Τον Ιούλιο του 1987, πριν από 38 χρόνια, ένας ναζί εγκληματίας πολέμου, ο «Χασάπης της Λυών», καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη από γαλλικό δικαστήριο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Τέσσερα χρόνια νωρίτερα, το 1983, το BBC ανέφερε πώς ένιωθε η Γαλλία για αυτή την αναμέτρηση με το σκοτεινό παρελθόν της.
Ο Κλάους Μπάρμπι ήταν γνωστός ως ο «Χασάπης της Λυών». Ως αρχηγός της Γκεστάπο στη Λυών της Γαλλίας, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, είχε αναλάβει την αποστολή να συντρίψει τη γαλλική αντίσταση και να απαλλάξει την κατεχόμενη από τη Γερμανία πόλη από τον εβραϊκό πληθυσμό της. Έγινε διαβόητος για τη σκληρότητα και τον σαδισμό του, συχνά αναλαμβάνοντας προσωπικά βασανιστήρια και δολοφονίες κρατουμένων. Έστειλε περίπου 7.500 Γάλλους Εβραίους και μαχητές της αντίστασης σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και εκτέλεσε 4.000 ακόμη.
Aujourd’hui est une date symbolique puisque nous fêtons les 30 ans de la mort de Klaus Barbie. Qui était Klaus Barbie ? Il s’agit tout simplement de celui que l’on surnommait “le boucher de Lyon”. Chef de la Gestapo lyonnaise, il est, pendant la Seconde Guerre Mondiale, pic.twitter.com/1dju1jpG1G
— L’Encyclopédie (@WorldKnownledge) September 25, 2021
Όταν τελείωσε ο πόλεμος, παρά το γεγονός ότι καταζητούνταν από τις γαλλικές αρχές για τα φρικτά εγκλήματά του, προσλήφθηκε από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες ως πληροφοριοδότης για κομμουνιστικά δίκτυα. Τον προστάτευσαν, επιτρέποντάς του να ζει στην αμερικανική ζώνη της κατεχόμενης Γερμανίας με πλαστή ταυτότητα. Το 1951, ο Μπάρμπι κατάφερε να αποφύγει τη δίωξη καταφεύγοντας στη Νότια Αμερική μέσω του δικτύου (“The Ratline”) που χρησιμοποιούσαν οι ΗΠΑ για να φέρνουν λαθραία ναζί από τη μεταπολεμική Ευρώπη. Έζησε για δεκαετίες στη Βολιβία χωρίς να κρύβεται μέχρι που εντοπίστηκε από ένα ζευγάρι κυνηγών ναζί, τον Σερζ Κλάρσφελντ και τη σύζυγό του Μπεάτε. Το 1983, η Γαλλία κατόρθωσε να εκδοθεί για να αντιμετωπίσει τη δικαιοσύνη. Και τον Ιούλιο του 1987, πριν από 38 χρόνια, καταδικάστηκε τελικά σε ισόβια κάθειρξη.
ΆλλαΣχετικά άρθρα
Αλλά η δίωξη του Μπάρμπι δεν ήταν σε καμία περίπτωση μια απλή υπόθεση για τη Γαλλία. Η επιστροφή του ναζί έθεσε ερωτήματα ενοχής και συνενοχής, εστιάζοντας την προσοχή του έθνους στις επιλογές που είχαν κάνει οι πολίτες του ενώ ζούσαν υπό γερμανική κατοχή. Το 1983, τέσσερα χρόνια πριν από την καταδίκη του Μπάρμπι, ο δημοσιογράφος του BBC Μπέρναρντ Φαλκ ταξίδεψε στη Λυών για να μιλήσει με ανθρώπους «των οποίων οι ζωές επηρεάστηκαν από την αγριότητα του διοικητή της Γκεστάπο» και τα περίπλοκα και επώδυνα ζητήματα που είχε αναδυθεί στην επικείμενη δίκη του.
«Η παρουσία του Κλάους Μπάρμπι και πάλι σε γαλλικό έδαφος έχει επίσης προκαλέσει γνήσιο φόβο ότι μπορεί να ξυπνήσει παλιές αναμνήσεις, τα φαντάσματα των παρελθόντων 40 χρόνων», είπε ο Φαλκ. «Μια εποχή που Γάλλοι πρόδωσαν Γάλλους και η χώρα ήταν χωρισμένη ανάμεσα σε εκείνους που πολέμησαν τους Γερμανούς, την αντίσταση και εκείνους που συνεργάστηκαν μαζί τους, και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού που αποδέχτηκε παθητικά την παρουσία τους».
Ο αγωνιστής της Αντίστασης Ρεϊμόν Μπασέ αναλογίστηκε αυτή την κληρονομιά: «Την εποχή της απελευθέρωσης της Λυών, υπήρχαν περίπου 6.000 μέλη του κινήματος της αντίστασης στην περιοχή. Τρεις μέρες αργότερα, υπήρχαν 110.000. Αυτό πιθανώς εξηγεί πολλά πράγματα για τη γαλλική ζωή σήμερα. Γιατί; Επειδή έγιναν πατριώτες μόνο όταν δεν υπήρχε πλέον κίνδυνος. Αυτό είναι όλο».
Κατονομάζοντας τους συνεργάτες
Αλλά στις δεκαετίες που ακολούθησαν τον πόλεμο, η γερμανική κατοχή και τα σημάδια που είχε δημιουργήσει στη γαλλική κοινωνία δεν είχαν ξεχαστεί. Πολλοί από τους κατοίκους της Λυών εξακολουθούσαν να στοιχειώνονται από όσα είχαν συμβεί εκείνη την περίοδο. «Για τους ηλικιωμένους, για όσους υπέφεραν, ο Μπάρμπι δεν έφυγε ποτέ πραγματικά. Όλα είναι ακόμα εδώ. Το πεδίο μάχης όπου η Αντίσταση πολέμησε τον κατοχικό γερμανικό στρατό μέσα από τα σοκάκια της παλιάς πόλης. Οι ίδιοι δρόμοι, τα ίδια κτίρια», είπε ο Φαλκ.
Με τον «Χασάπη της Λυών» πίσω στη χώρα για δίκη, ο Μπασέ ήθελε πολύ η Γαλλία να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει το παρελθόν της. Δήλωσε στο BBC ότι ο αρχηγός της Γκεστάπο θα έπρεπε να υποχρεωθεί να κατονομάσει τους Γάλλους που συνεργάστηκαν με τους Ναζί και διέφυγαν από τη δικαιοσύνη. «Νομίζω ότι η ανάκριση του Μπάρμπι θα προκαλέσει πολλά προβλήματα επειδή σίγουρα υπάρχουν άνθρωποι που εμπλέκονταν μαζί του», σημείωσε ο Μπασέ. Είπε επίσης στον Φαλκ για την επιθυμία του για εκδίκηση. Εύχεται να είχε την ευκαιρία να ανακρίνει τον Μπάρμπι και να επιβάλει την τιμωρία που είχε υποστεί.
Συγκεκριμένα, οι επιζώντες ήθελαν να μάθουν «το όνομα του ατόμου που πρόδωσε τον Ζαν Μουλέν, τον σπουδαιότερο από όλους τους ηγέτες της Γαλλικής Αντίστασης, ο οποίος συνελήφθη στη Λυών μετά από μια πληροφορία», είπε ο Φαλκ. Ο Μουλέν ήταν μια σημαντική προσωπικότητα κατά τη διάρκεια του πολέμου, καθώς ένωσε τα διάσπαρτα στοιχεία της αντίστασης σε μια συντονισμένη δύναμη ενάντια στους Ναζί κατακτητές τους. Βασανίστηκε άγρια από τον Μπάρμπι και πέθανε ως αποτέλεσμα των τραυμάτων του στις 8 Ιουλίου 1943 σε ένα τρένο που τον μετέφερε στη Γερμανία.
[embedded content]
Όπως τόνισε ο Μπασέ στον Φαλκ «αυτό που πρέπει να γίνει είναι απλώς να μάθουμε το όνομα αυτού που πρόδωσε τον Ζαν Μουλέν. Μόλις γίνει αυτό, θα πρέπει να τον πατήσουν σαν κοριό. Είναι ένα βρόμικο ζώο που δεν πρέπει να του επιτραπεί να ζήσει. Αν θες να το ονομάσεις αυτό μίσος, είναι μίσος».
Μετά την επιστροφή του, ο Μπάρμπι παρέμεινε αμετανόητος για τις φρικαλεότητες που διέπραξε. «Το άνοιγμα αυτής της υπόθεσης είναι αρκετά δραματικό, με την έννοια ότι θα προκύψουν ονόματα, καθώς αν ο Μπάρμπι αποφασίσει να μιλήσει, θα μπορούσε να δυσφημίσει πάρα πολλούς ανθρώπους», δήλωσε ο Τζέρεμι Νίκλιν, πρόεδρος της Ένωσης RAF της Λυών, όπου συναντιόνταν τακτικά πολλές οικογένειες πρώην μαχητών της αντίστασης.
«Δεν έχει σημασία τι ονόματα χρησιμοποιεί, αν είναι μάλλον πονηρός σε αυτό, μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε όνομα, η λάσπη θα κολλήσει και αυτό που φοβούνται λίγο οι άνθρωποι υπό μία έννοια είναι ότι θα ρίξει πολλή λάσπη επειδή δεν έχει τίποτα άλλο να χάσει», δήλωσε δε.
Ο συναγωνιστής του Μπασέ στην Αντίσταση, Μπιντό, συμφώνησε ότι η μαρτυρία του Ναζί δεν μπορούσε να γίνει πιστευτή, αλλά τώρα ήταν δουλειά του δικαστηρίου να αναλάβει, να εξετάσει τα στοιχεία και να βεβαιωθεί ότι αποδόθηκε δικαιοσύνη. «Λυπάμαι που δεν πέθανε νωρίτερα, 40 χρόνια είναι πολύς καιρός. Τι θα πει, ποιον θα καταγγείλει, αν καταγγείλει κάποιον, πώς μπορείς να αποδείξεις ότι ο Μπάρμπι έχει δίκιο», διερωτήθηκε ο Μπιντό στο BBC το 1983. «Προσωπικά πριν από 35 χρόνια θα τον είχα σκοτώσει. Τώρα είναι ρόλος της δικαιοσύνης να ασχοληθεί με αυτόν τον άνθρωπο. Δεν είναι δουλειά μου».
Do you want to know how unimaginably evil the U.S. government is; beyond any decent person’s comprehension? Just remember one name: Klaus Barbie. pic.twitter.com/gciDpGFpCk
— WW2 The Eastern Front (@ShoahUkraine) April 26, 2025
Οι δύο Γαλλίες
Τη δεκαετία του 1950, ο Μπάρμπι είχε δικαστεί δις για τα εγκλήματά του πολέμου από τη Γαλλία και είχε καταδικαστεί σε θάνατο ερήμην, αλλά μέχρι την επιστροφή του Ναζί στη χώρα το 1983, και οι δύο καταδίκες είχαν ακυρωθεί. Η νέα του δίκη ξεκίνησε το 1987 και η εκτεταμένη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης συνεπήρε το γαλλικό κοινό. Οι οδυνηρές μαρτυρίες από τα θύματα του Μπάρμπι που είχαν επιβιώσει, και από τους συγγενείς όσων δεν επέζησαν, αποκάλυψαν την κλίμακα και την αγριότητα των φρικαλεοτήτων του «Χασάπη της Λυών». Αν και ο Μπάρμπι δεν αποκάλυψε ποτέ ποιος του είχε προδώσει τον Ζαν Μουλέν, στην ακροαματική διαδικασία περιγράφηκε λεπτομερώς η αποτρόπαια βία στην οποία είχε συμμετάσχει προσωπικά και τις χιλιάδες δολοφονίες για τις οποίες ήταν υπεύθυνος, συμπεριλαμβανομένου ενός περιστατικού κατά το οποίο συγκέντρωσαν 44 εβραιόπουλα σε ένα αγρόκτημα στο Ιζιέ της Λυών και τα έστειλαν στον θάνατο.
Στη δίκη του Μπάρμπι η Γαλλία βρέθηκε αντιμέτωπη με τον εαυτό της, καθώς εξιστορούσε τόσο τη συνεργασία της χώρας κατά τη διάρκεια του πολέμου όσο και την αντίσταση στους Γερμανούς κατακτητές της. Η διαδικασία χρησίμευσε επίσης για να τονίσει πώς οι πολιτικές επιδιώξεις των δυτικών κυβερνήσεων είχαν επιτρέψει στον Μπάρμπι και σε άλλους Ναζί να αποφύγουν την ευθύνη για τα εγκλήματά τους για τόσο καιρό. Το γεγονός ότι ο Μπάρμπι είχε ευημερήσει στη Νότια Αμερική, ενώ εργαζόταν για διάφορες υπηρεσίες πληροφοριών και συμμετείχε σε πολιτικά πρότζεκτ, έριξε φως στη συνενοχή των δυτικών κυβερνήσεων και στην προθυμία τους να αγνοήσουν τη βία κατά των πολιτών και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον βωμό γεωπολιτικών υπολογισμών.
Ο επικεφαλής της Γκεστάπο κρίθηκε ένοχος για 341 ξεχωριστά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, επιβεβαιώνοντας ότι από νομικής πλευράς, τα άτομα είναι υπεύθυνα για τις πράξεις τους, ακόμη και αν εκτελούν εντολές. Καταδικάστηκε να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του στη φυλακή, όπου και πέθανε το 1991. Το 1983, οι ΗΠΑ ζήτησαν επίσημα συγγνώμη από τη Γαλλία για την πρόσληψη του Μπάρμπι και την προστασία του από διώξεις. Το 1995, ο Γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ αναγνώρισε επίσημα την ευθύνη του γαλλικού κράτους στην απέλαση των Εβραίων. «Αυτές οι σκοτεινές ώρες αμαυρώνουν για πάντα την ιστορία μας και αποτελούν προσβολή για το παρελθόν και τις παραδόσεις μας», υπογράμμισε.
Η δίωξη του «Χασάπη της Λυών» αποδείχθηκε ορόσημο στην καταδίωξη εγκλημάτων που θεωρούνται από τα σοβαρότερα στο διεθνές δίκαιο – εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η επιτυχία της θα πυροδοτούσε την απαγγελία κατηγοριών σε Γάλλους συνεργάτες όπως ο πρώην υπουργός Μορίς Παπόν και ο πρώην αρχηγός της αστυνομίας Ρενέ Μπουσκέ, για πράξεις που είχαν διαπράξει κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η καταδίκη του Μπάρμπι θα καταδείκνυε στην παγκόσμια κοινότητα την επιτακτική ανάγκη αναγνώρισης των φρικαλεοτήτων που διαπράττονται κατά τη διάρκεια του πολέμου και, ακόμη και αν χρειαστούν δεκαετίες, την ανάγκη λογοδοσίας των δραστών τους.
🇫🇷 21 juin 1943, Jean Moulin est arrêté à Caluire près de Lyon par la Gestapo, sous les ordres de Klaus Barbie. En 1963, Raymond Aubrac raconte les derniers jours de l’un des plus grand héros de la résistance française dont le Général de Gaulle dresse le portrait suivant dans ses… pic.twitter.com/I3ehMPuNrt
— 🇫🇷 Gaullisme ☨ (@Gaullisme_Fr) June 21, 2025
Πηγή: skai.gr
