Ποιοι είναι οι κυριότεροι παίκτες που μάχονται στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας

Του Leo Sands*

Οι Σύροι αντάρτες εξαπέλυσαν αστραπιαία επίθεση εναντίον των κυβερνητικών δυνάμεων στα βορειοδυτικά της χώρας, αναδιαμορφώνοντας για πρώτη φορά εδώ και χρόνια τις γραμμές του μετώπου του αιματηρού εμφυλίου πολέμου της χώρας.

Οι ομάδες των ανταρτών που μάχονται στον 13χρονο πόλεμο της Συρίας είναι ένα πολύπλοκο συνονθύλευμα μαχητών, που επικεντρώνονται στη μάχη εναντίον διαφορετικών εχθρών -συμπεριλαμβανομένων, μερικές φορές, και μεταξύ τους- και υποστηρίζονται κατά καιρούς από ξένες δυνάμεις. Την περασμένη εβδομάδα, η ισλαμιστική αντάρτικη ομάδα Hayat Tahir al-Sham (HTS) αναδείχθηκε σε αντίπαλο του Μπασάρ αλ Άσαντ, του επικεφαλής της Συρίας για σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα – πάνω από το μισό του οποίου έχει περάσει πολεμώντας για την επιβίωσή του σε αυτή τη σύγκρουση.

Οι επιπτώσεις της προέλασης των ανταρτών θα αναδιαμορφώσουν όχι μόνο το περίγραμμα του εμφυλίου πολέμου, αλλά θα μπορούσαν να διαδοθούν και πέρα από τα σύνορα της Συρίας. Η σύγκρουση θα μπορούσε να παρασύρει τη Ρωσία και το Ιράν ακόμη περισσότερο στη σύγκρουση, ενώ οι ΗΠΑ έχουν πάρει αποστάσεις από την εξελισσόμενη επίθεση, ζητώντας επείγουσα αποκλιμάκωση. Αναλυτικά τι πρέπει να γνωρίζουμε για τους κυριότερους παίκτες που εμπλέκονται στις μάχες.

Hayat Tahrir al-Sham (HTS)

Η HTS ηγείται της τελευταίας επίθεσης κατά των κυβερνητικών δυνάμεων, περισσότερο από μια δεκαετία αφότου απέκτησε φήμη στην αρχή του εμφυλίου πολέμου ως αντίπαλος του καθεστώτος Άσαντ. Ο δηλωμένος στόχος της ομάδας είναι η εγκαθίδρυση ισλαμικής κυριαρχίας στη Συρία και είναι διάδοχος της πρώην πτέρυγας της Αλ Κάιντα, της Jabhat al-Nusra.

Τα τελευταία χρόνια, η HTS χρησιμοποίησε την κυριαρχία της στη βορειοδυτική Συρία -όπου είχε περιοριστεί από τις κυβερνητικές δυνάμεις- για να ανασυγκροτήσει τις εναπομείνασες δυνάμεις της αντιπολίτευσης σε μαχητικές δυνάμεις.

Η HTS εργάστηκε επίσης για να μετριάσει την εικόνα της σε αυτό το διάστημα. Κάποτε συνδεόταν με την Αλ Κάιντα, αλλά έκτοτε αποστασιοποιήθηκε από τις εξτρεμιστικές της ρίζες, εστιάζοντας αντ’ αυτού στην παροχή υπηρεσιών σε εκατομμύρια ανθρώπους στην επαρχία Ιντλίμπ μέσω της νεοσύστατης Κυβέρνησης Συριακής Σωτηρίας, των de facto διαχειριστών των εδαφών που ελέγχει η HTS. Σε πρόσφατες δηλώσεις της, η ομάδα ανέφερε ότι θα προστατεύσει πολιτιστικούς και θρησκευτικούς χώρους στο Χαλέπι, συμπεριλαμβανομένων των εκκλησιών.

Η ομάδα ελέγχει επίσης το συνοριακό πέρασμα Bab al-Hawa προς την Τουρκία, έναν ζωτικής σημασίας διάδρομο για τη διοχέτευση ανθρωπιστικής βοήθειας στις περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες.

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ έχει χαρακτηρίσει την HTS ως ξένη τρομοκρατική οργάνωση.

Δυνάμεις της συριακής κυβέρνησης

Τα κυβερνητικά στρατεύματα που είναι πιστά στον Άσαντ έχουν αποτρέψει τις απόπειρες ανατροπής του καθεστώτος του από τότε που ξέσπασαν ειρηνικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις το 2011. Καθώς οι δυνάμεις του Άσαντ κατέστειλαν βίαια τις διαδηλώσεις, αυτές μετατράπηκαν σε κανονική εξέγερση, διαμορφώνοντας το περίγραμμα της τωρινής σύγκρουσης.

Μέχρι το 2020, τα κυβερνητικά στρατεύματα -με την υποστήριξη του Ιράν, της Ρωσίας και της Χεζμπολάχ- είχαν περιορίσει τους αντάρτες της αντιπολίτευσης σε μια γωνιά της βορειοδυτικής Συρίας. Η Ρωσία ενεργούσε ουσιαστικά ως αεροπορία του Άσαντ από το 2015.

Την περασμένη εβδομάδα, οι κυβερνητικές δυνάμεις φάνηκε ξαφνικά να έχουν χάσει το πάνω χέρι, με τους αντάρτες να αποκτούν τον έλεγχο μεγάλου μέρους του Χαλεπιού, της μεγάλης συριακής πόλης που τα στρατεύματα του Άσαντ ανακατέλαβαν το 2016. Ο στρατός του καθεστώτος ανέφερε ότι αναδιατάσσει στρατεύματα από περιοχές που ελέγχει στις επαρχίες Χαλέπι και Ιντλίμπ, με τη βοήθεια των βομβαρδισμών από τις κοινές συρο-ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις.

Την Κυριακή, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν ταξίδεψε στη Δαμασκό σε μια επίδειξη υποστήριξης προς το καθεστώς Άσαντ, αν και η φύση και ο χρόνος οποιασδήποτε μελλοντικής βοήθειας παραμένει ασαφής.

Σε συνέντευξή του στο NBC την Κυριακή, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν ανέφερε ότι η χρονική στιγμή της προέλασης των ανταρτών συνδέεται με την αποδυνάμωση των βασικών υποστηρικτών του Άσαντ, της Ρωσίας, του Ιράν και της Χεζμπολάχ, σε συγκρούσεις αλλού στην περιοχή και πέραν αυτής.

Συριακός Εθνικός Στρατός

Ο Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA) είναι ένας συνασπισμός των υποστηριζόμενων από την Τουρκία δυνάμεων που επίσης συμμετείχαν στις τελευταίες μάχες, κυρίως εναντίον Κούρδων μαχητών στη βόρεια Συρία. Οι δυνάμεις αυτές στο παρελθόν έχουν επίσης πολεμήσει την κυβέρνηση Άσαντ, μαχητές του Ισλαμικού Κράτους καθώς και την HTS και την προκάτοχό της οργάνωση.

Με έδρα τη βόρεια Συρία, κατά μήκος τμημάτων των κοινών συνόρων με την Τουρκία, οι παρατάξεις του SNA αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από Σύρους Άραβες μαχητές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ανήκαν στην πρώτη ομάδα ανταρτών της εξέγερσης, τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό.

Το κρατικό πρακτορείο Anadolu της Τουρκίας ανέφερε ότι ο SNA συμμετείχε στην πρόσφατη επίθεση των ανταρτών, ισχυριζόμενος ότι κατέλαβε ένα στρατιωτικό αεροδρόμιο στο Χαλέπι.

Η τουρκική δύναμη δι’ αντιπροσώπων έχει επίσης πολεμήσει εναντίον των συμμαχικών με τους υποστηριζόμενους από τις ΗΠΑ Κούρδους μαχητές της Συρίας, τους οποίους η Τουρκία θεωρεί τρομοκράτες λόγω των δεσμών τους με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), μια μαχητική ομάδα που έχει εξαπολύσει επιθέσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας στο όνομα του κουρδικού εθνικισμού. Στο παρελθόν, εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ έχουν κατηγορήσει τους μαχητές του SNA για εκτεταμένες βίαιες δράσεις, συμπεριλαμβανομένων συνοπτικών εκτελέσεων, ξυλοδαρμών, απαγωγών και λεηλασιών σε περιοχές υπό τον έλεγχο της Τουρκίας.

Κουρδικές δυνάμεις

Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) είναι μια πολυεθνική και πολυθρησκευτική συμμαχία υπό κουρδική ηγεσία με επίκεντρο τη βορειοανατολική Συρία, οι οποίες υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ για τη μάχη κατά της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος.

Εκτός από τις μάχες τους κατά των ισλαμιστών εξτρεμιστών, οι SDF διεξάγουν μια παράλληλη σύγκρουση κατά της Τουρκίας και των υποστηριζόμενων από την Τουρκία μαχητών.

Την περασμένη εβδομάδα, οι SDF ανέφεραν ότι έδωσαν μάχη για να συγκρατήσουν τους προελαύνοντες υποστηριζόμενους από την Τουρκία μαχητές που συμμετείχαν στην τελευταία επίθεση. Η Τουρκία αντιτίθεται στις SDF λόγω των δεσμών τους με το PKK και θεωρεί εδώ και καιρό την παρουσία τους κοντά στα τουρκικά σύνορα ως απειλή.

Αναλυτές λένε ότι η χρονική στιγμή της επίθεσης συνέπεσε ευρύτερα με την αποδυνάμωση των υποστηρικτών του καθεστώτος Άσαντ. «Αυτό έχει να κάνει με τη γεωπολιτική ευκαιρία», δήλωσε ο Emile Hokayem, ανώτερος συνεργάτης για την ασφάλεια στη Μέση Ανατολή στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. «Η αντίσταση στο σύνολό της είχε ανασυνταχθεί, επανεξοπλιστεί και επανεκπαιδευτεί για κάτι τέτοιο».

*Ο Leo Sands είναι δημοσιογράφος και συντάκτης έκτακτων ειδήσεων της Washington Post, καλύπτοντας τις ειδήσεις που εκτυλίσσονται σε όλο τον κόσμο.

Πηγή: The Washington Post