Πολλοί καλλιτέχνες και διανοούμενοι ανησυχούν πως η λογοκρισία θα επεκταθεί – και αυτός δεν είναι ο μοναδικός τους φόβος
Η κυβέρνηση Τραμπ προχωράει σε μία σειρά από μέτρα, με σκοπό να πλήξει τα πολιτιστικά προγράμματα γύρω από τη συμπερίληψη, την ισότητα και τη διαφορετικότητα.
Σε ανάρτησή της στο Instagram η βραβευμένη με Όσκαρ Τζούλιαν Μουρ έγραψε πως είναι «πραγματικά λυπημένη» για την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να απαγορεύσει από τα σχολεία το παιδικό βιβλίο της “Freckleface Strawberry” – ένα βιβλίο στο οποίο η συγγραφέας αφηγείται την ιστορία ενός κοκκινομάλλικου κοριτσιού που μισεί τις φακίδες του, αλλά τελικά μαθαίνει να τις αγαπάει.
Το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας κυκλοφόρησε ένα υπόμνημα, σύμφωνα με το οποίο όλα τα σχολικά βιβλία που «ενδέχεται να σχετίζονται με θέματα ιδεολογίας του φύλου ή ιδεολογίας περί ισότητας που συνιστούν διακρίσεις» θα επανεξεταστούν. Εντοπίστηκε επίσης «ένας μικρός αριθμός βιβλίων» που αποσύρονται για «περαιτέρω εξέταση» – όλα αυτά στο πλαίσιο των προγραμμάτων της κυβέρνησης Τραμπ για τη διαφορετικότητα, την ισότητα και τη συμπερίληψη.
«Είναι ένα βιβλίο που έγραψα τόσο για τα δικά μου όσο και για όλα τα παιδιά, για να τους θυμίσω πως όλοι έχουμε προβλήματα, αλλά πως μας ενώνει η ανθρωπιά και η κοινωνία μας», έγραψε ακόμα η Μουρ. «Λυπάμαι πραγματικά και δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα βίωνα κάτι τέτοιο σε μία χώρα, όπου η ελευθερία της άποψης και της έκφρασης αποτελούν συνταγματικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα».
Πολλοί καλλιτέχνες και διανοούμενοι ανησυχούν πως η λογοκρισία θα επεκταθεί – και αυτός δεν είναι ο μοναδικός τους φόβος.
Επίθεση στην ελευθερία της έκφρασης
Με την υπογραφή σχετικού διατάγματος τον Ιανουάριο ο πρόεδρος Τραμπ έδωσε εντολή σε όλες τις ομοσπονδιακές αρχές να θέσουν τέλος στα προγράμματα για την προώθηση της διαφορετικότητας, της ισότητας των ευκαιριών και της συμπερίληψης (Diversity, Equity, Inclusion – DEI).
Αυτό είχε σημαντικό αντίκτυπο και στην πολιτιστική σκηνή – πολλά μεγάλα μουσεία και πολιτιστικά ιδρύματα κλήθηκαν να αναδιαμορφώσουν τα προγράμματά τους, προκειμένου αυτά να συμβαδίζουν με τις νέες κυβερνητικές οδηγίες. Και κάπως έτσι οι πρωτοβουλίες για την ποικιλομορφία στον χώρο των τεχνών κρίθηκαν βάσει του νέου διατάγματος πως επιβάλλουν διακρίσεις.
«Η κυβέρνηση Τραμπ επιτίθεται πράγματι στα προγράμματα DEI και […] λογοκρίνει δραστηριότητες που σχετίζονται με οποιονδήποτε τρόπο με διάφορες κοινωνικές και εθνοτικές ομάδες. Και μάλιστα γίνεται με ασυνέπεια, διότι δεν υπάρχουν ξεκάθαρα κριτήρια για το τι θεωρείται ρατσιστικό, ιδίως τώρα που πρόκειται απλώς για μία προσπάθεια να αποκατασταθούν αδικίες του παρελθόντος», δηλώνει ο Μάξγουελ Άντερσον από το Metropolitan Museum of Art. «Στην πραγματικότητα γίνεται μία επίθεση στην ελευθερία της έκφρασης».
Ο Άντερσον, ο οποίος είναι επίσης διευθυντής του ιδρύματος Souls Grown Deep που στηρίζει μαύρους καλλιτέχνες στις νότιες ΗΠΑ, προσθέτει πως τόσο η δική του όσο και άλλες παρόμοιες οργανώσεις παρακολουθούν με προσοχή τους ελιγμούς της νέας κυβέρνησης – «επειδή φαίνεται πλέον να γίνεται παράνομο στις ΗΠΑ το να μιλάει κανείς για τη φυλετική ιστορία». Η προσπάθεια της κυβέρνησης Τραμπ «θυμίζει πάρα πολύ τα μέτρα των φασιστικών κινημάτων της δεκαετίας του 1930, οπότε για εμάς τους Αμερικανούς είναι κάτι το σοκαριστικό. Όλοι μας υποθέταμε πως η επανεκλογή του Τραμπ θα είχε τεράστιες πολιτιστικές επιπτώσεις, αλλά δεν ξέραμε πόσο εκτενείς και ριζικές θα ήταν αυτές».
«Κόβονται» οι κρατικές επιδοτήσεις
Με την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο ο Τραμπ προχώρησε ξανά στη διάλυση της Προεδρικής Επιτροπής για τις Τέχνες και τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες, μία ομάδα που συμβουλεύεται σπουδαίους καλλιτέχνες και ακαδημαϊκούς σε θέματα πολιτιστικής πολιτικής. Ο Τραμπ είχε διαλύσει την ομάδα και το 2017, ενώ ο Τζο Μπάιντεν την επανέφερε το 2022.
Ταυτοχρόνως η National Endowment for the Arts (NEA), η ομοσπονδιακή υπηρεσία που αποτελεί τον μεγαλύτερο χρηματοδότη των τεχνών και της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης σε διάφορες περιοχές στις ΗΠΑ, διέκοψε ένα από τα βασικά της προγράμματα, το οποίο έδινε εκατομμύρια δολάρια υπό τη μορφή κρατικών επιδοτήσεων μεταξύ άλλων σε μικρές καλλιτεχνικές οργανώσεις στις πιο φτωχές κοινότητες της χώρας. Όπως ανακοινώθηκε, οι επιδοτήσεις αυτές θα διοχετεύονται πλέον στην επέτειο για τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας.
Ο Τραμπ επικεφαλής του Kennedy Center
Την ίδια στιγμή ο Τραμπ πήρε προσφάτως υπό τον έλεγχό του και το Kennedy Center for Performing Arts της Ουάσινγκτον, ένα από τα μεγαλύτερα ιδρύματα παραστατικών τεχνών των ΗΠΑ, το οποίο διοργανώνει περισσότερες από 2.000 παραστάσεις ετησίως και φιλοξενεί επίσης την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα και την Εθνική Όπερα.
Ο Τραμπ προχώρησε στην απόλυση πολλών μελών του διοικητικού συμβουλίου του ιδρύματος και τους αντικατέστησε με άλλους ανθρώπους, προσκείμενους στον ίδιο – μεταξύ των οποίων η Ούσα Βανς, σύζυγος του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζ. Ντ. Βανς, ο σύμβουλός του Νταν Σκαβίνο και η προσωπάρχης του Σούζι Γουάιλς – και οι οποίοι ακολούθως τον εξέλεξαν πρόεδρο.
Σε ανάρτησή του στα social media ο πρόεδρος Τραμπ ανέφερε πως θέλει να απομακρύνει το ίδρυμα από τη “woke κουλτούρα” γράφοντας μεταξύ άλλων “NO MORE DRAG SHOWS, OR OTHER ANTI-AMERICAN PROPAGANDA – ONLY THE BEST” («όχι άλλα drag shows ή άλλου είδους αντι-αμερικανική προπαγάνδα – μόνο τα καλύτερα»).
Μετά από αυτό αρκετοί καλλιτέχνες ακύρωσαν τις εμφανίσεις τους στο ίδρυμα σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Στα μουσεία ωστόσο τα πράγματα είναι διαφορετικά, διότι αυτά σχεδιάζουν τις εκθέσεις τους σε βάθος αρκετών ετών. Και έτσι όπως εξηγεί ο Άντερσον, «υπάρχουν μέσα στο επόμενο διάστημα αρκετές εκθέσεις σε μουσεία σε ολόκληρη τη χώρα που φιλοξενούν έργα μαύρων καλλιτεχνών ή άλλα έργα που […] μπορεί να θεωρηθούν αμφιλεγόμενα από τη νέα κυβέρνηση» – και η ακύρωση αυτών των εκθέσεων δεν είναι απλή υπόθεση.
Ο Άντερσον ελπίζει πως οι επικεφαλής των διαφόρων ιδρυμάτων θα έχουν το θάρρος να αντιταχθούν σε όσα γίνονται, όσο δύσκολο και αν αποδειχθεί αυτό.
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
