Η πορεία του Κώστα Σημίτη: Διάδοχος του Ανδρέα, εκσυγχρονισμός και το δαχτυλίδι στον Γιώργο Παπανδρέου

Σε ηλικία 88 ετών πέθανε σήμερα το πρωί στο νοσοκομείο της Κορίνθου ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης.

Ο Κώστας Σημίτης γεννήθηκε στον Πειραιά στις 23 Ιουνίου 1936. Ο πατέρας του, Γεώργιος Σημίτης, ήταν δικηγόρος, καθηγητής της ΑΣΟΕΕ, επί σειρά ετών πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά, αντιπρόσωπος του Πειραιά στην Εθνοσυνέλευση στους Κορυσχάδες και γενικός διοικητής Ρούμελης στην ΠΕΕΑ, την κυβέρνηση του βουνού του ΕΑΜ.

Η μητέρα του, Φανή Χριστοπούλου, με καταγωγή από τον Πύργο Ηλείας, υπήρξε επί χρόνια κορυφαίο στέλεχος γυναικείων οργανώσεων της Αριστεράς και Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Γυναικών.

Κατά τη διάρκεια της κατοχής οι γονείς του έλαβαν μέρος στην Εθνική Αντίσταση κατά των κατακτητών από τις τάξεις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Παππούς του ήταν ο αρχίατρος και ευεργέτης του δήμου Πύργου, Κωνσταντίνος Χριστόπουλος, καθώς και ο νομικός, Σπυρίδων Σημίτης. Νονός του ήταν ο Πρίγκιπας Νικόλαος της Ελλάδος και της Δανίας, ο οποίος ήταν φίλος του πατέρα του.

Οι σπουδές και η Δάφνη Σημίτη

Ο Κώστας Σημίτης σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ της Δυτικής Γερμανίας και οικονομικά στο London School of Economics and Political Science. Ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία ως διδάκτωρ της Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ το 1959. Δίδαξε ως υφηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας το 1971 και συνέχισε ως τακτικός καθηγητής του Εμπορικού και Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Γκίσεν από το 1971 έως το 1975. Το 1977 εξελέγη τακτικός καθηγητής στην Πάντειο Σχολή (το σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο). Μιλάει αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.

Ήταν παντρεμένος με τη Δάφνη Σημίτη, το γένος Αρκαδίου, την οποία γνώρισε την περίοδο που και οι δύο σπούδαζαν στο London School of Economics. Η σύζυγός του κατάγεται, από την πλευρά της μητέρας της, από παλιά οικογένεια της Άρτας ενώ είναι εγγονή του Ευάγγελου Γαρουφαλιά, δημάρχου Άρτας και βουλευτή, καθώς και ανιψιά του Πέτρου Γαρουφαλιά, βουλευτή και υπουργού.

Απέκτησαν μαζί δύο κόρες, τη Φιόνα και τη Μαριλένα.

Διετέλεσε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ από τις 30 Ιουνίου 1996 ως τις 8 Φεβρουαρίου 2004 και πρωθυπουργός από τις 18 Ιανουαρίου 1996 ως τις 10 Μαρτίου 2004.

Μετά την πτώση της Χούντας το 1974, υπήρξε από τους ιδρυτές του ΠΑΣΟΚ και ανέλαβε αρκετές υπουργικές θέσεις, όταν το κόμμα του ανέλαβε την εξουσία.

Διάδοχος του Ανδρέα Παπανδρέου

Στις 18 Ιανουαρίου του 1996 διαδέχτηκε τον Ανδρέα Παπανδρέου στην πρωθυπουργία μετά από ψηφοφορία της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. εκπροσωπώντας τον «εκσυγχρονιστικό» πόλο εξουσίας με κύριο στόχο την οικονομική μεταρρύθμιση της ελληνικής οικονομίας και την κοινωνική σύγκλιση της ελληνικής κοινωνίας με την «ισχυρή» Ευρώπη.

Στις 30 Ιουνίου 1996, λίγες μέρες μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, ο Κώστας Σημίτης εξελέγη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στο επεισοδιακό 4ο Συνέδριο του κόμματος, όταν κέρδισε τον Άκη Τσοχατζόπουλο.

[embedded content]

Επανεξελέγη πρωθυπουργός μετά τη νίκη του στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 1996 και του Απριλίου 2000.

Ως πρωθυπουργός προώθησε μία μετριοπαθή εξωτερική πολιτική ταυτόχρονα με τη σταδιακή ιδιωτικοποίηση του μεγάλου ελληνικού δημόσιου τομέα, στοχεύοντας σε μία οικονομική σταθερότητα σύμφωνα με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ως πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αποριζοσπαστικοποίησε τον λόγο του κόμματος προκρίνοντας την πορεία της χώρας προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης[6]. Η δεύτερη θητεία του συνοδεύτηκε από την εφαρμογή μέτρων λιτότητας, με στόχο τη μείωση του πληθωρισμού και του εθνικού χρέους, καθώς και από προσπάθειες επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών για το Κυπριακό πρόβλημα στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής.

Μεταξύ των σημαντικότερων επιτυχιών της θεωρείται η ένταξη της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση το 2001.

Πολιτική πορεία

Ζώντας στην Αθήνα ως δικηγόρος πρωτοστάτησε το 1965 στην ίδρυση του Ομίλου Πολιτικής Έρευνας «Αλέξανδρος Παπαναστασίου», του οποίου διετέλεσε γραμματέας. Ο Όμιλος Παπαναστασίου είχε ως στόχο τη συστηματική μελέτη των σημαντικότερων προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας και την ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπισή τους. Το 1967 ο όμιλος μετεξελίχθηκε στην αντιδικτατορική οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα», η οποία επτά χρόνια αργότερα συμμετείχε στην ίδρυση του ΠΑΣΟΚ.

Στη διάρκεια της δικτατορίας διέφυγε παράνομα στο εξωτερικό και παραπέμφθηκε ερήμην στο Στρατοδικείο για απόπειρα εμπρησμού και παράβαση του νόμου περί εκρηκτικών υλών.

Σε αντίποινα συνελήφθη η σύζυγός του, Δάφνη Σημίτη και κρατήθηκε επί δύο μήνες σε απομόνωση. Από το 1970 ο Κώστας Σημίτης συμμετείχε στο Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ) ως μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του.

ΠΑΣΟΚ και κυβέρνηση

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ και συμμετείχε στην πρώτη Κεντρική Επιτροπή και στο πρώτο Εκτελεστικό Γραφείο του Κινήματος.

Στις 13 Ιουνίου 1979, το ΠΑΣΟΚ ανακοινώνει την παραίτηση του Κώστα Σημίτη από το Εκτελεστικό Γραφείο. Θεωρήθηκε υπεύθυνος προπαγάνδας του κόμματος και συγκεκριμένα για την αφίσα που είχε κυκλοφορήσει με το σύνθημα «Όχι στην Ευρώπη των μονοπωλίων, ναι στην Ευρώπη των λαών», όταν επίσημη θέση του Κινήματος ήταν η έξοδος της χώρας από την τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ).

Αμέσως μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, τον Οκτώβριο του 1981, με τον σχηματισμό της πρώτης κυβέρνησης, κλήθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου να αναλάβει:

• υπουργός Γεωργίας, από το 1981 ως το 1985, όπου και εξασφάλισε την επιτυχή ένταξη της ελληνικής γεωργίας στην ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική, καθώς και τον πολλαπλασιασμό των ενισχύσεων,
• υπουργός Εθνικής Οικονομίας, από το 1985 ως το 1987, όπου και εφάρμοσε το πρώτο αυστηρό πρόγραμμα σταθεροποίησης, με ιδιαίτερα θετική επίπτωση στις μακροοικονομικές ανισορροπίες,
• υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κατά τη διάρκεια της οικουμενικής κυβέρνησης, υπό την προεδρία του καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα (Νοέμβριος 1989 – Φεβρουάριος 1990),
• υπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και υπουργός Εμπορίου ταυτόχρονα, από το 1993 ως το 1995. Κατά το διάστημα αυτό έθεσε το πλαίσιο μιας μακροχρόνιας πολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Ο Κώστας Σημίτης εκλεγόταν βουλευτής της Α’ εκλογικής περιφέρειας Πειραιά συνεχώς από το 1985 μέχρι και το 2007.

Στις 30 Ιουνίου 1996, στο 4ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, λίγες μέρες μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, αναδείχθηκε πρόεδρος του κινήματος και με τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 22 Σεπτεμβρίου 1996 ανακηρύχθηκε πρωθυπουργός. Ως αρχηγός του ΠΑΣΟΚ κέρδισε και την επόμενη εκλογική αναμέτρηση στις 9 Απριλίου 2000.

Υπό τον Κώστα Σημίτη η χώρα προετοιμάστηκε για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Στη διάρκεια της προετοιμασίας έγινε πληθώρα μεγάλων έργων σε όλη τη χώρα.

Στις 7 Ιανουαρίου 2004 ανακοίνωσε την παραίτησή του από την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, δίνοντας το δαχτυλίδι της διαδοχής στον Γιώργο Παπανδρέου την 8η Φεβρουαρίου 2004.

Διετέλεσε πρωθυπουργός ως τις 10 Μαρτίου 2004.

Αναγραφή θρησκεύματος στις ταυτότητες

Το 2001 ξέσπασε σύγκρουση μεταξύ εκκλησίας και κράτους, όταν η ελληνική κυβέρνηση επιχείρησε, κατόπιν υποδείξεως της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων να αφαιρέσει την αναγραφή του θρησκεύματος από την αστυνομική ταυτότητα των Ελλήνων πολιτών. Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος αντιτάχθηκε σθεναρά στην απόφαση ισχυριζόμενος ότι προτάχθηκε “από νεο-διανοούμενους που θέλουν τον θρησκευτικό αποχρωματισμό της χώρας μας”.

Το ζήτημα τελικά έλαβε διχαστικό χαρακτήρα, καθώς η Εκκλησία παρουσιάστηκε ανυποχώρητη στο αίτημά της, τη στιγμή που ήταν προβλέψιμο ότι η ελληνική έννομη τάξη καθώς και η πάγια νομολογία του ΕΔΔΑ δεν επέτρεπαν την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες.

Οργάνωσε δύο μαζικά συλλαλητήρια στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη μαζί με πολλούς επισκόπους της Εκκλησίας της Ελλάδας. Η Εκκλησία αποφάσισε μάλιστα τη συλλογή υπογραφών αιτούμενη τη διενέργεια δημοψηφίσματος για το θέμα. Ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κώστας Καραμανλής υπέγραψε κατά τη συλλογή υπογραφών της Εκκλησίας.

Στις 29 Αυγούστου 2001 ο Αρχιεπίσκοπος παρέδωσε τις περίπου 3 εκατομμύρια υπογραφές, κατά τα στοιχεία της Εκκλησίας, στον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο, ο οποίος δεν έκανε δεκτό το αίτημα για δημοψήφισμα. Η απάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν πως δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το θέμα των ταυτοτήτων και οι πάντες έχουν υποχρέωση συμμορφώσεως προς τους κανόνες του ισχύοντος δικαίου.

Η στάση του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν πλήρως εναρμονισμένη προς το Σύνταγμα, καθώς δεν προβλέπεται η προκήρυξη δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία στο άρθρο 44 του Συντάγματος, άρα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, δεσμευόμενος από το τεκμήριο αναρμοδιότητας του άρθρου 50, δεν είχε σχετική αρμοδιότητα για την προκήρυξη δημοψηφίσματος, ακόμη και αν συλλέγονταν υπογραφές από τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού.

Τελικά, η αναγραφή του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες, ακόμα και σε εθελοντική βάση, όπως ζήτησε τελικά ο Αρχιεπίσκοπος, κρίθηκε αντισυνταγματική από τα ελληνικά δικαστήρια.

Πηγή: skai.gr