«Στο σφυρί» τα ερωτικά γράμματα του Αϊνστάιν

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν (1879-1955) ήταν ένας «ποπ σταρ» της επιστήμης, ο οποίος σε ηλικία 26 ετών – το «annus mirabilis» 1905 («θαυματουργό έτος» για την ιστορία της φυσικής) – παρουσίασε διάφορες πρωτοποριακές μελέτες. Μία από αυτές, η ειδική θεωρία της σχετικότητας, τον έκανε παγκοσμίως διάσημο. Μόλις δώδεκα χρόνια αργότερα, ο Αϊνστάιν τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ Φυσικής. Πού έβρισκε όμως τη δύναμη, την έμπνευση και τον ελεύθερο χρόνο για να τα καταφέρει όλα αυτά;

«Επιστήμη, αγάπη και καφέ» – αυτό θα μπορούσε να είναι ένα σύνθημα του Αϊνστάιν. Ο Γιέργκεν Ρεν, ιστορικός και καθηγητής στο Ινστιτούτο Γεωανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ στην Ιένα, είναι πεπεισμένος γι’ αυτό. «Την Κυριακή θα σου δώσω ένα φιλί στο στόμα» (Am Sonntag küss’ ich dich mündlich) είναι ο τίτλος μιας συλλογής ερωτικών επιστολών μεταξύ του Αϊνστάιν και της πρώτης συζύγου του Μιλέβα Μάριτς, από την περίοδο 1897-1903, η οποία δημοσιεύτηκε το 2005.

Η συλλογή των επιστολών αποτελεί μέρος της έκδοσης «Collected Papers of Albert Einstein» που εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Princeton University Press στις ΗΠΑ το 1987. Ο Ρεν, ένας από τους επιμελητές του βιβλίου επισημαίνει πως «οι επιστολές αυτές μόλις είχαν έρθει στο φως τότε». Σε συνέντευξή του στην DW θυμάται: «Δουλειά μου ήταν να τις διαβάσω, να τις σχολιάσω και να τις κατηγοριοποιήσω ιστορικά». Ο Ρεν γοητεύεται μέχρι και σήμερα από τα γράμματα εκείνα: «Ήταν συγκλονιστικό υλικό, διότι δεν εξέφραζε μόνο την αγάπη του, αλλά συμπεριελάμβανε και επιστημονικό υλικό από τη δημιουργικότερη φάση της ζωής του, το οποίο συζητούσε συστηματικά με τη φίλη του και μετέπειτα σύζυγό του».

Επιστήμη και έρωτας

Ο Αϊνστάιν και η Μιλέβα Μάριτς (1875-1948), μια νεαρή τότε Σέρβα, γνωρίστηκαν στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης το 1896, όταν εκείνος ήταν 17 ετών και εκείνη 20. Η Μάριτς σπούδασε φυσική στη Ζυρίχη – ήταν η μόνη γυναίκα της χρονιάς της και η πρώτη Σέρβα στην ιστορία του τμήματος. Η Μιλέβα ήταν προφανώς ισότιμη με τον Άλμπερτ σε ζητήματα μαθηματικής φύσης – εικασίες υπάρχουν άλλωστε μέχρι και σήμερα σχετικά με τον ρόλο της στην ανάπτυξη της θεωρίας της σχετικότητας;

«Σ’ αγαπώ, αγαπημένη μου κοπέλα… Τι ωραία που ήταν την τελευταία φορά που μπόρεσα να κρατήσω το γλυκό σου προσωπάκι, που με άφησε η φύση να σε φιλήσω από καρδιάς, αγαπημένη μου ψυχή!» Τα έξι χρόνια της αλληλογραφίας ήταν καθοριστικά για τον Άλμπερτ και τη Μιλέβα: Η Μιλέβα έμεινε έγκυος το 1901 και γέννησε ένα παιδί εκτός γάμου. Ο γάμος ακολούθησε το 1903. Μετά απέκτησαν άλλα τρία παιδιά εντός γάμου – χώρισαν όμως το 1918. «Θα παραιτηθείς από κάθε προσωπική σχέση μαζί μου», διευκρίνισε ο Αϊνστάιν σε επιστολή του το 1914. «Δεν έχεις κανένα δικαίωμα να περιμένεις στοργή από μένα, ούτε να με κατηγορείς με οποιονδήποτε τρόπο». Στον διακανονισμό του διαζυγίου, της παραχωρεί το χρηματικό έπαθλο από το βραβείο Νομπέλ – το οποίο όμως δεν είχε παραλάβει ακόμη.

Τα γράμματα του Αϊνστάιν κάνουν ένα πράγμα σίγουρα ξεκάθαρο: Ο φυσικός αγαπούσε την επιστήμη, τη φιλία και τις γυναίκες. Δεν ήταν απλώς μία ιδιοφυΐα παγκοσμίου φήμης. Ήταν και ένας απόλυτα φυσιολογικός άνθρωπος.

Οι ερωτικές επιστολές του προς τη Μιλέβα Μάριτς δημοπρατήθηκαν από τον οίκο Christie’s στο Λονδίνο στις 11 Δεκεμβρίου – έναντι 500.000 ευρώ.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου