Ποιος είναι υπεύθυνος για το Ιράν;

Ο θάνατος του Εμπραίμ Ραϊσί σκοτώθηκε μετά την συντριβή ελικοπτέρου, ανοίγοντας το δρόμο για νέες προεδρικές εκλογές στη χώρα.

Ωστόσο, ο ξαφνικός θάνατος του σκληροπυρηνικού κληρικού δεν αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά την πολιτική στην Ισλαμική Δημοκρατία, ειδικά όταν η εξουσία ανήκει τελικά στον ανώτατο ηγέτη της χώρας, σχολιάζει το BBC.

Τι θα γίνει τώρα στο Ιράν;

Τι θα γίνει ωστόσο, από εδώ και στο εξής στη χώρα; Το σύνταγμα του Ιράν είναι ξεκάθαρο όταν πρόκειται για έναν πρόεδρο που είναι ανίκανος να εκτελέσει τα καθήκοντά του λόγω ασθένειας, θανάτου ή παραπομπής και απομάκρυνσης από το κοινοβούλιο.

Μετά τον θάνατο του Ραϊσί ο Ανώτατος Ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ διόρισε τον Πρώτο Αντιπρόεδρο Μοχαμάντ Μοχμπέρ να διευθύνει τις υποθέσεις της χώρας.

Ο κ. Μοχμπέρ θα οργανώσει τις εκλογές για τον νέο πρόεδρο – σε συνεργασία με τους αρχηγούς του κοινοβουλίου και του δικαστικού σώματος – που θα διεξαχθούν εντός 50 ημερών.

Στις τελευταίες εκλογές, απαγορεύτηκε σε όλους τους σοβαρούς αμφισβητίες του προέδρου να είναι υποψήφιοι, ανοίγοντας το δρόμο στον Ραϊσί να αναλάβει το αξίωμα με τον μικρότερο αριθμό ψηφοφόρων.

Ποιες είναι οι εξουσίες του ανώτατου ηγέτη;

Η πιο ισχυρή προσωπικότητα στο Ιράν είναι ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ, ο οποίος είναι ανώτατος ηγέτης από το 1989. Είναι αρχηγός κράτους και αρχιστράτηγος. Έχει επίσης εξουσία στην εθνική αστυνομία και την αστυνομία ηθικής.

Ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ ελέγχει το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), το οποίο είναι υπεύθυνο για την εσωτερική ασφάλεια, και την εθελοντική  πτέρυγα του “The Basij Resistance Force (Δύναμη Αντίστασης Basij) που χρησιμοποιείται για να καταπνίξει τους διαφωνούντες στο Ιράν.

Ποιες εξουσίες έχει ο πρόεδρος;

Ο πρόεδρος είναι ο κορυφαίος εκλεγμένος αξιωματούχος και δεύτερος σε σειρά μετά τον ανώτατο ηγέτη. Είναι υπεύθυνος για την καθημερινή λειτουργία της κυβέρνησης και έχει σημαντική επιρροή στην εσωτερική πολιτική και τις εξωτερικές υποθέσεις. Ωστόσο, οι εξουσίες του είναι σχετικά περιορισμένες – ειδικά σε θέματα ασφάλειας.

Το υπουργείο Εσωτερικών του προέδρου διοικεί την εθνική αστυνομία. Ωστόσο, ο διοικητής του διορίστηκε από τον ανώτατο ηγέτη και είναι υπόλογος απευθείας σε αυτόν.

Το ίδιο ισχύει και για τον διοικητή του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης και του Basij.

Οι εξουσίες του προέδρου μπορούν επίσης να ελεγχθούν από το κοινοβούλιο, το οποίο εισάγει νέους νόμους.

Με τη σειρά του, το Συμβούλιο των Φρουρών – το οποίο περιέχει στενούς συμμάχους του ανώτατου ηγέτη – έχει τη δουλειά να εγκρίνει νέους νόμους και μπορεί να ασκήσει βέτο.

Πώς αμφισβητήθηκε η κρατική εξουσία στο Ιράν;

Η Ισλαμική Δημοκρατία συγκλονίστηκε από ένα τεράστιο κύμα διαμαρτυριών το 2022 μετά το θάνατο της 22χρονης Μάχσα Αμίνι, η οποία συνελήφθη από την αστυνομία ηθικής για φερόμενη παραβίαση του αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα του Ιράν.

Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι εκατοντάδες σκοτώθηκαν από τις αρχές και πολλοί τέθηκαν υπό κράτηση κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων. 

Οι διαμαρτυρίες διευρύνθηκαν με την πάροδο του χρόνου από τη δυσαρέσκεια που υπήρξε για τον κώδικα ενδυμασίας στην οργή για το καθεστώς συνολικά. 

Τι είναι η αστυνομία ηθικής;

Η αστυνομία ηθικής – ή τα Περιπολικά Καθοδήγησης – αποτελούν μέρος της εθνικής αστυνομίας.

Η δύναμη ιδρύθηκε το 2005 για να υποστηρίξει τα ισλαμικά ήθη και τους νόμους για το «σωστό» ντύσιμο που εισήχθησαν μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979.

Υπολογίζεται ότι οι 7.000 άνδρες και γυναίκες αξιωματικοί της έχουν την εξουσία να εκδίδουν προειδοποιήσεις, να επιβάλλουν πρόστιμα ή να συλλαμβάνουν υπόπτους.

Εβδομάδες πριν από τις αναταραχές το καλοκαίρι του 2022, ο Πρόεδρος Ραϊσί είχε διατάξει αυστηροποίηση του «νόμου χιτζάμπ και αγνότητας» του Ιράν που υποχρέωνε τις γυναίκες να συμπεριφέρονται και να ντύνονται σεμνά.

Εισήχθησαν κάμερες παρακολούθησης για να βοηθήσουν στον εντοπισμό ακάλυπτων γυναικών και εισήχθη υποχρεωτική ποινή φυλάκισης για άτομα που αντιτίθενται στους κανόνες χιτζάμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ποιοι είναι οι Φρουροί της Επανάστασης;

Οι Φρουροί της Επανάστασης είναι ο κύριος οργανισμός του Ιράν για τη διατήρηση της εσωτερικής ασφάλειας και είναι τώρα μια σημαντική στρατιωτική, πολιτική και οικονομική δύναμη στη χώρα, με περισσότερους από 150.000 υπαλλήλους.

Με τις δικές της χερσαίες δυνάμεις, ναυτικό και αεροπορική δύναμη, επιβλέπει τα στρατηγικά όπλα του Ιράν.

Διαθέτει ένα υπερπόντιο σκέλος που ονομάζεται Quds Force, το οποίο παρέχει κρυφά χρήματα, όπλα, τεχνολογία και εκπαίδευση σε συμμάχους σε όλη τη Μέση Ανατολή.

Τι είναι το Basij;

Η Δύναμη Αντίστασης Basij, επίσημα γνωστή ως Οργάνωση για την Κινητοποίηση των Καταπιεσμένων και ιδρύθηκε το 1979 ως εθελοντική παραστρατιωτική οργάνωση.

Έχει παρακλάδια σε κάθε επαρχία και πόλη του Ιράν, και σε πολλά από τα επίσημα ιδρύματα της χώρας.

Τα αρσενικά και θηλυκά μέλη του, που αναφέρονται ως «Μπασίτζι», είναι πιστοί στην επανάσταση και υπό τις διαταγές του IRGC.

Περίπου 100.000 πιστεύεται ότι εκτελούν καθήκοντα εσωτερικής ασφάλειας.