Τρία χρόνια μετά την έκρηξη του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream στη Βαλτική Θάλασσα, συνελήφθη ο πρώτος ύποπτος. Η Γερμανική Ομοσπονδιακή Εισαγγελία συνέλαβε στην Ιταλία έναν ουκρανικής καταγωγής ύποπτο συντονιστή της επιχείρησης, βάσει ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης. Η Ομοσπονδιακή Υπουργός Δικαιοσύνης Στέφανι Χούμπιγκ (SPD) μίλησε για μια «πολύ εντυπωσιακή επιτυχία της έρευνας».
Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Εισαγγελία, ο άνδρας, του οποίου το όνομα δόθηκε ως Σερχίι K., ανήκε σε μια ομάδα που προσάρμοσε τα εκρηκτικά στους αγωγούς κοντά στο δανέζικο νησί Μπόρνχολμ. Χρησιμοποίησαν ένα ιστιοπλοϊκό σκάφος που αναχωρούσε από το Ρόστοκ της Γερμανίας για τη μεταφορά.
Ο πλέον συλληφθείς Ουκρανός λέγεται ότι ήταν ένας από τους συντονιστές. Η ιταλική αστυνομία τον συνέλαβε κοντά στο Ρίμινι στην Αδριατική. Ο K. πρόκειται τώρα να μεταφερθεί στη Γερμανία και να οδηγηθεί ενώπιον του ανακριτή.
Διασυνδέσεις με το Κίεβο;
Αν ο Σερχί Κ. βρισκόταν πραγματικά πίσω από την βομβιστική επίθεση, ένα πολιτικά ιδιαίτερα ευαίσθητο ερώτημα είναι αν είχε διασυνδέσεις με το ουκρανικό κράτος ή την στρατιωτική ηγεσία και ενδεχομένως ενήργησε ακόμη και για λογαριασμό τους. Αυτό θα μπορούσε να επιδεινώσει σοβαρά τις ουκρανο-γερμανικές σχέσεις και να θέσει υπό αμφισβήτηση τη συνεχιζόμενη στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη της Γερμανίας προς την Ουκρανία στον πόλεμο κατά της Ρωσίας.
Η πολιτικός Σάρα Βάγκενκνεχτ εξέφρασε πρόσφατα αυτή την υποψία όταν δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters: «Είναι εντελώς παράλογο το γεγονός ότι ο άνδρας που συλλαμβάνεται τώρα και οι συνεργοί του ενήργησαν χωρίς την υποστήριξη της ουκρανικής ηγεσίας και της τότε κυβέρνησης Μπάιντεν στις ΗΠΑ». Ως εκ τούτου, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι πρέπει επίσης να καταθέσει ενώπιον γερμανικής ερευνητικής επιτροπής.
«Είναι εντελώς παράλογο το γεγονός ότι η Γερμανία ξοδεύει δισεκατομμύρια για βοήθεια στην Ουκρανία, αλλά ποτέ δεν ζήτησε διευκρινίσεις από τον Ζελένσκι. Θα πρέπει επίσης να αντιμετωπιστούν πιθανά ζητήματα αποζημίωσης», δήλωσε η επικεφαλής της συμμαχίας, Σάρα Βάγκενκνεχτ, η οποία έχει επανειλημμένα απορρίψει κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Το κόμμα της δεν έχει μπει στην Ομοσπονδιακή Βουλή από τις εκλογές του Φεβρουαρίου.
Ο πολιτικός των Πρασίνων προειδοποίησε για τις θεωρίες συνωμοσίας και ζήτησε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο κράτος δικαίου. Η υπουργός Δικαιοσύνης Στέφανι Χούμπινγκ τόνισε μετά τη σύλληψη ότι η στάση της Γερμανίας απέναντι στον ρωσικό επιθετικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας δεν θα αλλάξει: «Πολιτικά, στεκόμαστε σταθερά στο πλευρό της Ουκρανίας».
Ενώ η Δανία και η Σουηδία έκλεισαν τις έρευνές τους τον Φεβρουάριο του 2024, η Γερμανία είναι πλέον η μόνη χώρα που ερευνά επίσημα την υπόθεση. Ο Nord Stream είναι ένα ρωσογερμανικό «μεγα-έργο» που είχε πολλούς αντιπάλους από την αρχή, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας, των ΗΠΑ, των χωρών της Βαλτικής και, ειδικά από την αρχή του πολέμου, της Ουκρανίας. Επομένως, το ερώτημα κατά τη διάρκεια των ερευνών ήταν πάντα: Ποιος ωφελείται από την έκρηξη;
Το χρονικό
2005: Η γερμανική κυβέρνηση υπό τον τότε καγκελάριο του SPD, Γκέρχαρντ Σρέντερ, μαζί με τη ρωσική κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, υπέγραψαν επιστολή προθέσεων για την κατασκευή του αγωγού Nord Stream 1. Θα μετέφερε ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας, παρακάμπτοντας τις χώρες διέλευσης. Οι αρχικές προτάσεις για την ιδέα έγιναν τη δεκαετία του 1990.
2006: Ιδρύθηκε η Nord Stream AG για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του έργου. Συμμετείχαν η ρωσική Gazprom και αρκετοί ευρωπαίοι προμηθευτές ενέργειας, καθώς οι προμήθειες φυσικού αερίου ενδιαφέρουν όχι μόνο τους Γερμανούς αλλά και άλλους Ευρωπαίους.
2010: Ξεκίνησε η κατασκευή του Nord Stream 1. Ο αγωγός διπλού αγωγού, μήκους 1.224 χιλιομέτρων ο καθένας, συνδέει το Βίμποργκ στη Ρωσία με το Λούμπμιν στο Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία στη Γερμανία.
2011/2012: Και οι δύο αγωγοί τέθηκαν σε λειτουργία. Σύμφωνα με τον φορέα εκμετάλλευσης, προορίζονταν να προμηθεύουν την Ευρώπη με φυσικό αέριο για τουλάχιστον 50 χρόνια. Κόστος κατασκευής σύμφωνα με την Nord Stream AG: 7,4 δισεκατομμύρια ευρώ. Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία δεν επηρέασε το όλο σχέδιο.
2013: Ξεκινά ο σχεδιασμός για τον Nord Stream 2, δύο επιπλέον αγωγούς 1.250 χλμ. που θα λειτουργούν ουσιαστικά παράλληλα με τους υπάρχοντες αγωγούς από τη Ρωσία προς τη Γερμανία.
2015: Υπογράφονται οι πρώτες συμβάσεις για τον Nord Stream 2. Η ρωσική κρατική εταιρεία Gazprom και αρκετοί Ευρωπαίοι προμηθευτές ενέργειας εμπλέκονται ξανά. Μόλις ένα χρόνο νωρίτερα, η Ρωσία είχε προσαρτήσει την ουκρανική χερσόνησο της Κριμαίας. Για την τότε καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ (CDU), αυτός δεν είναι λόγος να σταματήσει το έργο.
Oι αντιδράσεις μεγαλώνουν
2016: Από την αρχή, η Ουκρανία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής ειδικότερα είχαν επιφυλάξεις για τον Nord Stream λόγω των συμφερόντων ασφαλείας τους και εξέφρασαν τις ανησυχίες τους με αυξανόμενη ένταση. Η ΕΕ εξέδωσε επίσης προειδοποιήσεις. Μετά την πρώτη εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ, η αντίσταση των ΗΠΑ στον Nord Stream αυξήθηκε επίσης. Ο Τραμπ προειδοποιεί για την υπερβολική εξάρτηση της Γερμανίας από τις ρωσικές ενεργειακές προμήθειες. Η γερμανική κυβέρνηση αγνοεί όλες τις ανησυχίες και παρουσιάζει τον Nord Stream όχι μόνο ως απάντηση στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, αλλά και ως μέσο για την εξασφάλιση της ειρήνης μέσω του εμπορίου.
2018: Ξεκινά η κατασκευή του Nord Stream 2. Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ παραδέχεται για πρώτη φορά ότι ο Nord Stream δεν είναι απλώς ένα έργο του ιδιωτικού τομέα, αλλά ότι «πρέπει φυσικά να ληφθούν υπόψη και πολιτικοί παράγοντες». Η διακοπή του, ωστόσο, είναι εκτός συζήτησης για εκείνη.
2019: Ο τόνος των ΗΠΑ γίνεται πιο σκληρός. Ο Ρίτσαρντ Γκρένελ, πρέσβης των ΗΠΑ στο Βερολίνο, γράφει απειλητικές επιστολές σε γερμανικές εταιρείες που εμπλέκονται στον Nord Stream.
2021: Ολοκληρώνεται ο Nord Stream 2. Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον Δεκέμβριο, ο καγκελάριος του SPD Όλαφ Σολτς τάσσεται κατά της διακοπής του έργου για πολιτικούς λόγους. Περιγράφει τον αγωγό ως «έργο του ιδιωτικού τομέα», που θα πρέπει να αξιολογηθεί ανεξάρτητα από τις σχέσεις με τη Ρωσία, οι οποίες εν τω μεταξύ γίνονται ολοένα και πιο τεταμένες.
2021: Ολοκληρώνεται ο Nord Stream 2. Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον Δεκέμβριο, ο καγκελάριος του SPD, Όλαφ Σολτς, τάσσεται κατά της διακοπής του έργου για πολιτικούς λόγους. Περιγράφει τον αγωγό ως «έργο του ιδιωτικού τομέα» που θα πρέπει να αξιολογηθεί ανεξάρτητα από τις σχέσεις με τη Ρωσία, οι οποίες γίνονται ολοένα και πιο δύσκολες εκείνη την εποχή.
Ο πόλεμος αλλάζει τα πάντα
22 Φεβρουαρίου 2022: Με φόντο τη ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας, ο καγκελάριος Σολτς αναστέλλει την πιστοποίηση του Nord Stream 2 και, κατά συνέπεια, τη διαδικασία έγκρισης.
24 Φεβρουαρίου 2022: Η Ρωσία επιτίθεται στην Ουκρανία. Οι επικριτές του Nord Stream αισθάνονται δικαιωμένοι. Οι παραδόσεις φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1 θα συνεχιστούν προς το παρόν. Ωστόσο, λόγω των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας, η ποσότητα που λαμβάνουν οι χώρες της ΕΕ από τη Ρωσία θα μειωθεί.
Ιούλιος/ Αύγουστος 2022: Ο Nord Stream 1 διακόπτεται από τη Ρωσία, φέρεται να οφείλεται σε εργασίες συντήρησης. Η Gazprom κατηγορεί μια ελαττωματική τουρμπίνα για περαιτέρω καθυστερήσεις. Οι παραδόσεις φυσικού αερίου αργότερα επαναλαμβάνονται σε περιορισμένη βάση, αλλά τελικά αναστέλλονται ξανά μέχρι τα τέλη Αυγούστου. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, οι εργασίες θα συνεχιστούν μόνο όταν αρθούν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Ποιος κρύβεται πίσω από την έκρηξη;
26 Σεπτεμβρίου 2022: Ανατινάσσονται και οι δύο γραμμές του αγωγού Nord Stream 1 και μία από τις δύο γραμμές του Nord Stream 2 κοντά στο δανέζικο νησί Μπόρνχολμ. Η Γερμανία, η Δανία και η Σουηδία ξεκινούν έρευνες.
2023: Με την πάροδο του χρόνου, εμφανίζονται διάφορες θεωρίες σχετικά με το ποιος μπορεί να κρύβεται πίσω από τις επιθέσεις. Ο Αμερικανός ερευνητής- δημοσιογράφος Σέιμουρ Χερς ισχυρίζεται ότι οι ΗΠΑ και η Νορβηγία ανατίναξαν τους αγωγούς φυσικού αερίου. Ωστόσο, δεν μπορεί να παράσχει κανένα στοιχείο.
Αύγουστος 2024: Η πολωνική εισαγγελία αναφέρει ότι έλαβε ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης από τη γερμανική ομοσπονδιακή εισαγγελία για τη σύλληψη ενός υπόπτου που φέρεται να εμπλέκεται στις επιθέσεις. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα tagesschau της γερμανικής τηλεόρασης ΑRD αυτό συνέβη ήδη τον Ιούνιο. Ο Ουκρανός ύποπτος, Βολοντίμιρ Ζ., ο οποίος σύμφωνα με πολωνικές πηγές βρισκόταν τελευταία φορά στην Πολωνία, λέγεται ότι κατέφυγε στην Ουκρανία στις αρχές Ιουλίου. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, ήταν εκπαιδευτής καταδύσεων. Η πολωνική εισαγγελία αποδίδει το ερώτημα γιατί οι πολωνικές αρχές δεν ενήργησαν νωρίτερα σε διαδικαστικό λάθος: Δεν υπήρχε καταχώριση από τη γερμανική πλευρά στο Μητρώο Σένγκεν, το οποίο απαριθμεί όσους καταζητούνται βάσει ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης. Ως εκ τούτου, οι πολωνοί συνοριοφύλακες δεν μπόρεσαν να συλλάβουν τον Βολοντίμιρ Ζ.
21 Αυγούστου 2025: Ιταλοί καραμπινιέροι συλλαμβάνουν τον Σερχίι Κ., Ουκρανό που καταζητείται από την Γερμανική Ομοσπονδιακή Εισαγγελία, στην Αδριατική Θάλασσα.
Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός
Πηγή: Deutsche Welle
