Οροπέδιο Λασιθίου: Μια μαρτυρία για τις λιτανείες πριν το 1940

Την μαρτυρία του Ευστάθιου Ζαχ. Αρχαύλη, σχετικά με τις λιτανείες που γίνονταν μέχρι το 1940, ανά τετραετία, στο Οροπέδιο Λασιθίου, με σκοπό την καρποφορία της γης, έστειλε στο cretalive ο κ. Μανώλης Αρχαύλης.

Να σημειωθεί ότι ο Ευστάθιος Αρχαύλης γεννήθηκε στις 11 Ιουλιου 1903 στο χωριό Αγ. Κωνσταντίνος Λασιθίου και σε συνέντευξη το 1993, στα 90 του χρόνια, ανέφερε:

“Ένα γεγονός που θυμᾶμαι εἶναι οἱ ἀνά τετραετία λιτανείες πού γινόταν μέχρι το 1940, μέ σκοπό την καρποφορία τῆς γῆς. Ἡ ἐποχή πού πραγματοποιούνταν ἦταν ῎Ανοιξη ὅταν δηλαδή τα σπαρτά εἶχαν ἀνάγκη από νερό. Ἡ Ἱ. Μονή Κρουσταλλένιας προΐστατο στη λιτάνευση τῶν εἰκόνων σε συνεργασία πάντα μέ τόν Πρωτόπαπα τοῦ ὀροπεδίου. Ἡ λιτανεία περιελάμβανε δεήσεις, έσπερινούς, θεῖες λειτουργίες, παρακλήσεις, καί διαρκοῦσε τρεῖς ὁλόκληρες ἡμέρες. Συμμετεῖχαν, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τοῦ ὀροπεδίου πλήν τῶν ἀρρώστων καί τῶν πολύ ἡλικιωμένων. Αναλυτικά ἡ διαδικασία τῆς λιτανείας εἶχε ὡς ἐξῆς:

1η ἡμέρα. Το πρωΐ τῆς πρώτης ἡμέρας τελοῦνταν θεία λειτουργία στήν Ι. Μονή Κρουσταλένιας καί στή συνέχεια οἱ μοναχοί μέ τίς εἰκόνες στα χέρια κατευθύνονταν στο χωριό τοῦ ῾Αγίου Κων/νου συνοδευόμενοι μὲ εὐσεβεῖς χριστιανούς. Μπροστά πάντα πήγαιναν τὰ ἐξαπτέρυγα, ὁ σταυρός, τά λάβαρα καί παιδιά μέ ἀναμένες λαμπάδες. Ὅταν ἔφθαναν στο χωριό ῾Αγ. Κων/νο ἕνας ἀπό τούς Ἱερεῖς τελοῦσε θεία λειτουργία καί οἱ πιστοί ἔπαιρναν μερικές εἰκόνες ἀπό τό Ναό, τά ἐξαπτέρυγα, το σταυρό καί τά λάβαρα καί συνέχιζαν πρός τά χωριά Μέσα Λασίθι, Μαρμακέτω καί Τζερμιάδω ὅπου σταματοῦσε ἡ πομπή. Ἐνῶ στά προηγούμενα χωριά τελοῦνταν θ. λειτουργία στο Τζερμιάδω το βράδυ ἔκαναν έσπερινό καί μέ τήν ἀπόλυση τῆς ἀκολουθίας κάθε Λασιθιώτης ἐπέστρεφε στο σπίτι του.

2η ἡμέρα. Το πρωΐ τελοῦνταν θεία λειτουργία στο Τζερμιάδω ἀπό ὅπου ἡ πομπή συνέχιζε τίς δεήσεις καί τίς προσευχές γιά τά ἑπόμενα χωριά Λαγοῦ, Πινακιανό. Μετά το χωριό αὐτό, ή θάλασσα τῶν πιστῶν συναντοῦσε στο δρόμο πού ὁδηγεῖ πρός το Ἡράκλειο, τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Κερᾶς που ἔφερναν οἱ εὐλαβεῖς χριστιανοί ἀπό τό ὁμώνυμο μο-ναστήρι. Μετά τη συνάντηση αὐτή κατευθύνονταν στην Ι. Μ. Βιδιανῆς, Κάτω Μετόχι, ῞Αγιο Χαράλαμπο, Πλάτη καί Ψυχρό, ὅπου τελοῦνταν ἐσπερινός καί ἀπέθεταν ὅλες τίς εἰκόνες.

3η ἡμέρα. Το πρωΐ ξεκινοῦσε ή πομπή μετά το πέρας τῆς θείας λειτουργίας καί συνέχιζε τίς ἱκετηρίους δεήσεις στά χωριά Μαγουλά, Καμινάκι, ᾿Αβρακόντε, ᾿Αγ. Γεώργιο καί μετά στόν ῞Αγιο Ιωάννη στον κάμπο. Ἐδῶ τελοῦνταν ἡ τελευταία θεία λειτουργία τῆς τριήμερης προσευχητικῆς πράξεως, δηλαδή ἡ εἰκοστή.

᾿Αμέσως μετά ἐγίνετο ἀγιασμός, σε μιά στέρνα στο προαύλιο τοῦ ᾿Αγ. Ἰωάννου γιά νά πάρουν ὅλοι οἱ συμμετέχοντες στη λιτανεία. Μετά τόν ἁγιασμό κάθε ἐνορία ἀπεκόπτετο ἀπό τή μεγάλη φάλαγγα καί ὁ ὑπεύθυνος ἱερεύς ἔπαιρνε τό δρόμο μαζί μέ τούς πι-στούς ἐνορίτες του, γιά νά ἐπιστρέψει στο χωριό πού ἀνῆκε.

Θυμᾶμαι, συνεχίζει ὁ κ. Εὐστάθιος ὅτι ἡ πίστη τῶν τότε κληρικῶν καί λαϊκῶν πού ἀκολουθοῦσαν στην τριήμερη λιτανεία ἦταν μεγάλη· πεζοποροῦσαν ὧρες ἀτέλειωτες, προσεύχονταν σε ὅλο τό δρόμο, βάσταγαν στα χέρια τους τά εἰκονίσματα, νήστευαν γιά να κοινωνοῦν στίς λειτουργίες πού γινόταν καθημερινά καί τά βράδυα διέσχιζαν τόν κάμπο τοῦ ὀροπεδίου γιά νά ἐπιστρέψουν στα σπίτια τους νά κοιμηθοῦν. Τήν κόπωση αὐτή βλέποντας ὁ Θεός καθώς καί, τήν ἑνότητα, τή θερμότητα τῶν δεήσεων, ἀπέστελνε τό ἔλεός του πάραυτα. Κάθε φορά πού γινόταν λιτανεία ἤ ἔβρεχε ἤ μεταβάλλονταν ὁ καιρός, δηλαδή συννέφιαζε, φυσοῦσε βοριάς καί βοηθοῦσε στήν ἀνάπτυξη τῶν σιτηρῶν. Μάλιστα τό 1927 ἔβρεχε μετά τήν τριήμερη λιτάνευση τῶν εἰκόνων, συνεχῶς ἐπί ἕνα εἰκοσιτετράωρο. Σίγουρα εἶναι παντοδύναμη ἡ πίστη τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν”.

Πηγή: Cretalive.gr