Μια άκαμπτη μαχήτρια της ελευθεροτυπίας

Το βραβείο Freedom of Speech της DW απονέμεται για το 2025 στην Ταμάρ Κιντζουρασβίλι από τη Γεωργία, που αγωνίζεται γενναία κατά της παραπληροφόρησης – και δέχεται αυξανόμενες πιέσεις για αυτό.

Όταν η Γεωργία κήρυξε την ανεξαρτησία της το 1991, ήταν σαφές για την Ταμάρ Κιντζουρασβίλι ότι θα υποστήριζε ενεργά τη δημοκρατία στο μέλλον. «Υπό την αιγίδα της Σοβιετικής Ένωσης, δεν είχαμε κανένα δικαίωμα λόγου και ήμασταν εξαρτημένοι από ένα ολοκληρωτικό σύστημα», δηλώνει στην DW. «Αλλά σε ένα δημοκρατικό κράτος, όλοι οι πολίτες πρέπει να ελέγχουν την κυβέρνηση για να διαφυλάξουν την ελευθερία μας. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έχουν ιδιαίτερη ευθύνη να διασφαλίζουν τη διάκριση των εξουσιών.»

Η Κιντζουρασβίλι εργαζόταν ως δημοσιογράφος. Σήμερα είναι εκτελεστική διευθύντρια του μη κυβερνητικού Ιδρύματος Ανάπτυξης Μέσων Ενημέρωσης στην Τιφλίδα, το οποίο υποστηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες. Εκεί παραδίδει εργαστήρια για τον έλεγχο γεγονότων και την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους. Αλλά η δουλειά γίνεται ολοένα πιο δύσκολη – στην ολοένα πιο καταπιεστική Γεωργία. Για τη δέσμευσή της, η DW τιμά την 55χρονη πλέον με το φετινό Βραβείο Ελευθερίας του Λόγου.

Η DW απονέμει το βραβείο σε δημοσιογράφους και ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το 2015 για να επιστήσει την προσοχή στην περιορισμένη ελευθερία του Τύπου και την ανησυχητική κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε πολλές περιοχές του κόσμου.

Ο Γενικός Διευθυντής της DW, Πέτερ Λίμπουργκ, δήλωσε ότι η Κιντζουρασβίλι έλαβε το βραβείο για την αποφασιστική της δέσμευση στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης στη Γεωργία. «Οι προσπάθειές της ενάντια στην εγχώρια και διεθνή προπαγάνδα είναι απαραίτητες για την ελευθερία του Τύπου και της έκφρασης, καθώς και για την εμπιστοσύνη στα ελεύθερα μέσα ενημέρωσης», δήλωσε ο Λίμπουργκ. «Η χώρα βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε ένα σταυροδρόμι: ένα κοινοβούλιο χωρίς ενεργή αντιπολίτευση, μια παγωμένη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ και νέοι αυταρχικοί νόμοι για τα ΜΜΕ παρόμοιοι με αυτούς που ήδη γνωρίζουμε από τη Ρωσία».

Η πίεση αυξάνεται

Στην πραγματικότητα, η Κιντζουρασβίλι αισθάνεται σήμερα στη Γεωργία περισσότερο απειλούμενη από ποτέ. «Η κυβέρνηση προσπαθεί να εφεύρει κάτι καινούργιο κάθε μέρα για να μας εμποδίσει να κάνουμε τη δουλειά μας», λέει. Πέρυσι, το κυβερνών κόμμα Γεωργιανό Όνειρο, το οποίο βρίσκεται στην εξουσία από το 2012 ψήφισε τον λεγόμενο Νόμο περί Διαφάνειας Ξένης Επιρροής: Τα ΜΜΕ και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) που λαμβάνουν τουλάχιστον το 20% της χρηματοδότησής τους από το εξωτερικό πρέπει να εγγραφούν επίσημα ως «ξένοι πράκτορες». Εάν δεν το πράξουν, αντιμετωπίζουν πρόστιμο και, μετά από την αλλαγή του νόμου, ακόμη και φυλάκιση. Το ίδρυμα Κιντζουρασβίλι χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από το εξωτερικό. Παρ ‘όλα αυτά, αρνείται να εγγραφεί.

Χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν κατά του νόμου. Η απόφαση της κυβέρνησης τον περασμένο Νοέμβριο να αναστείλει τη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ τροφοδότησε περαιτέρω τις διαμαρτυρίες. Μόλις ένα χρόνο νωρίτερα, η χώρα είχε οριστεί υποψήφια για ένταξη. Μέχρι σήμερα, πραγματοποιούνται τακτικές διαδηλώσεις κατά των θεωρούμενων αυταρχικών πολιτικών της κυβέρνησης.

Τους τελευταίους μήνες, αυτή έχει, μεταξύ άλλων, περιορίσει την ελευθερία της έκφρασης και του συνέρχεσθαι. Ένας πρόσφατα ψηφισμένος νόμος απαιτεί τα ξένα κεφάλαια να εγκρίνονται από την κυβέρνηση στο μέλλον. Η άμεση πίεση στην Κινζουρασβίλι αυξάνεται επίσης. Μασκοφόροι παραβίασαν επανειλημμένα την είσοδο των γραφείων της και προσέβαλαν την Κιντζουρασβίλι και τους συναδέλφους της ως «ψευδοφιλελεύθερους φασίστες».

«Μας έπαιρναν επίσης τηλέφωνο και μας προσέβαλαν, ακόμα και μέσα στη νύχτα. Τηλεφώνησαν στην οικογένειά μου, στον άντρα μου και στην κόρη μου», λέει η Κιντζουρασβίλι. Ο σύλλογός της, μαζί με άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις, έχει προσφύγει ενάντια στον νόμο περί ξένων πρακτόρων στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Από δημοσιογράφος σε ελέγκτρια γεγονότων

Η δημοσιογράφος, που γεννήθηκε το 1970 σε μια οικογένεια μεσαίας τάξης στο Τσκαλτούμπο, στη δυτική Γεωργία, έχει βιώσει ταραγμένες στιγμές. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος στη Γεωργία. Οι περιοχές της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας αυτοανακηρύσσονται ανεξάρτητες δημοκρατίες. Η Ρωσία ήταν μία από τις λίγες χώρες που αναγνώρισαν αυτήν την ανεξαρτησία το 2008 και τοποθέτησαν χιλιάδες στρατιώτες εκεί. Την εποχή της αλλαγής, η Κιντζουρασβίλι σπούδαζε δημοσιογραφία στο κρατικό πανεπιστήμιο στην πρωτεύουσα Τιφλίδα. Από το 1994 εργάστηκε ως ρεπόρτερ στην πρώτη ανεξάρτητη εφημερίδα της χώρας, την «Droni». Παίρνει συνεντεύξεις από προσωπικότητες όπως ο Έντβαρντ Σεβαρντνάτζε, Πρόεδρος της Γεωργίας από το 1995 έως το 2003 και πρώην υπουργός Εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης.

Η Κιντζουρασβίλι αργότερα έγινε επικεφαλής του πολιτικού τμήματος και αναπληρωτής αρχισυντάκτης του Droni. Στο πλαίσιο ενός προγράμματος υποτροφιών, έκανε πρακτική άσκηση σε δυτικά μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένου του πρακτορείου ειδήσεων Reuters στο Λονδίνο και της εφημερίδας Desert News στο Σολτ Λέικ Σίτι των ΗΠΑ.«Αυτό με δίδαξε πώς να κάνω ανεξάρτητη δημοσιογραφία – άλλωστε, δεν είχαμε καμία εμπειρία με αυτό στη Γεωργία», θυμάται. Αργότερα έγινε γενική διευθύντρια του κρατικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα GPB.

Αλλά από το 2014, η Κιντζουρασβίλι έχει αφιερωθεί εξ ολοκλήρου στον αγώνα για αξιόπιστη ενημέρωση και ελευθερία του Τύπου. «Στην αρχή, η επαλήθευση γεγονότων δεν ήταν απαραίτητη – άλλωστε, τα μέσα έκαναν τη δουλειά τους», λέει. «Αλλά με τις νέες τεχνολογίες, κάθε πολίτης μπορεί να διαδώσει πληροφορίες — επομένως, ο καθένας από εμάς πρέπει να ξέρει πώς να διακρίνει τα γεγονότα από τις ψευδείς ειδήσεις. Ο έλεγχος των πληροφοριών είναι δύναμη και, επί του παρόντος. Ισχυροί θεσμοί, κυβερνήσεις, αυταρχικοί ηγέτες και εταιρείες προσπαθούν να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη».

Περισσότεροι από 300 άνθρωποι έχουν ήδη συμμετάσχει στα εργαστήρια σχετικά με την ελευθερία του Τύπου, την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και του λόγου μίσους – επίσης στο πλαίσιο των «Myth Detector Labs» που ιδρύθηκαν το 2017 σε συνεργασία με την DW Academy. Η Κιντζουρασβίλι είναι επίσης λέκτορας Δεοντολογίας των ΜΜΕ και Μεθόδων Προπαγάνδας στο Πανεπιστήμιο Ilia στην Τιφλίδα.

Το βραβείο DW δίνει θάρρος

Η διεθνής υποστήριξη είναι πιο σημαντική από ποτέ. Η Κιντζουρασβίλι συμμετέχει αυτή τη στιγμή σε ένα εξάμηνο πρόγραμμα υποτροφιών στη Γαλλία, όπου συναντά τακτικά ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων από όλο τον κόσμο. Το βραβείο της DW της δίνει επίσης δύναμη. Όπως λέει χαρακτηριστικά: «Μας δίνει την αίσθηση ότι δεν είμαστε μόνοι στον αγώνα ενάντια σε αυτήν την καταπιεστική κυβέρνηση. Και στέλνει ένα μήνυμα ότι το έργο μας είναι σημαντικό – για τη χώρα μας, για μια καλύτερη, δημοκρατική Γεωργία».

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός

Πηγή: Deutsche Welle