Σε κρίση «μέσης ηλικίας» η «ζώνη Σένγκεν»

Σαράντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη δημιουργία της ζώνης Σένγκεν, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη περιοχή ελεύθερης διακίνησης παγκοσμίως, περικλείοντας 450 εκατομμύρια πολίτες σε 29 διαφορετικές χώρες.

Η συμφωνία υπογράφηκε στις 14 Ιουνίου 1985 από το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, επιτρέποντας για πρώτη φορά την απρόσκοπτη μετακίνηση μεταξύ των συγκεκριμένων κρατών. Σήμερα, περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι μετακινούνται καθημερινά εντός της ζώνης, διευκολύνοντας ουσιαστικά το ενδοευρωπαϊκό εμπόριο, το οποίο έφτασε το 2023 τα 4,1 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η προσέλκυση του 40% του διεθνούς τουρισμού και η νόμιμη διέλευση εκατοντάδων εκατομμυρίων πολιτών από τα εξωτερικά σύνορα, επιβεβαιώνουν τον ρόλο της Σένγκεν ως «μαγνήτη» για την κινητικότητα των Ευρωπαίων και μη. Τελευταία προσθήκη στη ζώνη, η Βουλγαρία και η Ρουμανία, μετά την κάλυψη των σχετικών απαιτήσεων στις αρχές του έτους.

Οι εσωτερικοί έλεγχοι και η «κρίση μέσης ηλικίας»

Παρά τα εντυπωσιακά επιτεύγματα, η επέτειος φέρνει και σκιές: δεκαένα μέλη της Σένγκεν, μεταξύ των οποίων η Αυστρία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Γαλλία και η Ιταλία, έχουν επιβάλει ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, επικαλούμενες την *παράτυπη μετανάστευση* και ζητήματα ασφαλείας. Το μέτρο, που ξεκίνησε προ πενταετίας, βρίσκεται πλέον σε διαρκή αναθεώρηση, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τον πυρήνα της συμφωνίας.

Η νέα γερμανική κυβέρνηση, μάλιστα, δεσμεύτηκε για αυστηρότερους ελέγχους και απόρριψη αιτήσεων ασύλου στα σύνορα, πρακτική που κρίθηκε παράνομη από δικαστήριο του Βερολίνου. Παρά τις νομικές εξελίξεις, η Γερμανίδα υπουργός Δικαιοσύνης, Στέφανι Χούμπιγκ, ανακοίνωσε πως θα παρουσιάσει νέα αιτιολογημένη έκθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διεκδικώντας συνέχιση των ελέγχων.

Ευρωπαϊκή συζήτηση για το μέλλον της Σένγκεν

Σε κοινή διακήρυξη, οι υπουργοί Δικαιοσύνης της ΕΕ ανέφεραν ότι επιδιώκουν *«να υπερασπιστούν την απρόσκοπτη ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων… διασφαλίζοντας ότι η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα παραμένει μέτρο έσχατης ανάγκης»*, ορίζοντας παράλληλα την ανάγκη για «κατάλληλα μέτρα» στη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων και της μετανάστευσης.

Σε εκδήλωση στο ιστορικό χωριό Σένγκεν του Λουξεμβούργου, ο Αυστριακός επίτροπος Μάγκνους Μπρούνερ επισήμανε ότι η συνέχιση της ζώνης εξαρτάται από τη δημιουργία ενός συστήματος καλού συντονισμού, με ισχυρή αστυνομική συνεργασία και ενισχυμένη προστασία των συνόρων.

Το μέλλον της ζώνης Σένγκεν – ενόψει των διαρκών ελέγχων και των προκλήσεων στη μετανάστευση – βρίσκεται πλέον στα χέρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κομβικό ερώτημα παραμένει το κατά πόσο η επ’ αόριστον ανανέωση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα ανταποκρίνεται στα πραγματικά δεδομένα και τις ευρωπαϊκές αξίες.

Πηγή: Deutsche Welle