Politico: Ήρθε το τέλος του ΝΑΤΟ;

Ο Ντοναλντ Τραμπ έχει δηλώσει φανατικός θαυμαστής του Ουίνστον Τσώρτσιλ. Όμως, τι θα συμπέραινε ο εμβληματικός ηγέτης της Βρετανίας, που έμεινε γνωστός για τη δράση του κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, για τη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου το 2025;

«Σας δόθηκε η δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στον πόλεμο και την ατίμωση. Επιλέξατε την ατίμωση και θα έχετε πόλεμο». Αυτά ήταν τα λόγια του Τσώρτσιλ, όταν πριν από 87χρόνια, ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας, Νέβιλ Τσάμπερλεν, αποχώρησε από την πόλη της Βαυαρίας, κρατώντας ένα κομμάτι χαρτί που αποδείχτηκε ότι δεν είχε νόημα.

Θα ήταν αυτή η αντίδραση του Τσώρτσιλ στην προσπάθεια του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, με όρους που το Κίεβο και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί του φοβούνται ότι θα είναι ευνοϊκοί για τη Μόσχα και θα σημαίνουν απλώς ότι θα ακολουθήσει ένας ακόμη μεγαλύτερος πόλεμος στην πορεία;

Η ιστορία δεν λέει ποτέ αντίο αλλά πάντα εις το επανιδείν

Ξεκίνησε χθες και ολοκληρώνεται αύριο η κρίσιμη 61η Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια και πολλοί ανησυχούν ότι «η ιστορία δεν λέει ποτέ αντίο αλλά πάντα εις το επανιδείν», ένας από τους οποίους είναι και ο πρώην υπουργός Άμυνας της Βρετανίας Ben Wallace. Στο πλαίσιο αυτό η φετινή διάσκεψη απηχεί τη συμφωνία του Μονάχου το 1938.

Λίγα λόγια για το παρελθόν…  Με την ονομασία Συμφωνία του Μονάχου, όπως καθιερώθηκε δημοσιογραφικά, αναφέρεται το Σύμφωνο που προέκυψε και υπογράφηκε στη Διεθνή Συνδιάσκεψη του Μονάχου που συνήλθε εσπευσμένα στις 29 Σεπτεμβρίου 1938 στο Μόναχο της Γερμανίας, εξ ου και η ονομασία της, προκειμένου να αποτραπεί επικείμενη πολεμική σύρραξη μεταξύ Γερμανίας και Τσεχοσλοβακίας.

Κάτω από “τελεσιγραφική” χρονική προθεσμία, πρωτοφανή στη Διεθνή Διπλωματία, στις 29 Σεπτεμβρίου, τις μεσημβρινές ώρες ξεκίνησε εσπευσμένα η (“Σύνοδος Κορυφής” κατά σύγχρονη αντίληψη) «Διεθνής Συνδιάσκεψη του Μονάχου». Πρώτος έφθασε ο Μουσολίνι, συνοδευόμενος από τον γαμπρό του και Υπουργό εξωτερικών Γκαλεάτσο Τσιάνο, τους οποίους και υποδέχθηκε στο αεροδρόμιο ο Χίτλερ. Ακολούθως έφθασαν και οι πρωθυπουργοί της Γαλλίας και Αγγλίας Ε. Νταλαντιέ και Ν. Τσάμπερλεν, αντίστοιχα. Ως χώρος διάσκεψης είχε επιλεγεί η μεγάλη αίθουσα του μεγάρου Φύρερμπαου.

Οι εργασίες ξεκίνησαν ερήμην της Τσεχοσλοβακικής κυβέρνησης, χωρίς να κληθεί εκπρόσωπος έστω και ως παρατηρητής, τις απογευματινές ώρες και συνεχίστηκαν μέχρι και δύο ώρες μετά το μεσονύκτιο (30 Σεπτεμβρίου) οπότε και ολοκληρώθηκε το εξ οκτώ άρθρων σύμφωνο, το οποίο υπεγράφη με άμεση ισχύ, προβλέποντας όμως για την εφαρμογή του σύσταση Διεθνούς Επιτροπής και είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στη Σουδητία από την επομένη της υπογραφής, δηλαδή 1η Οκτωβρίου.

Μετά τη σύνταξη του παραπάνω συμφώνου ο Βρετανός πρωθυπουργός Τσάμπερλεν, πριν αναχωρήσει από το Βερολίνο, είχε μία κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Χίτλερ όπου και συνομολόγησαν και προσυπέγραψαν μία διμερή συμφωνία, Συμφωνία Τσάμπερλεν – Χίτλερ, δια της οποίας διακήρυτταν την αμοιβαία επιθυμία επίλυσης των όποιων διαφορών πάντα μέσω διαβουλεύσεων.

Επιστροφή στο παρόν… Εμβρόντητοι παραμένουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες μετά τη χθεσινή ομιλία του Τζέι Ντι Βανς, η οποία ακολούθησε την τηλεφωνική συνομιλία μιάμισης ώρας του Τραμπ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ακόμη, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Πιτ Χέγκσεθ δήλωσε στη διάρκεια επίσκεψης στη Βαρσοβία ότι οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να επενδύσουν τώρα στην άμυνα επειδή δεν μπορούν να υποθέτουν ότι η παρουσία των ΗΠΑ στην ήπειρο θα διαρκέσει για πάντα. 

Για τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Λιθουανίας Gabrielius Landsbergis, αυτές οι δηλώσεις ήταν προειδοποίησή ότι οι ΗΠΑ δεν είναι βέβαιο ότι θα παραμείνουν εγγυητής της ασφάλειας της Ευρώπης.

Το τέλος του ΝΑΤΟ;

Όπως και άλλοι, ο Landsbergis αισθάνεται το τέλος μιας εποχής. «Μπορεί κάλλιστα να σηματοδοτήσει το τέλος του ΝΑΤΟ», είπε. «Ειδικά όταν το συνδυάσετε με αυτό που πιστεύω ότι θα ανακοινώσει σύντομα η Ουάσιγκτον – την αποχώρηση 20.000 στρατιωτών των ΗΠΑ από την Ευρώπη».

Σε ΗΠΑ και Ευρώπη οι ασταμάτητες και καταιγιστικές ανακοινώσεις μελών της κυβέρνησης Τραμπ έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία δίνοντας στους εμπλεκόμενους λίγο χρόνο για να πάρουν ανάσα και να αναπροσανατολιστούν.

Και οι Αμερικανοί νομοθέτες που συμμετείχαν στη σύνοδο προσπάθησαν να προσφέρουν κάποια διαβεβαίωση σε μια ανήσυχη Ευρώπη, πράγμα που γινεται ολοένα και δυσκολότερο εγχείρημα μακροπρόθεσμα.

Ανάμεσά τους ήταν ο γερουσιαστής Roger Wicker, ο οποίος προεδρεύει της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας και είπε στο Politico ότι ο Hegseth έκανε «λάθος πρωτάρη» στις Βρυξέλλες: «Δεν ξέρω ποιος έγραψε την ομιλία. Θα μπορούσε να την είχε γράψει ο Tucker Carlson. Ο Κάρλσον είναι ανόητος», είπε, καθησυχάζοντας ότι υπάρχουν πολλοί σοβαροί άνθρωποι γύρω από τον Τραμπ που είναι πολύ προσεκτικοί.

Ο Wicker σημείωσε, επίσης, ότι ο Hegseth είχε ήδη αποσύρει ορισμένες από τις σκληρότερες παρατηρήσεις του, αλλά παραδέχτηκε ότι ανάμεσα σε αυτές δεν ήταν η δήλωση περί απόσυρσης των ΗΠΑ από την εγγύηση ασφαλείας της Ευρώπης, μία κίνηση που θα υπονόμευε το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ που δεσμεύει τα μέλη της συμμαχίας στη συλλογική άμυνα.

«Η άμεση προσέγγιση του Τραμπ στον Πούτιν, σε συνδυασμό με τον Υπουργό Άμυνας Χέγκσεθ που ενημερώνει τους συμμάχους στις Βρυξέλλες ότι οι ΗΠΑ αποδέχονται προκαταβολικά ορισμένες από τις βασικές απαιτήσεις της Ρωσίας πριν καν αρχίσουν οι συνομιλίες είναι ένα διπλό πλήγμα – όχι μόνο για την Ουκρανία αλλά και για το μέλλον της Ευρώπης», παρατήρησε ο Keir Giles του Chatham House.

Και προσέθεσε: «[Με την αποδοχή] ότι ο επιτιθέμενος μπορεί να διατηρήσει το έδαφος που έχει καταλάβει με αντάλλαγμα μια έκκληση για ειρήνη, οι παραλληλισμοί με το 1938 θα μπορούσαν να είναι σαφέστεροι μόνο αν ο Τραμπ κρατούσε ένα σημείωμα και έλεγε ότι ο κ. Πούτιν τον είχε διαβεβαιώσει ότι δεν είχε άλλες εδαφικές φιλοδοξίες στην Ευρώπη».

Η ομιλία Βανς που άφησε τα «στόματα ανοιχτά»

Εν τω μεταξύ, η ομιλία του Αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς στο Μόναχο, η οποία επικεντρώθηκε στην κριτική της δημοκρατίας στην Ευρώπη, όξυνε τους ευρωπαϊκούς ενδοιασμούς, και εκείνους των Αμερικανών υποστηρικτών του ΝΑΤΟ.

Έγινε αποδέκτης, ελάχιστων αποσπασματικών χειροκροτημάτων και μερικών ευγενικών κουνημάτων κεφαλιών, όταν άρχισε να μιλά για τη μετανάστευση ως απειλή για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. «Η απειλή για την οποία ανησυχώ περισσότερο έναντι της Ευρώπης δεν είναι η Ρωσία. Δεν είναι η Κίνα, δεν είναι κάποιος άλλος εξωτερικός παράγοντας. Ανησυχώ ότι η απειλή είναι από μέσα», είπε.

«Σκεφτείτε το θράσος κάποιου που συμμετέχει στην κυβέρνηση του άνδρα που ενέπνευσε μια εξέγερση κατά του Κογκρέσου μας το 2020, να έρθει στην Ευρώπη και να πει: «Εσείς έχετε προβλήματα με τη δημοκρατία», είπε ο ακαδημαϊκός και πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ Μάικλ ΜακΦολ. «Και έχουμε μια συνταγματική κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή με την εξουσία των στελεχών και την υγεία της αμερικανικής δημοκρατίας».

Ο Βανς απέφυγε να αναφερθεί, επίσης, «στον ελέφαντα στο δωμάτιο», τον πόλεμο της Ουκρανίας. «Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την ομιλία του για να ξεκαθαρίσει τη διαπραγματευτική τους θέση και επέλεξε να μην το κάνει. Αυτή η ομιλία ήταν για τους ανθρώπους πίσω στο σπίτι, όχι για τους ανθρώπους στη σύνοδο κορυφής», πρόσθεσε ο ΜακΦόλ.

Και τώρα;

Πριν από τρία χρόνια, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία φαινόταν να καθιστά το ΝΑΤΟ πιο επίκαιρο απ’ ό,τι ήταν προηγουμένως, καθώς είχε περιοριστεί ο λόγος ύπαρξης του μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Είναι δύσκολο για οποιονδήποτε παρακολουθεί τις εξελίξεις να αποτινάξει τη σκέψη ότι θα γίνουμε μάρτυρες ενός σχίσματος. Φυσικά, η χροιά «ΗΠΑ vs Ευρώπη», υπήρχε και κατά την προηγούμενη θητεία του Τραμπ. Ωστόσο, θα υπήρχαν ενοχλήσεις όχι πλήρεις ρήξεις. 

Και για την Ευρώπη, οι ΗΠΑ παραμένουν το εξαιρετικό έθνος, το απαραίτητο έθνος που πρέπει να καλεί κανείς σε περιόδους δυσκολίας. Σε ποιον άλλον να απευθυνθεί τώρα;

Ίσως, στον ίδιο της τον εαυτό.

Ο Γερμανός πρώην διπλωμάτης Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ δήλωσε στο Politico ότι «ίσως η Ευρώπη έπρεπε να χτυπηθεί με τέιζερ», για να σοκαριστεί επειδή ήταν πιο προοδευτική και αυτοδύναμη.

Η θέση του είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες ευθύνονται εν μέρει για την κατάσταση που τώρα τους σοκάρει και τους δυσαρεστεί. Είχαν πλήθος προειδοποιήσεων για το τι θα μπορούσε να συνεπάγεται η δεύτερη θητεία του προέδρου των ΗΠΑ, και ωστόσο κινήθηκαν πολύ αργά για να αυξήσουν τις δικές τους αμυντικές δαπάνες.

Ο διάδοχος του Landsbergis, Kęstutis Budrys, συμφωνεί ότι η Ευρώπη έχει καθυστερήσει. «Αργήσαμε, πραγματικά. Πρέπει να επιταχύνουμε και να δείξουμε ότι έχουμε πραγματική άμυνα και ότι είμαστε έτοιμοι και ικανοί και εκπαιδευμένοι να πολεμήσουμε», είπε στο Politico.

Αλλά ο Budrys ελπίζει ότι αυτή δεν είναι μια «στιγμή του Μονάχου» όπως πριν από 87 χρόνια. «Το γεγονός που αναφέρουμε το 1938 δείχνει ότι έχουμε επίγνωση. Ναι, υπάρχει ο κίνδυνος να επαναληφθούν ορισμένα στοιχεία, αλλά μπορούμε επίσης να δούμε πώς να το αποφύγουμε», είπε. Και αυτό θα απαιτήσει από όλους τους συμμάχους να μοιραστούν «τη σοβαρότητα της κατάστασης που αντιμετωπίζουμε», εάν θέλουν να διατηρήσουν το ΝΑΤΟ.

Άλλοι αναρωτιούνται αν είναι πολύ αργά και φοβούνται ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν είναι πλέον φίλος αλλά εχθρός. Ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ, είπε: «Έχουμε τώρα μια συμμαχία μεταξύ ενός Ρώσου προέδρου που θέλει να καταστρέψει την Ευρώπη και ενός Αμερικανού προέδρου που θέλει επίσης να καταστρέψει την Ευρώπη».

«Η διατλαντική συμμαχία τελείωσε».

Πηγή: skai.gr