«Ο Εμανουέλ Μακρόν άλλαξε τη χώρα του και την Ευρώπη — και όχι απαραίτητα με τους τρόπους που σκόπευε» σχολιάζει το Politico
Οι Γάλλοι σίγουρα δεν θα λατρέψουν τη σύγκριση. Ο Σαρλ ντε Γκωλ, ο Φρανσουά Μιτεράν και ο Ζακ Σιράκ – αυτοί οι περήφανοι Γάλλοι ηγέτες των παλιών καλών ημερών – μπορεί να στριφογυρίζουν στους μαρμάρινους τάφους τους αν το ακούσουν. Αλλά η πολιτική αυτής της χώρας, η προσέγγισή της σε ό,τι αφορά την παγκόσμια οικονομία και, πιστέψτε το ή όχι, ακόμη και η εξωτερική της πολιτική, έχουν όλα γίνει… à l’américaine, σχολιάζει το Politico σε άρθρο του με τίτλο «Μην το πείτε στους Γάλλους – Αλλά τώρα είναι Αμερικάνοι».
“Μακρόν όπως Ομπάμα, Ομπάμα όπως Μακρόν”
Ο ακούσιος «νονός» αυτής της μεταμόρφωσης είναι ο, στην παρούσα φάση, «πολιορκούμενος», Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.
Αυτό είναι το φόντο των πρόσφατων πολιτικών δραμάτων στη Γαλλία, ξεκινώντας με την εκτόξευση των ποσοστών της ακροδεξιάς στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις πρόωρες γαλλικές βουλευτικές εκλογές που προκήρυξε ο Μακρόν ως απάντηση.
Ο Μακρόν δεν σχεδίαζε ποτέ να ξαναφτιάξει τη Γαλλία κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν της Αμερικής. Η αντίληψη που έχει για τον εαυτό του παραπέμπει στους αλλοτινούς Γάλλους ηγέτες -ένας απόμακρος θεϊκός «Δίας» που πιστεύει βαθιά στον γαλλικό εξαιρετισμό- αλλά και ένας πολιτικός που αλλάζει τις ισορροπίες του 21ου αιώνα.
Η αμερικανική σύγκριση που του αρέσει είναι ο Μπαράκ Ομπάμα. Μοντέρνος, άνετος, εγκεφαλικός τύπος. Όπως ο Ομπάμα, ο οποίος ανέτρεψε το κατεστημένο του κόμματός του το 2008 για να διεκδικήσει τον Λευκό Οίκο, ο Γάλλος… τίναξε στον αέρα σοσιαλιστικό κόμμα και κεντροδεξιά προκειμένου να περάσει το κατώφλι του Ανακτόρου των Ηλυσίων το 2017. Ο Ομπάμα, ο πρώτος μαύρος πρόεδρος, γιος Κενυάτη, που εκπροσωπεί την «αμερικανική εξιλέωση» και την αλλαγή γενεών. Ο Μακρόν, ακόμη και νεότερος στα 39 του την εποχή της ανόδου του στην εξουσία, προϊόν της ελίτ που θα έβγαζε τη Γαλλία από λήθαργο δεκαετιών.
Υπάρχουν και άλλες ομοιότητες, που όμως δεν θα αρέσουν σε αμφότερους – ειδικά όχι σε αυτήν την παγκόσμια πολιτική στιγμή. Η άνεσή τους ήταν υπερβολική, απόμακρη. Άλλαξαν τα έθνη τους σε πράγματα που δεν ήθελαν. Ανοίγοντας πόρτες σε δυνάμεις και προσωπικότητες που αμφότεροι απεχθάνονται. Δημιουργήματα της εποχής Ομπάμα προλείαναν το έδαφος για τον Τραμπισμό. Τώρα ο Μακρόν έδωσε τη δυνατότητα στην πρώην ακροδεξιά της χώρας του να πάρει την εξουσία.
Αυτό δεν είναι ακριβώς μια αποτυχία, όσο ένα υποπροϊόν του οράματος του Μακρόν.
Ανατρέποντας την καθεστηκυία πολιτική τάξη πραγμάτων, άνοιξε το δρόμο σε άλλους αντάρτες. Η ρήξη του με την παραδοσιακή οικονομική και εξωτερική πολιτική της χώρας οδήγησε σε πραγματικά επιτεύγματα, αλλά και τροφοδότησε την αναταραχή σε μια κουρασμένη κοινή γνώμη. Ο Μακρόν πέτυχε να αλλάξει τη Γαλλία — και αυτό μπορεί να οδηγήσει στην ανατροπή του.
Στις δύο προεκλογικές του εκστρατείες, ο Μακρόν ξεκαθάρισε ότι «η Γαλλία πρέπει να ανταγωνιστεί στον κόσμο όπως είναι». Οικονομικά, αυτό σημαίνει ότι δεν μπορείτε να εγκαταλείψετε τη δουλειά σας στην ακμή σας με πλήρη σύνταξη η οποία χρηματοδοτείται από το κράτος. Επέβαλε την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης. «Άνοιξε» τη Γαλλία στο επιχειρείν, κάνοντας το Παρίσι προορισμό για διεθνείς επενδυτές -παράδειγμα το συνέδριο VivaTech που πραγματοποιείται κάθε Μάιο- και για σημαντικές εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης όπως η Mistral. Η γαλλική πρωτεύουσα σφύζει από ζωή, ένας παγκόσμιος κόμβος τεχνολογίας στα σκαριά.
Η αλλαγή στη γαλλική προσέγγιση όσον αφορά τον κόσμο είναι επίσης δραματική. Ακούς πράγματα από ανθρώπους στο Ελιζέ που θα ήταν αδιανόητα πριν από μια γενιά.
Στην πολιτική, ο Μακρόν πέτυχε κατανοώντας τη δύναμη των κοινωνικών δικτύων και των λέξεων. Όπως ο Ομπάμα, δίνει εξαιρετικές ομιλίες και παραχωρεί συνεντεύξεις τέλεια διατυπωμένες. Πρώην τραπεζίτης, σκέφτεται επίσης την πολιτική σαν επιχειρηματίας νεοφυούς επιχείρησης, σχεδόν «Τραμπικά» υπό αυτή την έννοια. Το μειονέκτημά του είναι ότι δεν μπορεί να έχει ψυχική επαφή με τον κόσμο όπως κάποιος σαν τον Τραμπ.
Για όλους αυτούς τους λόγους, και με μια ειρωνεία που δεν θα εκτιμήσει, ο Μακρόν κατέληξε να κάνει τη Γαλλία πολύ λιγότερο παράδειγμα εξαιρετισμού και πολύ περισσότερο σαν τις άλλες χώρες – περισσότερο σαν – την Αμερική ας πούμε.
Το τέλος του γαλλικού εξαιρετισμού δεν πρέπει να θρηνηθεί. Οι Γάλλοι ήταν εξαιρετικά «ετοιμοθάνατοι» οικονομικά επί δεκαετίες, διατηρώντας ένα μοντέλο του οποίου η εποχή είχε περάσει ήδη από τη δεκαετία του 1960. Η υπεροψία τους στην παγκόσμια διπλωματική σκηνή είχε τις ρίζες της περισσότερο στον τραυματικό 20ό αιώνα τους παρά σε οποιαδήποτε προηγούμενη δόξα. Ο Ντε Γκωλ έθρεψε έναν μύθο γαλλικού μεγαλείου για να προσπαθήσει να θεραπεύσει το τραύμα του γαλλικού εξευτελισμού – πρώτα στα χέρια της Γερμανίας, και στους δύο παγκόσμιους πολέμους, και στη συνέχεια στην απώλεια της αυτοκρατορίας και της απώλειας παγκόσμιας ισχύος σε μια μεταπολεμική τάξη πραγμάτων αμερικανικής έμπνευσης. Τις τελευταίες οκτώ περίπου δεκαετίες, η Γαλλία διοικούνταν από μια μικρή ελίτ, η οποία είχε ως επί το πλείστον σπουδές σε μια σχολή εκπαίδευσης «μανδαρίνων» που ονομάζεται ENA.
Ενώ ο Μακρόν είναι μέρος του συστήματος και ο ίδιος, «γκρέμισε» το σύστημα. Τα δυο άλλοτε κυρίαρχα κόμματα της Αριστεράς και της Δεξιάς φυτοζωούν. Μια νέα γενιά έρχεται.
Τα σενάρια πολιτικής επιβίωσης
Αφού η Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν, κέρδισε το 31% των ψήφων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υπερδιπλάσιο από αυτό που πήρε το κίνημα του Μακρόν, ο Γάλλος πρόεδρος αποφάσισε ότι «ο κύβος ερρίφθη». Στοιχηματίζει ότι οι Γάλλοι θα συμπεριφερθούν όπως στο παρελθόν. Οι Ευρωεκλογές είναι κάλπες διαμαρτυρίας με χαμηλό διακύβευμα. Μέχρι τώρα, όταν οι Γάλλοι έχουν να επιλέξουν στις εθνικές εκλογές τείνουν να κάνουν «ασφαλείς επιλογές». Μπορεί ακόμη και να πήρε παράδειγμα από την ιστορία αν η Εθνική Συσπείρωση κερδίσει και αναγκαστεί να μοιραστεί την εξουσία. Αυτό είναι το σενάριο Ζοσπέν:
Την τελευταία φορά που η Γαλλία είχε μια λεγόμενη «συγκατοίκηση» μεταξύ προέδρου και του επικεφαλής της αντιπολίτευσης στο Κοινοβούλιο, ο πρώην ηγέτης των σοσιαλιστών Λιονέλ Ζοσπέν είδε
τη δημοτικότητά του να φθίνει τόσο ραγδαία όσο ήταν στην εξουσία που ήρθε τρίτος στις προεδρικές εκλογές του 2002 — πίσω από τον Ζαν Μαρίν Λεπέν μάλιστα — ανοίγοντας τον «δρόμο» στον αντιδημοφιλή Ζακ Σιράκ για να παραμείνει στην προεδρία.
Το πρόβλημα με αυτά τα σενάρια για τον Μακρόν είναι ότι δεν φαίνεται να εκτιμά απόλυτα πόσο έχει αλλάξει η Γαλλία όσο είναι αυτός ηγέτης της.
