Ο Νικολάς Μαδούρο πιστεύει ότι ο προκάτοχός του και πολιτικός πατέρας του, ο Ούγκο Τσάβες, εμφανίστηκε μπροστά του με τη μορφή ενός μικρού πουλιού και μιας πεταλούδας. Πιστεύει επίσης ότι το να γιορτάζονται τα Χριστούγεννα δύο μήνες νωρίτερα – με προεδρικό διάταγμα – βοηθά να «ανυψώσει το ηθικό των Βενεζουελάνων», σύμφωνα με το CNN. Μπερδεύει το «gremlin» με το «grinch», επινοεί λέξεις στα ισπανικά και κάνει συχνά το ένα γλωσσικό ολίσθημα μετά το άλλο. Οι αποφάσεις και οι δηλώσεις του προέδρου της Βενεζουέλας μπορεί να είναι τόσο εκκεντρικές που πολλοί Βενεζουελάνοι και Λατινοαμερικανοί τις έχουν ονομάσει «maduradas». Ωστόσο, έχει αποδείξει εδώ και χρόνια ότι το να υποτιμάται μπορεί να αποβεί λάθος για τους επικριτές του.
Η ειρωνεία για τον Μαδούρο υπήρχε ακόμη και πριν αναλάβει τα καθήκοντα του προέδρου της Βενεζουέλας το 2013, όταν ήταν απλώς ένας από τους πολλούς πιθανούς διαδόχους του ηγέτη που έπασχε από καρκίνο, έχοντας διατελέσει υπουργός Εξωτερικών και αντιπρόεδρος. Ο Μαδούρο έλαβε μειοψηφική υποστήριξη από τους οπαδούς του Ενωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Βενεζουέλας (PSUV) και, σύμφωνα με αναφορές, ο κύκλος του βρισκόταν σε έντονη ένταση με τους υποστηρικτές του Ντιόσνταδο Καμπέλο, τότε προέδρου της Εθνοσυνέλευσης, επειδή ήταν ο εκλεκτός σε μια χώρα που κυριαρχούσε η αβεβαιότητα.
Ωστόσο, καταβεβλημένος από την ασθένεια, στις αρχές Δεκεμβρίου 2012, ο Τσάβες έθεσε τέλος στις εσωτερικές διαμάχες και έδωσε την ευλογία του στον Μαδούρο να ηγηθεί του τσαβισμού και της Βενεζουέλας. Ο «γιος του Τσάβες» ανέλαβε τότε την εξουσία και, χρόνο με το χρόνο, αψήφησε τις κριτικές για το εκλογικό του σύστημα, τις διαδηλώσεις, τις κυρώσεις, τα εντάλματα σύλληψης, τις πιθανές εξεγέρσεις, τη διεθνή απομόνωση και τις εικασίες για το μέλλον του.
ΆλλαΣχετικά άρθρα
Ο ηγέτης που κάποιοι χλεύαζαν είναι πλέον ο μακροβιότερος πρόεδρος στην εξουσία στη Λατινική Αμερική: 12 χρόνια και επτά μήνες. Ο Μαδούρο επέζησε των προβλέψεων και της χλεύης, αλλά στην πορεία η Βενεζουέλα έχασε εκατομμύρια κατοίκους, το 72% της οικονομίας της, τη δημοκρατική νομιμότητα στα μάτια μεγάλου μέρους του κόσμου και πολλούς από τους σημαντικότερους διεθνείς συμμάχους της. Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας δηλώνει ότι βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος με μια «υπαρξιακή κατάσταση». Θα καταφέρει να αψηφήσει και πάλι τις προβλέψεις και να επιβιώσει από τη στρατιωτική και διπλωματική πίεση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ;
Ο «γιος» του Τσάβες
«Αν προκύψει κάποια απρόβλεπτη περίσταση που θα με εμποδίσει να συνεχίσω ως πρόεδρος της Βενεζουέλας, η σταθερή μου άποψη, σταθερή όσο η πανσέληνος, είναι ότι, σε ένα τέτοιο σενάριο, που θα απαιτούσε την προκήρυξη προεδρικών εκλογών, θα πρέπει να επιλέξετε τον Νικολάς Μαδούρο», δήλωσε ο Τσάβες τον Δεκέμβριο του 2012, λίγες ώρες πριν ταξιδέψει στην Κούβα για να συνεχίσει τη θεραπεία του. Ο πρόεδρος θα επέστρεφε στο Καράκας μόνο για να πεθάνει, αλλά το όνομα του διαδόχου του ήταν ήδη σαφές.
Ο ίδιος ο Μαδούρο λέει ότι δεν ξέρει γιατί ο Τσάβες τον επέλεξε ανάμεσα σε πολλούς υποψηφίους, καθώς ποτέ δεν είχε φιλοδοξίες να γίνει πρόεδρος. «Αλλά με προετοίμαζε», είπε λίγο μετά το θάνατο του Τσάβες.
Γιος πολιτικού ακτιβιστή ενός παραδοσιακού κόμματος της Βενεζουέλας, ο Μαδούρο άρχισε να προετοιμάζεται από πολύ νωρίς. Ως φοιτητής, εντάχθηκε στη Σοσιαλιστική Ένωση και άρχισε να εργάζεται ως οδηγός λεωφορείου.
Ο ακτιβισμός του τον έκανε ηγέτη συνδικάτου, από όπου και μπήκε στην πολιτική. Η συνδικαλιστική και πολιτική του δραστηριότητα του επέτρεψε να γνωρίσει δύο σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή του: Την Σίλια Φλόρες και τον Τσάβες.
Η Φλόρες ήταν μια νεαρή δικηγόρος και ο Μαδούρο ένας ανερχόμενος ηγέτης των συνδικάτων. Ήταν μία από τους νομικούς υπερασπιστές του Τσάβες κατά τη διάρκεια της απόπειρας πραξικοπήματος του 1992. Η Φλόρες και ο Μαδούρο τον επισκέφτηκαν στη φυλακή.
Έτσι ξεκίνησε η πορεία του έρωτα, της πολιτικής και της πίστης. Η Φλόρες έγινε σύντροφος του Μαδούρο και, εν τέλει, η πρώτη γυναίκα που ηγήθηκε της Εθνοσυνέλευσης και το πρόσωπο που πολλοί θεωρούν σήμερα ως τη «δύναμη πίσω από το θρόνο», όπως δήλωσε στο CNN η Κάρμεν Αρτεάγκα, διδάκτωρ πολιτικών επιστημών και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Σιμόν Μπολιβάρ. Και εκείνος έγινε ο «γιος του Τσάβες».
Τα μυστήρια της κουβανικής υποστήριξης
Όταν ο Τσάβες εξελέγη πρόεδρος το 1999, ο Μαδούρο εισήλθε στην Εθνοσυνέλευση. Καθώς ο τότε πρόεδρος αποκτούσε δύναμη εντός και εκτός της Βενεζουέλας, ο Μαδούρο ανέβηκε στην ιεραρχία, πρώτα στην Εθνοσυνέλευση και στη συνέχεια στην κυβέρνηση ως «ένας καλός νούμερο δύο, πάντα υπάκουος», δήλωσε στο CNN ο Ρονάλ Ροντρίγκες, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο del Rosario της Κολομβίας.
«Ο Μαδούρο ήταν πάντα ένας υποτιμημένος ηγέτης. Όταν ο Τσάβες αρρώστησε, υπήρχαν πολλοί πιθανοί διάδοχοι. Αλλά κανένας δεν πέτυχε αυτό που πέτυχε αυτός: από τη μία πλευρά, την υποστήριξη της Κούβας και, από την άλλη, την κατανομή της εξουσίας εντός του τσαβισμού», δήλωσε ο Ροντρίγκες.
Η σχέση του Μαδούρο με την Κούβα διαρκεί δεκαετίες και έχει διάφορες μορφές και μυστήρια. Μία από τις λίγες βιογραφίες του Μαδούρο – «De Verde a Maduro: el sucesor de Hugo Chávez» – αναφέρει ότι ο σημερινός πρόεδρος ενδέχεται να έχει εκπαιδευτεί στην επαναστατική πολιτική στο νησί κατά τη διάρκεια της νεολαίας του.
Ούτε ο ίδιος ούτε οι επίσημες βιογραφίες του αναφέρουν αυτή την υποτιθέμενη εμπειρία. Ωστόσο, ο Μαδούρο δημιούργησε, πρώτα με την κυβέρνηση του Φιντέλ και του Ραούλ Κάστρο και αργότερα με τον Μιγκέλ Ντίαζ-Κανέλ, έναν δεσμό που είναι από τους πιο σημαντικούς για τη σημερινή Βενεζουέλα. Και αυτό, σύμφωνα με πρώην αξιωματούχους της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ, ήταν αποφασιστικό για τον πρόεδρο ώστε να προβλέψει και να περιορίσει, μέσω των κουβανικών υπηρεσιών ασφαλείας, την εξέγερση της αντιπολίτευσης τον Απρίλιο του 2019, μεταξύ άλλων.
Ο Μαδούρο ενίσχυσε τους δεσμούς του με τους Κάστρο όταν ανέλαβε υπουργός Εξωτερικών του Τσάβες το 2006 και έγινε «βασικός παράγοντας» το 2011, όταν ο τότε πρόεδρος αρρώστησε και ταξίδεψε στην Κούβα για θεραπεία. Από τότε, ήταν ο βασικός σύνδεσμος στη διαχείριση της στρατηγικής σχέσης μεταξύ των Κάστρο και του τσαβισμού.
Αυτή η σχέση βοήθησε τον Μαδούρο να ενισχύσει τη θέση του ως διάδοχος του Τσάβες, ο οποίος διέθετε το χάρισμα και την επιρροή που κανένας από τους πιθανούς διαδόχους του δεν είχε. Επίσης, βοήθησε να εδραιωθεί ένα αφήγημα που τελειοποίησε πρώτα ο Φιντέλ Κάστρο και στη συνέχεια ο ίδιος ο Τσάβες – και οι δύο ηγέτες της λατινοαμερικανικής αριστεράς. Επρόκειτο για ένα αντιιμπεριαλιστικό και αντι-αμερικανικό αφήγημα, που ενισχύθηκε από γεωπολιτικές συμμαχίες με ιστορικούς αντιπάλους των ΗΠΑ.
Η αρχή του αέναου κύκλου
Ο Μαδούρο στηρίχθηκε σε αυτό το αφήγημα από την αρχή της πρώτης θητείας του. Ο «γιος του Τσάβες» έλαβε την ευλογία του, αλλά όχι όλες τις ψήφους του. Στις εκλογές του Απριλίου 2013 για την ανάδειξη του διαδόχου του εκλιπόντος προέδρου, ο υποψήφιος των τσαβιστών νίκησε τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Ενρίκε Καπρίλες με διαφορά μόλις 1,59% των ψήφων. Έξι μήνες νωρίτερα, στις προεδρικές εκλογές του Οκτωβρίου 2012, ο Τσάβες είχε νικήσει τον Καπρίλες με διαφορά 9,5%.
Επειδή εδώ και χρόνια αμφισβητούσαν τη διαφάνεια των εκλογών της κυβέρνησης, ο Καπρίλες και η αντιπολίτευση αρνήθηκαν να αποδεχθούν τα αποτελέσματα. Ακόμη και ο ίδιος ο τσαβισμός, μέσω του Καμπέλο, εξέφρασε στον Μαδούρο τη δυσαρέσκειά του για το αποτέλεσμα και ζήτησε αυτοκριτική.
Ο Μαδούρο απάντησε ότι ήταν μια «νόμιμη, δίκαιη και συνταγματική» νίκη και γιόρτασε τη συνέχιση της διακυβέρνησης του τσαβισμού.
Αλλά εκεί ξεκίνησε το μοτίβο που χαρακτηρίζει καλύτερα τον αυτοαποκαλούμενο υπερασπιστή της «λαϊκής και επαναστατικής δημοκρατίας» μέχρι σήμερα: αμφισβητούμενες εκλογές, αντιπολίτευση στους δρόμους, κατηγορίες για καταστολή, δίωξη των διαφωνούντων και μοίρασμα προνομίων εντός του τσαβισμού για την αποφυγή εσωτερικών προκλήσεων και τη διατήρηση της εξουσίας. Έξω από τη Βενεζουέλα, το «μοντέλο Μαδούρο» βασίστηκε στην υποστήριξη και την «τεχνογνωσία» των παραδοσιακών ανταγωνιστών των ΗΠΑ: Κίνα, Ρωσία και Ιράν.
Από το 2013 και μετά, όλες οι εθνικές εκλογές ήταν περιτριγυρισμένες από αμφιβολίες και αντιπαραθέσεις μεταξύ της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας, των διεθνών οργανισμών και ακόμη και των συμμαχικών κυβερνήσεων: Συνταγματικές εκλογές του 2017, οι βουλευτικές εκλογές του 2020 και οι προεδρικές εκλογές του 2018 και του 2024. Οι κοινοβουλευτικές εκλογές του 2015 κερδήθηκαν, στην πραγματικότητα, από την αντιπολίτευση, αλλά ο τσαβισμός χρησιμοποίησε πολιτικές τακτικές για να ακυρώσει αυτή τη νίκη. Επανειλημμένα, μετά τις εκλογές ακολουθούσαν διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης και, όπως τεκμηριώνεται από τις εκθέσεις των Ηνωμένων Εθνών, καταστολή και θάνατοι.
Ο Μαδούρο υπερασπίστηκε τις διαδικασίες ως «διαφανείς» και το εκλογικό του σύστημα ως «αξιόπιστο». Αντιστάθηκε, σφίγγοντας τη γροθιά του, και ξεπέρασε τις προκλήσεις, ακόμη και όταν πολλοί πίστευαν ότι δεν θα τα κατάφερνε. Αυτό συνέβη, περισσότερο από ποτέ, το 2024, όταν ούτε καν η Κολομβία και η Βραζιλία, που κυβερνούνται από τους αριστερούς προέδρους Γκουστάβο Πέτρο και Λούλα ντα Σίλβα, αναγνώρισαν τα αποτελέσματα των εκλογών στις οποίες ο Μαδούρο υποτίθεται ότι νίκησε την αντιπολίτευση του Εντμούντο Γκονζάλες Ουρρούτια και της Μαρία Κορίνα Ματσάντο και πέτυχε τη δεύτερη επανεκλογή του.
«Η περίπτωση του Μαδούρο είναι μια ασυνήθιστη περίπτωση επιβίωσης ενός καθεστώτος σε μια περιοχή όπου, αντιμέτωπα με παρόμοιες προκλήσεις, άλλα καθεστώτα έπεσαν», λέει ο καθηγητής του Amherst College, Χαβιέρ Κοράλες, στο βιβλίο του «Η άνοδος της αυταρχίας: Πώς η Βενεζουέλα μεταπήδησε στον αυταρχισμό».
Το υψηλό κόστος για τους Βενεζουελάνους
Για τους Βενεζουελάνους, όμως, το τίμημα της επιβίωσης του Μαδούρο υπήρξε και παραμένει βαρύ, σε ζωές, εξορία και φτώχεια. Από το 2017, διάφορες υπηρεσίες του ΟΗΕ και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχουν αναλάβει να καταγράψουν αυτό το κόστος – καμιά φορά μάλιστα με τη συνεργασία της ίδιας της κυβέρνησης της Βενεζουέλας.
Χρόνο με το χρόνο, οι εκθέσεις περιγράφουν αύξηση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, «συντονισμένες σύμφωνα με τις κρατικές πολιτικές και μέρος μιας συμπεριφοράς που είναι τόσο διαδεδομένη όσο και συστηματική, αποτελώντας έτσι εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», όπως σημειώνεται σε έκθεση αποστολής του ΟΗΕ του 2020. «Η έρευνα βρήκε εύλογους λόγους να πιστεύει ότι οι αρχές και οι δυνάμεις ασφαλείας έχουν σχεδιάσει και εκτελέσει παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μεγάλη κλίμακα από το 2014».
«Τα στοιχεία που συγκέντρωσε η έρευνα επιβεβαιώνουν ότι το έγκλημα της δίωξης για πολιτικούς λόγους συνεχίζει να διαπράττεται στη Βενεζουέλα, χωρίς καμία εθνική αρχή να δείχνει προθυμία να αποτρέψει ή να τιμωρήσει τις σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνιστούν αυτό το διεθνές έγκλημα», κατέληξε η Marta Valiñas, εισηγήτρια της έκθεσης.
Υπερβολική βία, αυθαίρετες συλλήψεις διαδηλωτών και ηγετών της αντιπολίτευσης, σεξουαλική βία, βασανιστήρια, εξωδικαστικές εκτελέσεις – όλα αυτά, σύμφωνα με εκθέσεις του ΟΗΕ, περιλαμβάνονται στο εγχειρίδιο του Μαδούρο για τη διαχείριση των διαφωνιών.
Σε απάντηση σε κάθε κατηγορία ή διεθνή έρευνα, ο Μαδούρο και η κυβέρνησή του καταφεύγουν, όπως έκαναν από την αρχή, στη γνωστή αντιιμπεριαλιστική ρητορική. «Είναι πολύ ανησυχητικό το γεγονός ότι η Ύπατη Αρμοστής υποκύπτει στις πιέσεις των παραγόντων κατά της Βενεζουέλας και προβαίνει σε μεροληπτικές και αναληθείς δηλώσεις, παρουσιάζοντας ιδεολογικές εικασίες ως γεγονότα», απάντησε η κυβέρνηση του Μαδούρο το 2021 στη Μισέλ Μπατσέλετ, τότε Ύπατη Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Κακή διαχείριση, πολεμική οικονομία και κυρώσεις
Η αντι-αμερικανική σταυροφορία χρησιμοποιήθηκε επίσης από τον Μαδούρο και την κυβέρνησή του για να δικαιολογήσουν τα δεινά οικονομικά στοιχεία της Βενεζουέλας.
Αυτά τα στοιχεία, που είναι χαρακτηριστικά των πολεμικών οικονομιών άλλων χωρών, αποκαλύπτουν με τραγικό τρόπο την ανεπαρκή διαχείριση του Μαδούρο, ο οποίος κατάφερε να φέρει τη Βενεζουέλα σε τροχιά ανάπτυξης μόνο το 2021, οκτώ χρόνια μετά την ανάληψη της εξουσίας. Σήμερα, η οικονομία της Βενεζουέλας ανέρχεται στο 28% του επιπέδου που είχε το 2013, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Πίσω από αυτή την κατάρρευση βρίσκεται η μείωση της κύριας πηγής εισοδήματος της Βενεζουέλας τα τελευταία 50 χρόνια: το πετρέλαιο. Στο επίκεντρο των διαμαχών για την εξουσία και της έλλειψης επενδύσεων, η PDVSA, η εταιρεία που ελέγχει την παραγωγή και την εμπορία πετρελαίου, κατέρρευσε. Η γενική πτώση των τιμών του πετρελαίου από το 2014 δεν βοήθησε επίσης. Σήμερα, τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου είναι μόλις το 20% αυτών που ήταν το 2013, σύμφωνα με στοιχεία του OPEC+.
Ο Μαδούρο και η κυβέρνησή του κατηγόρησαν και συνεχίζουν να κατηγορούν τις αμερικανικές κυρώσεις για την οικονομική κατάρρευση. Ωστόσο, μόνο το 2019 η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στην PDVSA. Μέχρι τότε, τα μέτρα αποσκοπούσαν στην τιμωρία του Μαδούρο και των αξιωματούχων του ατομικά.
Σε αντίθεση με άλλες χώρες, η κακή οικονομική διαχείριση δεν άλλαξε τον έλεγχο του Μαδούρο στη Βενεζουέλα. Αλλά άλλαξε τη σύνθεση της χώρας. Συντριμμένοι από την καταπίεση και τη φτώχεια, που στο χειρότερο σημείο της έπληξε το 90% του πληθυσμού, εκατομμύρια Βενεζουελάνοι επέλεξαν να φύγουν για προορισμούς όπου το μέλλον φαινόταν καλύτερο. Η έξοδος από τη Βενεζουέλα, μαζί με αυτή από τη Συρία, συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες κρίσεις εκτοπισμού παγκοσμίως: Σχεδόν οκτώ εκατομμύρια Βενεζουελάνοι ζουν σήμερα σε άλλες χώρες.
Η έντονη σχέση με τις ΗΠΑ
Υπάρχουν τόσοι πολλοί νόμιμοι και υποτίθεται παράνομοι παράγοντες που εμπλέκονται στην κυβέρνηση του Μαδούρο, τόσα πολλά συμφέροντα που διακυβεύονται, που η ξαφνική αποχώρηση του προέδρου θα μπορούσε να προκαλέσει χάος και ένα ακόμη χειρότερο δράμα από αυτό που διαβρώνει τη Βενεζουέλα εδώ και χρόνια.
Σχεδόν δεκατρία χρόνια μετά την ανακήρυξή του ως εκλεκτού του Τσάβες, ο Μαδούρο βρίσκεται αντιμέτωπος με μια άλλη κρίση, με τη δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ να ελπίζει ότι θα είναι η τελευταία.
Με διάφορες τακτικές, η πολιτική των ΗΠΑ για την αποδυνάμωση του Μαδούρο τα τελευταία χρόνια ήταν εξίσου έντονη με την αντι-αμερικανική ρητορική του προέδρου της Βενεζουέλας.
Η πολιτική ΗΠΑ περιλαμβάνει οικονομικές κυρώσεις, εξωφρενικά εντάλματα σύλληψης, κράτηση συγγενών για υποτιθέμενες συνδέσεις με τα ναρκωτικά, σύλληψη και αποφυλάκιση του υποτιθέμενου «προσωπικού εκπροσώπου», χορήγηση και ακύρωση αδειών εξόρυξης πετρελαίου, άμεσο διάλογο και μυστικές συνομιλίες, ακόμη και ένα σχέδιο για την πραγματοποίηση ελεύθερων, δίκαιων και διαφανών εκλογών που οδήγησαν, το 2024, σε εκλογές στις οποίες η αντιπολίτευση με ηγέτιδα την Ματσάδο εξέπληξε τον κόσμο. Τίποτα δεν λειτούργησε, ούτε οι απειλές ούτε ο διάλογος με τον Μαδούρο, ο οποίος αποδείχθηκε επίσης ειδικός στο να καθυστερεί και να αναβάλλει τις διαπραγματεύσεις.
Ο ηγέτης της Βενεζουέλας βρίσκεται αντιμέτωπος τώρα τον μεγαλύτερο ναυτικό και αεροπορικό αποκλεισμό που έχει επιβληθεί στην Καραϊβική εδώ και δεκαετίες. Η στρατιωτική πίεση των ΗΠΑ και του Τραμπ εντείνεται, και ο Μαδούρο προσπαθεί για άλλη μια φορά να αψηφήσει τις πιθανότητες. Θα τα καταφέρει;
Πηγή: skai.gr
