Η «ειδική σχέση» Γερμανίας-Αφγανιστάν

Μόνο με τη συγκατάθεση των Ταλιμπάν κατέστη δυνατή η πρόσφατη απέλαση καταδικασμένων Αφγανών από τη γερμανική κυβέρνηση, μια κίνηση που οι ισλαμιστές θεωρούν ως βήμα προς τη διπλωματική αναγνώριση του καθεστώτος τους.

Ο υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας, Αλεξάντερ Ντόμπριντ, εξέφρασε την ικανοποίησή του δηλώνοντας: «Καταφέραμε να ολοκληρώσουμε μια ακόμη πτήση απέλασης με εγκληματίες στο Αφγανιστάν». Το αεροσκάφος, που αναχώρησε από τη Λειψία με προορισμό την Καμπούλ, μετέφερε συνολικά 81 άνδρες, στους οποίους η Γερμανία είχε αρνηθεί το δικαίωμα παραμονής.

Η “εκστρατεία επαναπατρισμού” και τα διπλωματικά εμπόδια

Για τον Ντόμπριντ και τα κυβερνώντα κόμματα CDU/CSU και SPD, η ενέργεια αυτή αποτελεί υλοποίηση προεκλογικής δέσμευσης για αυστηρότερη μεταναστευτική πολιτική. Η συμφωνία συνασπισμού καθορίζει πως «θα απελάσουμε στο Αφγανιστάν και τη Συρία – ξεκινώντας από εγκληματίες». Ωστόσο, είχε προηγηθεί ήδη, υπό την προηγούμενη κυβέρνηση, μία πτήση απέλασης τον Αύγουστο του 2024.

Ο Ντόμπριντ κάνει λόγο για «αλλαγή πολιτικής», αφού πλέον δίνεται έμφαση στην «εκστρατεία επαναπατρισμού», η επιτυχία της οποίας, όμως, συναντά σημαντικές δυσκολίες. Η μη αναγνώριση των Ταλιμπάν από τη Γερμανία δυσχεραίνει την επίσημη συνεργασία, καθιστώντας τις διαπραγματεύσεις εξαιρετικά εύθραυστες.

Το καθεστώς των Ταλιμπάν, που από τον Αύγουστο του 2021 ασκεί συστηματική καταπίεση εναντίον γυναικών και κοριτσιών, παραμένει διεθνώς απομονωμένο. Οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η τραγική ανθρωπιστική κατάσταση στη χώρα καθιστούν ιδιαίτερα επίμαχες τις απελάσεις, ήδη από τα πρώτα τους βήματα πριν την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν.

Πολιτικές διαφωνίες και διεθνείς πιέσεις

Παρ’ όλα αυτά, ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών επαναλαμβάνει: «Δεν υπάρχει δικαίωμα διαμονής για σοβαρούς εγκληματίες στη χώρα μας», προαναγγέλλοντας νέες απελάσεις. Η γερμανική κυβέρνηση επιμένει πως πρόκειται για «τεχνικές επαφές» και όχι για επίσημη αναγνώριση των Ταλιμπάν. Καθοριστικός μεσολαβητικός ρόλος διαδραματίζει το Κατάρ, μέσω του οποίου υλοποιήθηκαν οι επαφές.

Αυτή τη στιγμή, μόνο η Ρωσία έχει αναγνωρίσει επισήμως το καθεστώς των Ταλιμπάν. Με ενδιαφέρον, η γερμανική κυβέρνηση συμφώνησε να ενταχθούν δύο εκπρόσωποι της αφγανικής διοίκησης στα προξενικά τμήματα εντός Γερμανίας, αποκλειστικά για να διευκολυνθεί η διαδικασία επαναπατρισμού.

Ο καγκελάριος Μερτς, πάντως, τόνισε κατηγορηματικά: «Η διπλωματική αναγνώριση του καθεστώτος των Ταλιμπάν δεν τίθεται προς συζήτηση. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί».

Αντιδράσεις εντός και εκτός κυβέρνησης

Μέσα στον κυβερνητικό συνασπισμό, οι έως τώρα επαφές με το καθεστώς των Ταλιμπάν προκαλούν αντιδράσεις. Ο Άντις Αχμέτοβιτς, εκπρόσωπος εξωτερικής πολιτικής του SPD, είχε ήδη ασκήσει κριτική λέγοντας πως «δεν μπορεί να υπάρξει διάλογος με μια ομάδα που συστηματικά αρνείται στις γυναίκες και στα κορίτσια την εκπαίδευση, την εργασία και την ελευθερία». Υπενθύμισε, επίσης, τα εντάλματα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο κατά κορυφαίων στελεχών των Ταλιμπάν για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Παρά τις διαφωνίες, ο ειδικός σε θέματα Αφγανιστάν Κόνραντ Σέτερ τονίζει πως η αναγνώριση των Ταλιμπάν από τη Ρωσία ενδέχεται να δημιουργήσει πιέσεις και προς τα δυτικά κράτη, ειδικά εάν ακολουθήσουν το παράδειγμα κι άλλες χώρες όπως το Πακιστάν ή το Κατάρ. Αυτό θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια νέα διπλωματική δυναμική, ενισχύοντας τις προσδοκίες των Ταλιμπάν για περαιτέρω αναγνώριση.

Η ερευνήτρια Νικόλ Ντάιτελχοφ από το Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης επισημαίνει από την πλευρά της πως οι απελάσεις αποτελούν σοβαρό ολίσθημα, εφόσον οι απελαθέντες κινδυνεύουν στη χώρα τους με βασανιστήρια ή απάνθρωπη μεταχείριση. Υπογραμμίζει ότι τέτοιες πρακτικές πλήττουν σοβαρά την διεθνή εμπιστοσύνη στη Γερμανία, ασκώντας κριτική στο σταμάτημα των προγραμμάτων προστασίας για πρώην τοπικούς συνεργάτες της Γερμανίας.

«Ποιος θέλει να βασίζεται στον λόγο μιας χώρας που υπόσχεται προστασία και μετά απλώς εγκαταλείπει αυτούς που τη βοήθησαν;», αναρωτιέται, υπογραμμίζοντας το ευρύτερο ηθικό και πολιτικό διακύβευμα.

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός

Πηγή: Deutsche Welle