 10.1093/brain/awad056