Επτά μήνες μετά την εκλογή του ο Λέων ΙΔ΄ ξεκινά το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό. Από τις 27 έως τις 30 Νοεμβρίου, θα ταξιδέψει σε Τουρκία και Λίβανο μέχρι τις 2 Δεκεμβρίου.Ο επικεφαλής της Καθολικής Εκκλησίας, ο οποίος κατάγεται από τις ΗΠΑ, συνεχίζει τη διεθνή δέσμευση των προκατόχων του. Σήμερα, τα ταξίδια αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της παποσύνης και είναι «ουσιαστικά απαραίτητα», δήλωσε στην DW ο ιστορικός της εκκλησίας και ειδικός σε θέματα παπισμού του Άουγκσμπουργκ, Γεργκ Ερνέστι. Υπάρχει μεγάλη προσμονή γύρω από το περιεχόμενο του πρώτου ταξιδιού του Λέοντα και πώς μπορεί να διαφέρει από τους προκατόχους του. Στην Τουρκία, ο επικεφαλής της Καθολικής Εκκλησίας σχεδιάζει να επισκεφθεί την πρωτεύουσα, την Άγκυρα, και την Κωνσταντινούπολη.
Θα ταξιδέψει επίσης στο Ιζνίκ (Νίκαια), που βρίσκεται περίπου 100 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Τουρκίας, όπου συνήλθε η πρώτη σύνοδος όλων των εκκλησιών του κόσμου πριν από 1700 χρόνια. Στον Λίβανο, το δρομολόγιο περιλαμβάνει την πρωτεύουσα Βηρυτό και αρκετά μικρότερα προσκυνήματα στο βόρειο τμήμα της χώρας. Στο τέλος του ταξιδιού του, ο Λέων θα σταματήσει για σιωπηλή προσευχή στο λιμάνι της Βηρυτού, στο ίδιο σημείο όπου, το καλοκαίρι του 2020, μια τρομακτική έκρηξη σε αποθήκη λιπασμάτων και εκρηκτικών κατέστρεψε ολόκληρες γειτονιές, σκότωσε περίπου 200 ανθρώπους και συγκλόνισε ολόκληρη τη χώρα.
Πολλοί Χριστιανοί ζούσαν κάποτε στην Τουρκία και τον Λίβανο
ΆλλαΣχετικά άρθρα
Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό συνδέει και τις δύο χώρες: Λίγο περισσότερο από έναν αιώνα πριν, οι Χριστιανοί αποτελούσαν ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού και στις δύο χώρες. Στην Τουρκία, περίπου το ένα τρίτο των κατοίκων ανήκε σε μια εκκλησία, και στον Λίβανο, περισσότερο από το μισό. Σήμερα, λιγότερο από το 1% του πληθυσμού στην Τουρκία δηλώνει χριστιανική πίστη, ενώ στον Λίβανο, είναι σχεδόν 30%.
Εκτός από την Ιταλία, η Τουρκία σύντομα θα είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα έχει φιλοξενήσει πέντε Πάπες. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι σημαντικές παραδόσεις από την πρώιμη ιστορία του Χριστιανισμού και αρκετές από τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες βρίσκονται στο ασιατικό τμήμα της Τουρκίας.
Στην Κωνσταντινούπολη εξακολουθεί να διαμένει ο επίτιμος επικεφαλής της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο οποίος επί του παρόντος είναι ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης Βαρθολομαίος (85).
Η εκκλησία του έχει υποστεί περιορισμούς που επιβάλλονται από το τουρκικό κράτος εδώ και δεκαετίες. Ο Λέων, όπως και οι προκάτοχοί του Ιωάννης Παύλος Β’ (1979), Βενέδικτος ΙΣΤ’ (2006) και Φραγκίσκος (2014), έρχεται σκόπιμα στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη Νοεμβρίου. Η 30ή Νοεμβρίου είναι η γιορτή του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα, ο οποίος είναι εξίσου σημαντικός για την Ορθοδοξία όσο και ο Άγιος Πέτρος για τους Δυτικούς Χριστιανούς.
«Περιορισμένη Θρησκευτική Ελευθερία»
Σύμφωνα με τον εκκλησιαστικό ιστορικό Ερνέστι, η θρησκευτική ελευθερία στην Τουρκία είναι «στην καλύτερη περίπτωση περιορισμένη».
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία, η οποία έχει «αποδεκατιστεί σημαντικά» από την εκδίωξη των Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία πριν από 100 και πλέον χρόνια. Οι δραστηριότητες του Οικουμενικού Πατριάρχη είναι περιορισμένες. Για πάνω από 50 χρόνια, η Θεολογική Σχολή στο νησί της Χάλκης στη Θάλασσα του Μαρμαρά κοντά στην Κωνσταντινούπολη έχει κλείσει με κρατικό διάταγμα.
Ο Ερνέστι σημειώνει επίσης ότι η Καθολική Εκκλησία δεν μπορεί να λειτουργήσει ελεύθερα. Η επίσκεψη είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα επειδή είναι το πρώτο ταξίδι του Πάπα σε μια χώρα με κυρίως μουσουλμανικό πληθυσμό.
«Πολλοί άνθρωποι στον ισλαμικό κόσμο, ειδικά στην Τουρκία, αισθάνονται τιμή που το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό είναι σε αυτούς», δήλωσε ο Ιησουίτης Φέλιξ Κέρνερ στην DW. Πρόσθεσε ότι γνωρίζουν πολύ καλά «ότι η επίσκεψη σε μια χώρα με κυρίως μουσουλμανικό πληθυσμό δεν ήταν η κύρια πρόθεση αυτού του ταξιδιού. Παρ’ όλα αυτά, το θεωρούν μεγάλη τιμή».
Ο Κέρνερ είναι ένας από τους κορυφαίους εκκλησιαστικούς μελετητές του Ισλάμ. Μιλάει τουρκικά και δίδαξε στην Τουρκία για αρκετά χρόνια. Πιστεύει ότι «ο χριστιανο-ισλαμικός διάλογος έχει αποκτήσει πρόσφατα μια συναρπαστική νέα δυναμική».
Σε πολλές χώρες, έχει μεγαλώσει μια γενιά νέων μουσουλμάνων που αντιλαμβάνονται ξεκάθαρα ότι οι πολιτικοί τους ηγέτες χρησιμοποιούν τη θρησκεία, και ιδιαίτερα το Ισλάμ, «για να διατηρήσουν την εξουσία, ακόμη και βάναυσα, ως μέσο υποστήριξης άδικων συστημάτων».
Η «Ήπια Δύναμη» του Πάπα
Για αυτούς, λέει ο Κέρνερ, ο Πάπας Λέων ΙΔ ενσαρκώνει μια «εναλλακτική μορφή θρησκευτικής παρουσίας». Καταδεικνύει ότι η θρησκεία μπορεί επίσης να είναι ισχυρή «μέσω ήπιας δύναμης» – μέσω υποδειγματικής συμπεριφοράς, ζωντανής μαρτυρίας, ευγενικών λόγων ή διπλωματίας- και όχι «μέσω σκληρής δύναμης, κρατικής εξουσίας, βίας ή διαφθοράς». Από αυτό αρκετοί μουσουλμάνοι αντλούν νέα ελπίδα ότι η θρησκεία μπορεί να βιωθεί με τρόπους διαφορετικούς και όχι μέσω πολιτικοποίησης.
Λόγω της απαιτητικής θρησκευτικής ποικιλομορφίας, το σκέλος του ταξιδιού στον Λίβανο είναι επίσης σημαντικό. Παραδοσιακά, η χώρα χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη πολλών θρησκειών.
Δεν υπάρχει κρατική θρησκεία. Σήμερα, περισσότερο από το 60% των Λιβανέζων είναι Σουνίτες ή Σιίτες Μουσουλμάνοι και περίπου το 30% είναι Χριστιανοί διαφόρων δογμάτων. Υπάρχουν επίσης Δρούζοι και Αλεβίτες. Η υποστηριζόμενη από το Ιράν σιιτική Χεζμπολάχ είναι μια ισχυρή δύναμη και μια ανατρεπτική πολιτική δύναμη. Το πολιτικό σύστημα είναι σαφώς διαιρεμένο μεταξύ εκπροσώπων των διαφόρων θρησκειών σύμφωνα με ένα καθορισμένο αναλογικό σύστημα εκπροσώπησης, εξηγεί ο Ερνέστι. Το Βατικανό βλέπει τον Λίβανο «ως πεδίο δοκιμών για την επιτυχή συνύπαρξη ανθρώπων διαφορετικών θρησκειών».
Εάν οι άνθρωποι σε μια τέτοια «πολυθρησκευτική χώρα» δεν μπορούν να βρουν κοινό έδαφος, προκύπτει αστάθεια. Αντίθετα, η κοινότητα επωφελείται από τη θετική συνεργασία. Στην τρέχουσα κατάσταση ο Λίβανος «δεν είναι εύκολος προορισμός» για τον Λέοντα ΙΔ΄.
Κοινές προτεραιότητες, άλλο στυλ
Όσον αφορά τον χριστιανο-ισλαμικό διάλογο, ο Ιησουίτης Κέρνερ αναμένει ότι ο Λέων θα συνεχίσει την πορεία επαναπροσέγγισης του προκατόχου του Φραγκίσκου με το Ισλάμ με διαφορετικό τρόπο.
«Η προσέγγιση του Πάπα Φραγκίσκου ήταν φιλική», λέει ο Κέρνερ. Έχει δείξει εμφατική συμπάθεια και έχει σημειώσει πρόοδο μέσω ενεργών ανταλλαγών και καλών σχέσεων με μουσουλμάνους ενδιαφερόμενους. Αυτό έχει διαμορφώσει τα ταξίδια του στον ισλαμικό κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της επίσκεψής του στο Άμπου Ντάμπι το 2019, η οποία είδε την παγκοσμίως αναγνωρισμένη υπογραφή ενός μνηνμονίου αμοιβαίας κατανόησης.
Ο Πάπας Λέων μοιράζεται παρόμοιες προτεραιότητες, ελπίδες και αξίες με τον Φραγκίσκο, σύμφωνα με τον Ιησουίτη. Ωστόσο, το στυλ του νέου πάπα είναι διαφορετικό: «πολύ πιο δομημένος, προσεκτικός και στοχαστικός».
«Ο Λέο είναι νομικός της εκκλησίας. Αυτό είναι πολύ καλό. Θα αναζωογονήσει με βιώσιμο τρόπο και θα δημιουργήσει δομές για αυτήν την αυξανόμενη κατανόηση μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών».
Είναι ακριβώς σωστό ότι μετά από έναν προοδευτικό πάπα όπως ο Φραγκίσκος, έρχεται τώρα ένας εντελώς διαφορετικός τύπος θρησκευτικού ηγέτη, πιστεύει ο Κέρνερ. Ένας πάπας «που τώρα θα διαμορφώσει αυτήν την κληρονομιά σε μορφές που υπόσχονται γνήσια βιωσιμότητα» και έτσι θα καταστήσει δυνατή τη βαθύτερη συνεργασία μεταξύ των θρησκειών.
Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός
Πηγή: Deutsche Welle
