Το δημοκρατικό σύστημα των ΗΠΑ, που θεωρείται ως το μακροβιότερο και πιο σταθερό στον κόσμο, απέχει πολύ από το να είναι τέλειο…
Στο νέο του βιβλίο ο κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Μπέρκλεϊ, Erwin Chemerinsky, οραματίζεται μια λύση στα προβλήματα που πιστεύει ότι απορρέουν από το -ουσιαστικά- μη μεταρρυθμίσιμο Σύνταγμα των ΗΠΑ: «Θα μπορούσε να υπάρξει ένα ειρηνικό διαζύγιο, με αμοιβαία συμφωνία, όπου θα προέκυπταν δύο ή περισσότερες χώρες», γράφει στο βιβλίο του «No Democracy Lasts Forever». Οι πολιτείες της δυτικής ακτής θα σχημάτιζαν ένα νέο έθνος, που θα ονομαζόταν Ειρηνικός, στο οποίο θα μπορούσαν να προστεθούν δημοκρατικά εδάφη στην άλλη ακτή, «ακόμη και το Ιλινόις». Εν τω μεταξύ, οι περιοχές με ρεπουμπλικανική πλειοψηφία του Νότου και των Μεσοδυτικών πολιτειών θα σχημάτιζαν τη δική τους χώρα.
Κάτι δεν πάει καλά όταν οι νομικοί αναγκάζονται να σκέφτονται σαν μυθιστοριογράφοι επιστημονικής φαντασίας. Για τον Chemerinsky, είναι το Σύνταγμα των ΗΠΑ που κάνει λάθος. Και δεν είναι ο μόνος που σκέφτεται έτσι. Ιδίως στην αριστερά υπάρχουν πολλές φωνές που το φωνάζουν εδώ και καιρό. Το Σύνταγμα των ΗΠΑ, που επικυρώθηκε το 1787 και παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητο επί 50 χρόνια, δημιουργεί τρία σημαντικά προβλήματα: την καθιέρωση του εκλογικού σώματος, τη δομή της Γερουσίας και τη λειτουργία του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Τα προβλήματα αυτά -μαζί με ζητήματα όπως η καταπίεση των ψηφοφόρων και η εισροή μαύρου χρήματος στις πολιτικές εκστρατείες- δεν είναι καινούργια. Ωστόσο, απέκτησαν νέα διάσταση με την άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία το 2016. «Είμαστε ακόμα μια δημοκρατία, αλλά πολύ άρρωστη», σημειώνει ο Steven Levitsky, του οποίου το πρόσφατο βιβλίο, «Tyranny of the Minority», σε συνεργασία με τον Daniel Ziblatt, χρησιμεύει ως αυστηρή προειδοποίηση για αυτή την παρακμή. Με τις επερχόμενες εκλογές -αναμφισβήτητα τις πιο σημαντικές στην πρόσφατη ιστορία- υπάρχει μια κρίσιμη ευκαιρία να αναλυθούν οι αποτυχίες του συστήματος.
Το Σύνταγμα και η αλλαγή…
Από το μιούζικαλ «Χάμιλτον» μέχρι την απαίτηση για τους μαθητές του δημοτικού να αποστηθίζουν το προοίμιό του, το Σύνταγμα παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή των Αμερικανών. Ωστόσο, ένα κείμενο που γράφτηκε πριν από δύο αιώνες για ένα μικρό, εκκολαπτόμενο έθνος είναι ακόμα χρήσιμο; «Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τότε ότι θα γινόταν μια τόσο μεγάλη και επεκτατική δημοκρατία», προειδοποιεί ο Josep M. Colomer, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Georgetown.
Η τροποποίηση του Συντάγματος είναι τόσο προκλητική που αυτή η πραγματικότητα έχει συχνά καταπνίξει τη συζήτηση πριν καν αρχίσει. Το Σύνταγμα έχει τροποποιηθεί 27 φορές, με τις πρώτες 10 τροποποιήσεις, γνωστές ως «Bill of Rights», να επικυρώνονται μόλις τέσσερα χρόνια μετά την έγκρισή του. Η τελευταία τροποποίηση έγινε το 1971, με την οποία μειώθηκε η ηλικία ψήφου στα 18 έτη.
Όσοι υποστηρίζουν επείγουσες βελτιώσεις -ή ακόμη και πλήρη αναθεώρηση- έχουν ως βασικό τους επιχείρημα τις κοινωνικές αλλαγές που έχουν συντελεστείς τα τελευταία 50 χρόνια. Αν και πρόκειται για άθλο, οι ίδιοι πιστεύουν ότι είναι εφικτό. Αντίθετα, όσοι θεωρούν το Σύνταγμα ως ένα θαύμα προσαρμοστικότητας -επιχείρημα που προβάλλεται σχεδόν πάντα από τους συντηρητικούς- επικαλούνται τον υποστηρικτή της κατάργησης της δουλείας Φρέντερικ Ντάγκλας, ο οποίος είπε: «το Σύνταγμα δεν σημαίνει αυτό που λέει».
Ο πολιτικός επιστήμονας Yuval Levin, ο οποίος πιστεύει ότι το Σύνταγμα είναι η «λύση και όχι το πρόβλημα» για την αμερικανική δημοκρατία, ευθυγραμμίζεται με αυτή την άποψη. Πρόκειται και πάλι για δύο ασυμβίβαστες θέσεις. Όπως γράφει η ιστορικός Jill Lepore στο «These Truths», «Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν θεμελιωθεί πάνω σε ένα σύνολο ιδεών, αλλά οι Αμερικανοί έχουν διχαστεί τόσο πολύ που δεν συμφωνούν πλέον, αν συμφωνούσαν ποτέ, για το ποιες είναι ή ήταν αυτές οι ιδέες».
Πρόεδρος ενάντια στη θέληση του λαού
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η μόνη προεδρική δημοκρατία στον κόσμο στην οποία ο πρόεδρος δεν εκλέγεται απευθείας από τους ψηφοφόρους, αλλά από το εκλεκτορικό σώμα. Αυτό καθιστά δυνατή την εκλογή του προέδρου χωρίς την πλειοψηφία των ψήφων: Ο Τζορτζ Μπους και ο Ντόναλντ Τραμπ ήρθαν στον Λευκό Οίκο με λιγότερες ψήφους από τους αντιπάλους τους, τον Αλ Γκορ και τη Χίλαρι Κλίντον, στις εκλογές του 2000 και του 2016, αντίστοιχα. Αυτό το σενάριο θα μπορούσε δυνητικά να συμβεί ξανά στις 5 Νοεμβρίου.
Εκτός από το Μέιν και τη Νεμπράσκα, ο υποψήφιος που κερδίζει τη λαϊκή ψήφο μιας πολιτείας εξασφαλίζει όλες τις εκλεκτορικές ψήφους της, ανεξάρτητα από το αν η διαφορά νίκης είναι μία ψήφος ή τρία εκατομμύρια. Για να κερδίσει την προεδρία, ένας υποψήφιος πρέπει να λάβει 270 από τις 538 εκλογικές ψήφους.
Ο κανόνας «ο νικητής τα παίρνει όλα», σε συνδυασμό με την υπερεκπροσώπηση των λιγότερο πυκνοκατοικημένων πολιτειών, επιτρέπει σε έναν υποψήφιο να κερδίσει τις εκλογές ακόμη και αν χάσει τη λαϊκή ψήφο. Επί του παρόντος, αυτή η δυναμική ευνοεί τους Ρεπουμπλικάνους, οι οποίοι τείνουν να έχουν καλύτερες επιδόσεις στις πολιτείες που εκπροσωπούνται δυσανάλογα.
Στις περισσότερες πολιτείες, υπάρχει ένας σαφής επικρατέστερος υποψήφιος, αφήνοντας μόνο επτά πολιτείες στο παιχνίδι: Αριζόνα, Τζόρτζια, Μίσιγκαν, Πενσυλβάνια, Ουισκόνσιν, Νεβάδα και Βόρεια Καρολίνα. Η αμερικανική προεδρία έχει καταλήξει σε μια μικρή χούφτα ψηφοφόρων σε λίγες πολιτείες που επηρεάζονται. Περίπου 150.000 έως 200.000 ταλαντευόμενοι ψηφοφόροι θα αποφασίσουν για τον επόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ.
Όταν η ψηφοφορία έχει πολλά… εμπόδια
Στις περισσότερες χώρες, το κράτος ενθαρρύνει ενεργά τη συμμετοχή στις εκλογές. Οι εκλογές διεξάγονται συνήθως τις Κυριακές, οι πολίτες λαμβάνουν άδειες εργασίας για να πάνε να ψηφίσουν και τα στοιχεία της απογραφής συγκεντρώνονται αυτόματα, εξαλείφοντας την ανάγκη εγγραφής. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι δύσκολο να εγγραφείς, είναι δύσκολο να λάβεις πληροφορίες για το πώς να ψηφίσεις, η ψηφοφορία γίνεται σε εργάσιμη ημέρα… Το δικαίωμα ψήφου δεν υπάρχει στο Σύνταγμα.
Επιπλέον, κάθε πολιτεία ρυθμίζει την πρόσβαση στην κάλπη με διαφορετικό τρόπο: κάποιες τη διευκολύνουν, ενώ άλλες θέτουν εμπόδια που πλήττουν δυσανάλογα τις μειονοτικές ομάδες. Η συμμετοχή είναι συνήθως χαμηλή. Το 2020 -που σημείωσε ρεκόρ για τις τελευταίες δεκαετίες- η συμμετοχή ήταν μόλις 67%. Μετά από αυτό το ρεκόρ και υπό το φως της ήττας του Τραμπ, οι αβάσιμες κατηγορίες για εκλογική απάτη πυροδότησαν ένα πρωτοφανές κύμα νομοθετικών ρυθμίσεων με στόχο να δυσκολέψουν την ψηφοφορία σε μέρη όπως η Γεωργία. Θεωρείται δεδομένο ότι οι ψηφοφόροι -σε περισσότερες από τις μισές πολιτείες- θα αντιμετωπίσουν εμπόδια στην ψηφοφορία που δεν έχουν αντιμετωπίσει ποτέ σε προεδρικές εκλογές.
H xρηματοδότηση εκστρατειών και το μαύρο χρήμα
Το 2008, η Ομοσπονδιακή Εκλογική Επιτροπή απαγόρευσε στη Citizens United, μια συντηρητική μη κερδοσκοπική οργάνωση, να προβάλλει τρεις διαφημίσεις υπέρ της Χίλαρι Κλίντον. Αυτή η νομική μάχη κορυφώθηκε δύο χρόνια αργότερα με μια απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου που επέτρεψε στις εταιρείες -και όχι μόνο- να ξοδεύουν απεριόριστα ποσά για προεκλογικές εκστρατείες. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτής της αλλαγής στους κανόνες της δημοκρατικής συμμετοχής ήρθε στην επιφάνεια πρόσφατα, αποκαλύπτοντας ότι ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου, ο Ίλον Μασκ, είχε δαπανήσει 75 εκατ. δολάρια για να βοηθήσει τον «φίλο» του τον Τραμπ να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο.
Οι πέντε δικαστές που ψήφισαν υπέρ της απόφασης πίστευαν ότι η διαφάνεια στις δωρεές θα αρκούσε για να αποτρέψει τη διαφθορά εντός του συστήματος. Αυτό, φυσικά, δεν συνέβη ποτέ. Οι δαπάνες για εκστρατείες από εταιρείες και άλλες εξωτερικές ομάδες αυξήθηκαν κατά σχεδόν 900% μεταξύ 2008 και 2016, φθάνοντας σε ρεκόρ 14,4 δισ. δολαρίων το 2020.
Πηγή: skai.gr
