Το τελευταίο διάστημα, η Γαλλία διανύει περίοδο πολιτικής αδράνειας στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων, ωστόσο η Εθνοσυνέλευση δείχνει ιδιαίτερη δραστηριότητα στην ανάδειξη και διόρθωση ορισμένων ιστορικών αδικιών. Δύο χρόνια μετά τη διαφιλονικούμενη μεταρρύθμιση για την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στα 64 έτη, υπερψηφίστηκε πρόσφατα πρόταση για την απομάκρυνσή της.
Παρότι η εν λόγω εξέλιξη είναι συμβολική και δεν έχει άμεσες νομικές συνέπειες, κλονίζει περαιτέρω το ήδη τεταμένο πολιτικό τοπίο στη χώρα, ειδικότερα αφότου το Rassemblement National (RN) στήριξε καθοριστικά την αριστερή πτέρυγα στην επίτευξη σχετικής πλειοψηφίας. Από τις βουλευτικές εκλογές του περασμένου καλοκαιριού, οι δομικές μεταρρυθμίσεις μοιάζουν να έχουν παγώσει, καθώς η κυβέρνηση στερείται της απόλυτης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.
Η επιστροφή στη «μνήμη» και η αναγνώριση αδικιών
Στον τομέα της πολιτικής μνήμης, ωστόσο, καταγράφεται σχεδόν πρωτοφανής κινητικότητα. Μόλις μέσα σε μία εβδομάδα, οι βουλευτές ψήφισαν τρία σημαντικά νομοθετήματα που επαναπροσδιορίζουν τη γαλλική στάση απέναντι σε ιστορικά ζητήματα ή φέρνουν σε πρώτο πλάνο τις προσπάθειες επανόρθωσης.
Υπόθεση Ντρεϊφούς
Στις 2 Ιουνίου 2025, η Γαλλική Εθνοσυνέλευση ενέκρινε ομόφωνα τη μεταθανάτια αναβάθμιση του Αλφρέντ Ντρεϊφούς στον βαθμό του ταξίαρχου. Ο εβραϊκής καταγωγής αξιωματικός είχε καταδικαστεί το 1894 για προδοσία με ψευδή στοιχεία – «η ιστορία του Ντρεϊφούς έγινε σύμβολο της αδικίας και του αντισημιτισμού στη Γαλλία». Η πολιτική και εθνική διάσταση της υπόθεσης υπήρξε τεράστια, καθώς συνδέθηκε με το κλίμα αντιπαλότητας της εποχής έναντι της Γερμανίας. Αν και το 1906 ο Ντρεϊφούς έλαβε αποκατάσταση και υπηρέτησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως αντισυνταγματάρχης, η απόδοση τιμών που του αναλογούσαν καθυστέρησε δραματικά. Η προαγωγή του αναμένεται να τεθεί προς έγκριση στη Γερουσία. Όπως ανέφερε ο βουλευτής του κόμματος Μακρόν, Σαρλ Ζιτσενστούλ, εισηγητής της σχετικής πρότασης, «ο αντισημιτισμός που γνώρισε ο Ντρεϊφούς δεν ανήκει στο μακρινό παρελθόν».
Επαναπατρισμένοι από Βιετνάμ και Αϊτή
Την επόμενη ημέρα, η Εθνοσυνέλευση υιοθέτησε νομοσχέδιο για την αναγνώριση και αποζημίωση όσων επαναπατρίστηκαν από το Βιετνάμ μετά το τέλος της γαλλικής αποικιοκρατικής παρουσίας (1954). Περίπου 44.000 άτομα, ανάμεσά τους στρατιωτικοί, οικογένειες και βιετναμέζοι συνεργάτες, βρέθηκαν υπό ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες σε προσωρινούς ξύλινους καταυλισμούς. Ο νέος νόμος προβλέπει αποζημίωση με βάση τον χρόνο παραμονής στους καταυλισμούς, με δυνητικά 1.600 δικαιούχους.
Στις 5 Ιουνίου, αναγνωρίστηκαν και οι αδικίες εις βάρος της Αϊτής, καθώς η Γαλλία διαιώνισε την οικονομική δυσχέρεια της χώρας. Το ψήφισμα, προερχόμενο από την κομμουνιστική παράταξη, προβλέπει επίσημη αναγνώριση και αίτημα αποζημιώσεων, χωρίς ωστόσο συγκεκριμένες δεσμευτικές πρόνοιες.
Σύγκρουση ουσίας και συμβολισμού
Η Γαλλία διατηρεί μακρά παράδοση τέτοιου είδους ψηφισμάτων – χαρακτηριστικό το παράδειγμα του 2001, όταν αναγνώρισε το δουλεμπόριο ως «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας». Ωστόσο, οι ειδικοί διχάζονται: κάποιοι εκτιμούν πως οι πρωτοβουλίες αυτές δηλώνουν κοινωνική ωριμότητα και διάθεση ανάληψης ιστορικών ευθυνών. Άλλοι υπογραμμίζουν πως, σε συνθήκες πολιτικής ακινησίας, οι συμβολικές αυτές ενέργειες προχωρούν πιο εύκολα από τις ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις σε πεδία όπως το συνταξιοδοτικό, η εκπαίδευση ή τα δημόσια οικονομικά.
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
Πηγή: Deutsche Welle
