Ο εθνικιστής Άλμπιν Κούρτι επικράτησε ξανά στις εκλογές, έχασε όμως την απόλυτη πλειοψηφία. Θα χρειαστεί να αναζητήσει κυβερνητικούς συμμάχους, κάτι που απέρριπτε προεκλογικά
Παρά την ξεκάθαρη εκλογική νίκη του, ο πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου Άλμπιν Κούρτι θα χρειαστεί έναν εταίρο για να συνάψει συνασπισμό. Το κόμμα του «Αυτοδιάθεση» ήταν και πάλι το ισχυρότερο στις βουλευτικές εκλογές της Κυριακής, αλλά έχασε την απόλυτη πλειοψηφία του. Συγκέντρωσε ποσοστό 41,3%, από 50,2% που είχε πάρει πριν από τέσσερα χρόνια. Ακολουθεί το Δημοκρατικό Κόμμα του πρώην «προέδρου» και σήμερα υπόδικου στο ειδικό δικαστήριο εγκλημάτων πολέμου της Χάγης, Χάσιμ Θάτσι με 21,8% και η συντηρητική Δημοκρατική Ένωση με 17,8%. Στις σερβικές περιοχές, η «Σερβική Λίστα», που υποστηρίζεται από το Βελιγράδι,διατήρησε την παντοδυναμία της, καταλαμβάνοντας και τις 10 έδρες που ανήκουν στη σερβική εθνική κοινότητα.
Παρά τις απώλειες, ο Κούρτι μίλησε σε πανηγυρικό κλίμα στους υποστηρικτές του για μια ξεκάθαρη εκλογική νίκη. Οι πρώτες συνομιλίες για τον συνασπισμό αναμένεται να ξεκινήσουν άμεσα, αν και κατά τη διάρκεια της έντονης προεκλογικής εκστρατείας ο Κούρτι είχε απορρίψει σενάρια για συνασπισμό.
Πρώτες τακτικές εκλογές μετά από πολύ καιρό
Η κατάσταση περιπλέκεται έτσι περαιτέρω σε μια από τις πιο εύφλεκτες γωνιές της Ευρώπης. Από τη μία, υπάρχουν τα περιφερειακά και γεωπολιτικά προβλήματα της χώρας, τα οποία κυριαρχούν στα πρωτοσέλιδα των τοπικών και ξένων μέσων ενημέρωσης. Από την άλλη, υπάρχει η αγωνία πολλών ανθρώπων στη χώρα, ιδίως της νεότερης γενιάς, οι οποίοι ελπίζουν εδώ και πολύ καιρό σε κοινωνικοοικονομικές αλλαγές.
Οι εκλογές στο Κοσσυφοπέδιο ήταν οι πρώτες τακτικά προγραμματισμένες εκλογές μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας τον Φεβρουάριο του 2008. Έκτοτε, έχουν διεξαχθεί μόνο πρόωρες εκλογές μέχρι το 2021. Οι βουλευτές διεκδίκησαν τις θέσεις για ένα κοινοβούλιο με 120 έδρες, εκ των οποίων οι 20 έδρες προορίζονται για τα μέλη των εθνικών μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένων 10 εδρών για τους Σέρβους βουλευτές του Κοσσυφοπεδίου.
Οι βουλευτικές εκλογές του 2021 σηματοδότησαν ένα σημείο καμπής. Νικητής τότε αναδείχθηκε το εθνικοσοσιαλδημοκρατικό κίνημα Vetevendosje (Αυτοδιάθεση) υπό τον Άλμπιν Κούρτι, πρώην ηγέτη του φοιτητικού κινήματος και πολιτικό κρατούμενο στα χρόνια του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.
Ριζική αλλαγή πορείας
Ο Κούρτι άλλαξε ριζικά την πορεία της εξωτερικής πολιτικής του Κοσσυφοπεδίου από το 2021. Ενώ όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις ενεργούσαν σε στενό συντονισμό με τη διεθνή κοινότητα και τις ΗΠΑ ειδικότερα – ή, όπως το βλέπουν ο Κούρτι και το κόμμα του, κατ’ εντολή των ξένων χωρών – η Πρίστινα ενεργεί σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητα από το 2021. Το σημαντικότερο μέλημα του μέχρι τώρα πρωθυπουργού είναι η διεκδίκηση της πλήρους κοσοβάρικης κυριαρχίας, με όλα τα σύμβολά της έναντι της Σερβίας και η χειραφέτηση από τις δυνάμεις προστασίας του Κοσσυφοπεδίου, τις πολιτικές των οποίων ο Κούρτι θεωρεί «αποικιοκρατικές». Είναι χαρακτηριστικό ότι με τη στάση του αυτή έχει χάσει την άλλοτε ισχυρή στήριξη των ΗΠΑ και η σχέση αναμένεται να επιδεινωθεί υπό την προεδρία Τραμπ, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει τον Κούρτι «μια καταστροφή».
Από το 2011, η ΕΕ προσπαθεί να πείσει τους πρώην αντιπάλους Σερβία και Κοσσυφοπέδιο να ομαλοποιήσουν τις σχέσεις τους μέσω του λεγόμενου «διαλόγου εξομάλυνσης». Ακόμα και πριν αναλάβει ο Κούρτι τα καθήκοντά του το 2021, ο διάλογος ήταν σε μεγάλο βαθμό παγωμένος και από το 2021 είναι πρακτικά ανύπαρκτος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Σερβία δεν θέλει να αναγνωρίσει την οριστική κυριαρχία του Κοσσυφοπεδίου – ενώ το Κοσσυφοπέδιο είναι απρόθυμο να προβεί σε διαρκείς παραχωρήσεις προς τη Σερβία, οι οποίες φοβάται ότι θα έδιναν στη γείτονά του την ευκαιρία να παρεμβαίνει στην πολιτική της χώρας.
Βίαιες ενέργειες και επιθέσεις
Ένα από τα κύρια προβλήματα είναι η δημιουργία μιας ένωσης των πλειοψηφικών σερβικών κοινοτήτων στο Κοσσυφοπέδιο με συλλογικά και ορισμένα δικαιώματα αυτονομίας. Σε αντάλλαγμα, η Σερβία θα πρέπει να τερματίσει την πολιτική αποκλεισμού της, ώστε το Κοσσυφοπέδιο να γίνει μέλος διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΗΕ. Αν και δεν έχει σημειωθεί πρόοδος τα τελευταία χρόνια, ο Κούρτι άρχισε να εφαρμόζει την «πολιτική κυριαρχίας» του αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, για παράδειγμα απαγορεύοντας το σερβικό νόμισμα, το δηνάριο, ως μέσο πληρωμής στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Σέρβοι.
Ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους στη χώρα, ιδίως για τη νέα γενιά, το ενδιαφέρον δεν επικεντρώνεται σε αυτά τα θέματα που απασχολούν τα πρωτοσέλιδα, αλλά μάλλον στις κακές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Για παράδειγμα, η ανεργία στην ηλικιακή ομάδα έως 24 ετών είναι περίπου 33%. Η διαφθορά εξακολουθεί να αποτελεί μείζον πρόβλημα – παρόλο που ο Κούρτι και το κόμμα του κέρδισαν τις εκλογές πριν από τέσσερα χρόνια με ένα αποφασιστικό πρόγραμμα κατά της διαφθοράς.
Έξοδος των Κοσοβάρων
Ο πολιτικός επιστήμονας Νετσμεντίν Σπαχίου συνοψίζει, μιλώντας στην DW, το κλίμα: «Η νεολαία του Κοσσυφοπεδίου δεν έχει την υπομονή να περιμένει την ανάπτυξη της χώρας. Θέλουν ασφαλείς θέσεις εργασίας και μια κοινωνία, στην οποία θα εκτιμώνται με βάση την αξία τους και όχι την κομματική ένταξη ή την εγγύτητα στην εξουσία».
Σύντομα θα μπορούσε να υπάρξει ένα πρόβλημα για το Κοσσυφοπέδιο ακόμη πιο σοβαρό από τη σύγκρουση με τη Σερβία και τη διεθνή κοινότητα: η συνεχώς αυξανόμενη έξοδος από τη χώρα. Στον απόηχο του πολυαναμενόμενου καθεστώτος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης με τις χώρες της ΕΕ, το οποίο ισχύει από τις αρχές του 2024, ο ήδη μειωμένος πληθυσμός μειώθηκε και πάλι σημαντικά και ο μέσος όρος ηλικίας όσων έμειναν στην πατρίδα τους αυξήθηκε. Με άλλα λόγια, οι νεότεροι εγκαταλείπουν τη χώρα. Μια περίπλοκη μετεκλογική κατάσταση δεν πρόκειται να αντιστρέψει αυτή την τάση.
Πηγές: Reuters, AFP, DW (Βιόσα Τσερκίνι)
