Το ημερολόγιο έδειχνε 7 Οκτωβρίου 2023 όταν η Χαμάς εισέβαλε σε χωριά, στρατιωτικά φυλάκια και σε ένα μουσικό φεστιβάλ στο Ισραήλ σκοτώνοντας περίπου 1.200 ανθρώπους και παίρνοντας ομήρους 251 άλλους.Το όργανο ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) αργότερα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Χαμάς είχε διαπράξει εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου από την πλευρά του δήλωσε τότε ότι «όπως κάθε χώρα, το Ισραήλ έχει εγγενές δικαίωμα να αμύνεται». Υποστηρίζει ότι η στρατιωτική επιχείρηση της χώρας του στη Λωρίδα της Γάζα είναι ένας «δίκαιος πόλεμος» με στόχο την καταστροφή της Χαμάς και την επιστροφή όλων των ομήρων στην πατρίδα τους. Έκτοτε δεκάδες χιλιάδες άμαχοι έχουν σκοτωθεί, η πείνα θερίζει τη Γάζα καθώς δεν υπάρχει πρόσβαση σε τρόφιμα και η πόλη έχει ισοπεδωθεί.
Κορυφαίες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ορισμένες χώρες κατηγορούν το Ισραήλ για εθνοκάθαρση και πράξεις γενοκτονίας. Ο Νετανιάχου όμως το αρνείται και έχει επικρίνει έντονα τέτοιους ισχυρισμούς.
ΆλλαΣχετικά άρθρα
Το BBC Verify μίλησε με μια σειρά από ειδικούς σε θέματα διεθνούς δικαίου οι οποίοι έδωσαν τις δικές τους απαντήσεις για το κατά πόσο ισχύουν οι κατηγορίες των οργανώσεων εναντίον του Ισραήλ και εάν θεωρούν τις ενέργειές του αναλογικές.
«Θα δυσκολευόμουν να καταλάβω πώς η στρατιωτική συμπεριφορά του Ισραήλ στη Γάζα θα μπορούσε ενδεχομένως να χαρακτηριστεί ως αναλογική», λέει η καθηγήτρια Τζανίνα Ντιλ από τη Σχολή Διακυβέρνησης Blavatnik του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Η Δρ. Μαρία Βαράκη, από το Kings College του Λονδίνου, δήλωσε ότι «είναι αναμφισβήτητο, στην πραγματικότητα, ότι η χρήση βίας στη Γάζα είναι δυσανάλογη».
Ο καθηγητής Γιουβάλ Σάνι, στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, δηλώνει: «Η στρατιωτική εκστρατεία δεν μπορεί πλέον να θεωρηθεί αναλογική».
Και ο καθηγητής Άσα Κάσερ του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, ο οποίος είναι και ο κύριος συγγραφέας του πρώτου κώδικα δεοντολογίας των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων, μας είπε ότι ο αριθμός των αμάχων που σκοτώθηκαν «φαίνεται πολύ υψηλός για να θεωρηθεί ως αποτέλεσμα εύλογων εκτιμήσεων αναλογικότητας».
Πώς αξιολογείται η αναλογικότητα;
Μια σημαντική πτυχή του τρόπου με τον οποίο το διεθνές δίκαιο εφαρμόζεται στους πολέμους είναι η αρχή της αναλογικότητας. Το διεθνές δίκαιο αποτελείται από μια σειρά συμφωνιών που έχουν υπογράψει οι περισσότερες χώρες στον κόσμο. Οι συμφωνίες περιγράφουν λεπτομερώς τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν τα κράτη. Σε αυτές περιλαμβάνονται ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών και οι Συμβάσεις της Γενεύης, στις οποίες το Ισραήλ είναι συμβαλλόμενο μέρος και οι οποίες αφορούν την αναλογικότητα.
Όσον αφορά την αναλογικότητα, το διεθνές δίκαιο το αντιμετωπίζει με δύο διαφορετικούς τρόπους. Καταρχάς, όταν ένα κράτος έχει το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, η συνολική στρατιωτική αντίδραση πρέπει να είναι ανάλογη με την απειλή στην οποία ανταποκρίνεται. Επιπλέον, εάν σε οποιοδήποτε σημείο κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής επιχείρησης, αυτή παύει να είναι απαραίτητη και αναλογική, το δικαίωμα στην αυτοάμυνα δεν ισχύει πλέον.
Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο το διεθνές δίκαιο αντιμετωπίζει την αναλογικότητα αφορά κάθε μεμονωμένη στρατιωτική δράση στο πλαίσιο μιας σύγκρουσης, όπως μια αεροπορική επιδρομή. Η αναμενόμενη βλάβη σε πολίτες ή σε αστικά κτίρια πρέπει να είναι ανάλογη με το αναμενόμενο στρατιωτικό πλεονέκτημα που αποκτάται από τη συγκεκριμένη ενέργεια.
Επιπλέον, η εκ προθέσεως πρόκληση βλάβης σε αμάχους αποτελεί πάντα παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Σε μια τέτοια περίπτωση η αναλογικότητα δεν λαμβάνεται υπόψη. Επίσης, ενώ το διεθνές δίκαιο επιτρέπει περιστάσεις υπό τις οποίες σκοτώνονται άμαχοι κατά τη διάρκεια μιας στρατιωτικής δράσης, υπάρχει πάντα η υποχρέωση το να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για εκείνους, όπου είναι δυνατόν.
Θύματα άμαχοι
Από την ημέρα που ξεκίνησε ο πόλεμος στη Γάζα, περισσότεροι από 64.500 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί, σχεδόν οι μισοί από αυτούς ήταν γυναίκες και παιδιά, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της Γάζας. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, δήλωσε πρόσφατα ότι «τα επίπεδα θανάτου και καταστροφής στη Γάζα είναι απαράμιλλα τα τελευταία χρόνια».
Στις αρχές του έτους, ο ισραηλινός στρατός δήλωσε ότι είχε σκοτώσει περίπου 20.000 μέλη της Χαμάς, αν και δεν έχει παράσχει αποδεικτικά στοιχεία. Το Ισραήλ κατηγορεί επίσης τη Χαμάς ότι προκαλεί θύματα δρώντας σε περιοχές όπου υπάρχουν άμαχοι.
Ο καθηγητής Νίκολας Ρόστοου, πρώην νομικός σύμβουλος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ υπό τον πρόεδρο Ρόναλντ Ρήγκαν και διακεκριμένος ερευνητής του Πανεπιστημίου Εθνικής Άμυνας, υποστηρίζει ότι «η Χαμάς χρησιμοποίησε νοσοκομεία, σχολεία… ως βάση στρατιωτικών επιχειρήσεων, θέτοντας σε κίνδυνο τους πολίτες. Αυτή ήταν η πρόθεσή της».
Εξαιτίας αυτού, ο καθηγητής υποστηρίζει ότι «δεν είναι διατεθειμένος να πει ότι το Ισραήλ έχει ενεργήσει δυσανάλογα». Λέει ότι γνωρίζει πώς λειτουργεί ο Ισραηλινός Στρατός Άμυνας και ότι «κάνει τα πάντα για να σεβαστεί τους νόμους του πολέμου».
Ο Δρ Νίμερ Σουλτάνι, αρχισυντάκτης του The Palestine Yearbook of International Law και πρόεδρος του Κέντρου Παλαιστινιακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο SOAS του Λονδίνου, είναι κατηγορηματικός. «Η εκστρατεία του Ισραήλ είναι δυσανάλογη από τον Οκτώβριο του 2023, λόγω της άνευ προηγουμένου ζημιάς που προκάλεσε στους αμάχους στη Γάζα».
Ο Τζέρι Σίμπσον, καθηγητής δημοσίου διεθνούς δικαίου στο London School of Economics (LSE), αναφερόμενος στον αριθμό των ανθρώπων που σκοτώθηκαν και σε άλλες συνέπειες για τη Γάζα, σχολίασε: «Είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς σοβαρά ότι η εκστρατεία διεξήχθη με τον δέοντα σεβασμό στις γενικές αρχές της αναλογικότητας και της διάκρισης που βρίσκονται στην καρδιά των νόμων του πολέμου».
Πρόσβαση σε τρόφιμα
Ο αντίκτυπος στις συνθήκες διαβίωσης ενός πληθυσμού είναι ένας άλλος παράγοντας στην αξιολόγηση της αναλογικότητας. Ο περιορισμός της εισόδου αγαθών στη Γάζα από το Ισραήλ δεν είναι κάτι καινούργιο. Αυτό συνέβαινε πριν από τις 7 Οκτωβρίου και εντάθηκε μετά την επίθεση. Στις αρχές Μαρτίου ξεκίνησε έναν πλήρη αποκλεισμό της βοήθειας προς τη Γάζα. Υποστήριξε ότι το έκανε αυτό για να σταματήσει τη Χαμάς από να κλέβει προμήθειες και να τις χρησιμοποιεί «για να χρηματοδοτήσει τον μηχανισμό της τρομοκρατίας της». Η Χαμάς αρνείται ότι το έκανε αυτό.
Ο αποκλεισμός καταδικάστηκε από τον ΟΗΕ και πολλές χώρες. Ανώτεροι αξιωματούχοι του κατηγόρησαν το Ισραήλ ότι χρησιμοποιεί τρόφιμα ως «όπλο πολέμου», κάτι που αποτελεί έγκλημα βάσει του διεθνούς δικαίου. Τέτοιες ενέργειες δεν μπορούν να είναι αναλογικές.
«Δεν μπορείτε ποτέ να χρησιμοποιήσετε την λιμοκτονία ούτε για τους εχθρικούς μαχητές ούτε για τον άμαχο πληθυσμό», λέει η καθηγήτρια Μέρι Έλεν Ο’Κόνελ του Πανεπιστημίου Notre Dame στην Ιντιάνα. «Πρέπει να επιτρέψετε την είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό. Αυτή είναι μια αρχή του εθιμικού διεθνούς δικαίου. Δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την λιμοκτονία. Υπάρχουν ορισμένα όπλα που δεν μπορείτε ποτέ να χρησιμοποιήσετε».
Ο ΟΗΕ κατηγόρησε επίσης το Ισραήλ ότι «επιβάλλει σκόπιμα και χωρίς ντροπή απάνθρωπες συνθήκες σε αμάχους». Το Ισραήλ αρνείται επίσης ότι το έκανε αυτό.
Η τελευταία εκτίμηση από το υποστηριζόμενο από τον ΟΗΕ παγκόσμιο παρατηρητήριο πείνας (IPC) είναι ότι το ένα τέταρτο των Παλαιστινίων στη Γάζα υποφέρουν από λιμό με το Υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ να χαρακτηρίζει αυτήν την αξιολόγηση ως «κατασκευασμένη έκθεση» ενώ ο Νετανιάχου παρά τα αυξανόμενα στοιχεία, έχει επανειλημμένα αρνηθεί ότι υπάρχει λιμός.
Καταστροφή κτιρίων
Η ζημία που προκαλείται σε πολίτες από τη συνολική επιχείρηση περιλαμβάνει επίσης τις ζημιές ή την καταστροφή κτιρίων. Η τελευταία εκτίμηση του ΟΗΕ είναι ότι έως και το 42% των κτιρίων στη Λωρίδα της Γάζας έχουν καταστραφεί και 37% έχουν υποστεί ζημιές.
Η καθηγήτρια Έμιλι Κρόφορντ, η οποία διδάσκει διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, δήλωσε στο BBC Verify ότι «η πλήρης καταστροφή των υποδομών που είναι απαραίτητες για την επιβίωση του άμαχου πληθυσμού… είναι σαφώς δυσανάλογη».
Εκτός από την καταστροφή και τις ζημιές σε κτίρια κατά τη διάρκεια των επιθέσεών του, η ανάλυση του BBC Verify υποδηλώνει ότι το Ισραήλ έχει επίσης καταστρέψει συστηματικά κτίρια σε περιοχές που ελέγχει.
Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) δήλωσαν ότι «η καταστροφή περιουσίας πραγματοποιείται μόνο όταν απαιτείται επιτακτική στρατιωτική ανάγκη». Για το Ισραήλ, η συνολική «στρατιωτική αναγκαιότητα» της επιχείρησής του δεν είναι μόνο η σοβαρή αποδυνάμωση της Χαμάς, αλλά η πλήρης ήττα της.
Ο πρώην δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου του Ηνωμένου Βασιλείου, Λόρδος Σάπτιον δήλωσε ότι το Ισραήλ έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι «δεν υπάρχει όριο στην καταστροφή και τις απώλειες που μπορούν να προκαλέσουν, υπό την προϋπόθεση ότι είναι απαραίτητο να νικηθεί η Χαμάς. Αυτό είναι σαφώς λανθασμένο».
Ο Δρ Νίμερ Σουλτάνι πιστεύει ότι το Ισραήλ έχει «επικαλεστεί επανειλημμένα άγριες και εξαιρετικά επιτρεπτικές ερμηνείες των νόμων των ένοπλων συγκρούσεων, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος της αναλογικότητας, που αψηφούν τόσο την κοινή λογική όσο και τις έγκυρες αντιλήψεις του διεθνούς δικαίου».
Αξιολόγηση μεμονωμένων επιθέσεων
Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, η στόχευση μελών της Χαμάς από το Ισραήλ – που πολλές φορές είχαν ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν αμάχοι – αποτέλεσαν ιδιαίτερο επίκεντρο.
Ο Σερ Τζέφρι Νάις Κ.Σ, δικηγόρος και πρώην εισαγγελέας του ΟΗΕ ανέφερε σχετικά με την αναλογικότητα των στοχευμένων επιθέσεων ότι: «Ο αριθμός των αθώων Παλαιστινίων που σκοτώθηκαν θα ήταν πολύ δύσκολο να δικαιολογηθεί από την αναζήτηση ενός μεμονωμένου μέλους της Χαμάς, όσο ανώτερο κι αν είναι αυτό».
Ο οργανισμός «Δικηγόροι του Ηνωμένου Βασιλείου για το Ισραήλ» δημοσίευσε «Ερωτήσεις και Απαντήσεις σχετικά με το Διεθνές Δίκαιο των Ένοπλων Συγκρούσεων και της Γάζας». Σχετικά με το ζήτημα της αναλογικότητας και των μεμονωμένων στρατιωτικών επιθέσεων, αναφέρει ότι «είναι αδύνατο να αξιολογηθεί αυτό χωρίς να υπάρχουν οι πληροφορίες που ήταν γνωστές στους διοικητές των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων εκείνη τη στιγμή» .
Το δικαίωμα στην αυτοάμυνα
Η εκστρατεία του Ισραήλ βασίζεται στην διεκδίκηση του δικαιώματος στην αυτοάμυνα. Αυτό κατοχυρώνεται στο Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών – το «εγγενές δικαίωμα της ατομικής ή συλλογικής αυτοάμυνας σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης».
Το ερώτημα είναι: όταν εφαρμόζεται το δικαίωμα της αυτοάμυνας, είναι η συνολική στρατιωτική απάντηση ανάλογη με την απειλή στην οποία γίνεται η απάντηση;
Αμέσως μετά τις 7 Οκτωβρίου, πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, κατέστησαν σαφές ότι το Ισραήλ είχε το δικαίωμα να αμυνθεί. Στο «Ενημερωτικό Σημείωμα για την Αναλογικότητα στον Πόλεμο», η οργάνωση Δικηγόροι του Ηνωμένου Βασιλείου για το Ισραήλ υποστηρίζει ότι «το Ισραήλ δικαιούται, σε αυτοάμυνα, να εισέλθει σε αυτό το έδαφος [στη Γάζα] για να διαλύσει την οργάνωση [Χαμάς] και να την αποτρέψει από το να επαναλάβει τον δολοφονικό της στόχο».
Ο καθηγητής Νιβ Γκόρντον του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου υποστήριξε σχετικά με το δικαίωμα στην αυτοάμυνα: «Νομίζω ότι είναι και πάλι προφανές ότι η Χαμάς πραγματοποίησε μια βίαιη επίθεση στις 7 Οκτωβρίου, σφαγίασε εκατοντάδες αμάχους και νομίζω ότι τα περισσότερα κράτη θα αντιδρούσαν σε μια τέτοια επίθεση». Αλλά προσθέτει ότι νομικά αυτό παραμένει περίπλοκο.
Στην πραγματικότητα, αρκετοί από τους ειδικούς τόνισαν ότι, σε αυτήν την περίπτωση, αμφισβητείται το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα, όπως περιγράφεται λεπτομερώς στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Η Φραντσέσκα Αλμπανέζε είναι η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη (Γάζα και Δυτική Όχθη). Είναι σφοδρή επικριτής των ενεργειών του Ισραήλ και της έχει απαγορευτεί η είσοδος στη χώρα λόγω σχολίων σχετικά με την «ισραηλινή καταπίεση» που έγιναν μετά τις 7 Οκτωβρίου. Η ίδια σχολίασε ότι το Ισραήλ «έχει ανατρέψει εντελώς την τρέχουσα χρήση των αρχών της διάκρισης, της αρχής της στρατιωτικής αναγκαιότητας, των προφυλάξεων και της αναλογικότητας στο διεθνές δίκαιο».
Όσον αφορά την αυτοάμυνα, επισημαίνει τη συμβουλευτική γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου (ΔΔΧ) του 2004, σύμφωνα με την οποία το Ισραήλ δεν μπορούσε να επικαλεστεί αυτοάμυνα εναντίον ενός πληθυσμού που διατηρεί υπό κατοχή. Το Ισραήλ από την πλευρά του απορρίπτει όμως αυτό το επιχείρημα και ισχυρίζεται ότι δεν κατείχε τη Γάζα πριν από τις 7 Οκτωβρίου.
Ο καθηγητής Γουάιλντ μας είπε: «Η χρήση βίας από το Ισραήλ μετά τις 7 Οκτωβρίου δεν ήταν μια νέα χρήση βίας. Ήταν μια συνέχεια αυτής της προϋπάρχουσας χρήσης βίας, η οποία την ενίσχυσε σε ακραίο επίπεδο. Ήταν, επομένως, μια συνέχεια μιας παράνομης χρήσης βίας».
Η Φραντσέσκα Αλμπανέζε υποστηρίζει ότι αυτό το δικαίωμα ισχύει μόνο εάν μια επίθεση προέρχεται από άλλο κράτος.
Ο Λόρδος Σάπτιον είπε με τη σειρά του ότι μια τέτοια θέση είναι «μόλις αμφισβητήσιμη».
Ο καθηγητής Κρόφορντ, από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, δήλωσε ότι «από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, πολλά κράτη ήταν έτοιμα να αποδεχτούν ότι το δικαίωμα στην αυτοάμυνα βάσει του διεθνούς δικαίου επεκτείνεται και στις χρήσεις βίας κατά του κράτους από μη κρατικούς παράγοντες». Με άλλα λόγια, ισχύει και για τη Χαμάς και την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.
Ο καθηγητής Κάσερ, του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, υποστηρίζει ότι το δικαίωμα στην αυτοάμυνα εξακολουθεί να ισχύει εφόσον η Χαμάς αποτελεί απειλή για το Ισραήλ και τον πληθυσμό του. «Η αυτοάμυνα είναι δικαιολογημένη εφόσον ο στόχος είναι η άμυνα», αναφέρει.
Οι στόχοι του Ισραήλ
Ο υπουργός Οικονομικών του Ισραήλ, Μπεζαλέλ Σμότριτς, δήλωσε τον Μάιο ότι ο στόχος της χώρας του ήταν «να καταστρέψει ό,τι έχει απομείνει από τη Λωρίδα της Γάζας». Μίλησε επίσης για «κατάκτηση, εκκαθάριση και παραμονή στη Γάζα μέχρι να καταστραφεί η Χαμάς». Τον Ιούλιο, ο ισραηλινός υπουργός Άμυνας πρότεινε την επανεγκατάσταση ολόκληρου του παλαιστινιακού πληθυσμού της Γάζας σε στρατόπεδο στα νότια της περιοχής, σύμφωνα με ισραηλινά μέσα ενημέρωσης.
Οι δηλώσεις, οι προτάσεις και οι ενέργειες του Ισραήλ προκαλούν σε ορισμένους την αμφισβήτηση του κατά πόσον οι στόχοι και οι ενέργειές του υπερβαίνουν την αυτοάμυνα.
«Δεν πρόκειται για πόλεμο όπου ο στόχος είναι η ήττα», ισχυρίζεται ο καθηγητής Νιβ Γκόρντον του Πανεπιστημίου Κουίν Μέρι. «Είναι ένας πόλεμος όπου ο στόχος είναι η καταστροφή».
Ο καθηγητής Τζέρι Σίμπσον από το LSE μας είπε ότι «η ισραηλινή απάντηση μοιάζει περισσότερο με εκδίκηση ή με τη συνέχιση μιας μακροχρόνιας διαγραφής της παλαιστινιακής ταυτότητας, παρά με οτιδήποτε θα μπορούσε κανείς να ονομάσει «νόμιμη αυτοάμυνα»».
Και η καθηγήτρια Τζανίνα Νιλ σχολίασε ότι: «Αν ακούσουμε τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας και τους ισραηλινούς υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, πρέπει να καταλάβουμε ότι [η εξουδετέρωση της Χαμάς] δεν είναι πλέον, ή κυρίως, ο στόχος που επιδιώκει το Ισραήλ στη Γάζα».
Μια υπόθεση που χρήζει απάντησης;
Στα τέλη του 2024, δικαστές του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) εξέδωσαν ένταλμα σύλληψης για τον Νετανιάχου, λέγοντας ότι υπήρχαν βάσιμοι λόγοι να πιστεύεται ότι φέρει «ποινική ευθύνη» για φερόμενα εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στον πόλεμο της Γάζας. Εξέδωσε επίσης εντάλματα σύλληψης για τον πρώην υπουργό Άμυνας του Ισραήλ, Γιοάβ Γκάλαντ, και τον τότε στρατιωτικό αρχηγό της Χαμάς, Μοχάμεντ Ντέιφ, τον οποίο το Ισραήλ λέει ότι έχει σκοτώσει.
Ο Νετανιάχου χαρακτήρισε την απόφαση αντισημιτική και οι ΗΠΑ αργότερα επέβαλαν κυρώσεις σε τέσσερις δικαστές του ΔΠΔ, ισχυριζόμενοι ότι το δικαστήριο ήταν πολιτικοποιημένο. Άλλοι αξιωματούχοι του ΔΠΔ και η Φραντσέσκα Αλμπανέζε του ΟΗΕ έχουν επίσης υποστεί κυρώσεις .
Η συντριπτική πλειοψηφία των ειδικών με τους οποίους μίλησε το BBC Verify πιστεύει ότι όλες ή ορισμένες πτυχές των ενεργειών του Ισραήλ δεν ήταν αναλογικές και καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα για διαφορετικούς λόγους και με διαφορετικό βαθμό βεβαιότητας.
Η καθηγήτρια Ο’Κόνελ, του Πανεπιστημίου Notre Dame, είπε: «Υπάρχουν κανόνες και δεν τηρούνται».
Ο καθηγητής Γιουβάλ Σάνι, από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, λέει ότι υπάρχει το επιχείρημα ότι οι ενέργειες του Ισραήλ ήταν αρχικά αναλογικές, αλλά «φαίνεται, ωστόσο, ότι υπήρξε ένα σημείο στο οποίο η Χαμάς έχει αποδυναμωθεί σε τέτοιο βαθμό που η συνέχιση της στρατιωτικής εκστρατείας δεν μπορεί πλέον να θεωρηθεί αναλογική, δεδομένου του εκτεταμένου πεδίου εφαρμογής, της κλίμακας και των συνεπειών της».
Και ο καθηγητής Χόβελ του LSE δήλωσε στο BBC: «Η αναλογικότητα στο διεθνές δίκαιο είναι ένα αρκετά αμβλύ εργαλείο. Σε πολλές σύγχρονες συγκρούσεις, η εφαρμογή αυτού του προτύπου μπορεί να είναι δύσκολη. Αλλά στη Γάζα, η περίπτωση είναι, δυστυχώς, εντυπωσιακά σαφής. Η εκστρατεία του Ισραήλ ήταν κατάφωρα δυσανάλογη».
Το Ισραήλ πάντως επιμένει πάντως ότι ακολούθησε το διεθνές δίκαιο καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της σύγκρουσης – και ότι οι ενέργειές του είναι αναλογικές.
Πηγή: skai.gr
