Θάνατος Ραϊσί: Οι διεθνείς αντιδράσεις και η επόμενη μέρα στο Ιράν

Ο θάνατος του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί και το κενό εξουσίας που αφήνει πίσω του εγείρει ερωτήματα για το ποιος θα τον διαδεχθεί, αλλά και για το κατά πόσο το γεγονός αυτό θα επηρεάσει τις εσωτερικές ισορροπίες και τη στρατηγική κατεύθυνση του Ιράν.

Τα ερωτήματα που τίθενται είναι κρίσιμα καθώς ο Ραϊσί είχε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των αποφάσεων για το μέλλον μίας εκ των ισχυρότερων χωρών στη Μέση Ανατολή, ενώ ταυτόχρονα ήταν ο επικρατέστερος διάδοχος του 85χρονου Ανώτατου Ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Σε μία τελευταία εξέλιξη οι ιρανικές αρχές ανακοίνωσαν ότι οι προεδρικές εκλογές θα διεξαχθούν στις 28 Ιουνίου.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ Ανώτατου Ηγέτη και Προέδρου

Ο Ανώτατος Ηγέτης, γνωστός και ως Velayat-e Faqih στη σιιτική ισλαμική θεολογία, είναι ο απόλυτος ηγέτης στο Ιράν και είναι υπεύθυνος για τη λήψη όλων των σημαντικών κρατικών αποφάσεων. Ο Ανώτατος Ηγέτης, μια θέση που καθιερώθηκε μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, είναι επίσης αρχηγός κράτους και ανώτατος διοικητής.

Τη θέση καταλαμβάνουν μόνο άνδρες ενώ σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο που εφαρμόζεται στο Ιράν, στο αξίωμα ανέρχεται υψηλόβαθμος σιίτης θεολόγος, που κατέχει τη βαθμίδα του Αγιατολάχ. Σημειώνεται ότι υπάρχουν φωνές που αμφισβητούν αν ο Χαμενεΐ έφτασε ποτέ σε αυτό το επίπεδο.

Ο πρόεδρος στο Ιράν είναι ο επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας της χώρας και εκλέγεται σε μια στενά ελεγχόμενη εκλογική διαδικασία κάθε τέσσερα χρόνια. Ο πρόεδρος ελέγχει την κυβέρνηση και, ανάλογα με το πολιτικό υπόβαθρο και τη δύναμή του, μπορεί να ασκήσει μεγάλη επιρροή στην κρατική πολιτική και την οικονομία.

Τι συμβαίνει τώρα

Σύμφωνα με το σύνταγμα του Ιράν, μετά το θάνατο του προέδρου, ο πρώτος αντιπρόεδρος αναλαμβάνει προσωρινά την ηγεσία. Μαζί με τον αρχηγό της δικαστικής εξουσίας και τον πρόεδρο της Βουλής θα πρέπει να διεξάγουν νέες προεδρικές εκλογές εντός 50 ημερών. Στο μεταβατικό στάδιο μέχρι τη διενέργεια των εκλογών το πιθανότερος για προσωρινός πρόεδρος φαίνεται να είναι ο Μοχάμαντ Μοχμπέρ, πρώην αξιωματικός του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης και επικεφαλής στο παρελθόν ενός κληροδοτήματος που φροντίζει τα περιουσιακά στοιχεία της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Σε μια προφανή προσπάθεια να κατευνάσει οποιαδήποτε δημόσια ανησυχία για τη σταθερότητα της κυβέρνησης, ο Χαμενεΐ προχώρησε σε δήλωση το βράδυ της Κυριακής πριν ακόμα επιβεβαιωθεί ο θάνατός του Ραϊσί, διαμηνύοντας ότι δεν πρόκειται να υπάρξει διαταραχή στον τρόπο λειτουργίας της χώρας.

Τι αντίκτυπο έχει ο θάνατος του Ραϊσί στο Ιράν και στην περιοχή

Ένα από τα μεγάλα ερωτήματα που εγείρει ο θάνατος του Ραΐσι είναι πώς η απουσία του είναι πιθανό να επηρεάσει τη μάχη διαδοχής του Χαμενεΐ ως Ανώτατου Ηγέτη. Αυτό είναι ένα θέμα που απασχολεί ακαδημαϊκούς, αξιωματούχους και αναλυτές καθώς ο Χαμενεΐ είναι σε προχωρημένη ηλικία.

Ο θάνατος του Ραϊσί ενδέχεται να έχει, επίσης, συνέπειες για τη σχέση του Ιράν με την υπόλοιπη περιοχή. Το Ιράν υποστηρίζει μια σειρά από ομάδες πληρεξουσίων, οι πιο ισχυρές από τις οποίες πολεμούν το Ισραήλ. Το Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης θα προσπαθήσει να διασφαλίσει ότι οι εχθροί του Ιράν δεν θα εκμεταλλευτούν μια στιγμή αναταραχής. Ο Ραΐσι ήταν επικεφαλής στη διάρκεια μίας περίοδο εμβάθυνσης και εξομάλυνσης των δεσμών με τις αραβικές χώρες του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, και ενώ είναι πιθανό αυτή η πολιτική να συνεχιστεί, κάθε νέος ηγέτης μπορεί να έχει διαφορετικές προτεραιότητες.

Ποιος είναι ο επόμενος στη σειρά για να γίνει Ανώτατος Ηγέτης

Στην περίπλοκη και πολύ αδιαφανή πολιτική δομή του Ιράν, ουσιαστικά δεν υπάρχουν επίσημοι ή δημόσιοι χώροι όπου συζητούνται ανοιχτά ερωτήματα σχετικά με την αντικατάσταση του Χαμενεΐ. Όμως, αναλυτές, αξιωματούχοι και ακαδημαϊκοί που πρόσκεινται στο πολιτικό κατεστημένο ανέφεραν για κάποιο διάστημα τόσο τον Ραΐσι όσο και τον γιο του Χαμενεΐ, Μοτζτάμπα, ως επικρατέστερους. 

Μετά τον θάνατο του Ραϊσί, ο Μοχτάμπα θεωρείται πλέον ως ο μοναδικός διάδοχος για την ανώτατη θέση. Ωστόσο, η πρόβλεψη είναι ριψοκίνδυνη καθώς οι ηγέτες της Ισλαμικής Επανάστασης του 1979 αντιτάχθηκαν σθεναρά σε κάθε είδους σύστημα που έμοιαζε με τη μοναρχία που ανέτρεψαν.

Η δημοτικότητα του Μοχάτμπα επίσης δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ δεδομένου ότι δεν κατέχει καμία κυβερνητική θέση και δεν εμφανίζεται πολύ συχνά δημόσια. Ο Ανώτατος Ηγέτης πρέπει να υποστηρίζεται από τις μάζες που στηρίζουν το θρησκευτικό σύστημα, εάν θέλει να έχει κάποιου είδους νομιμότητα.

Διεθνείς αντιδράσεις 

Επίσημο πένθος κηρύχθηκε σήμερα στη Δαμασκό όπου κάτοικοι εξέφρασαν φόβους για τις πιθανές συνέπειες του θανάτου του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί, συμμάχου της συριακής κυβέρνησης, ενώ κάτοικοι των ανταρτοκρατούμενων περιοχών της Συρίας εκδηλώνουν τη χαρά τους.

Χάρη στην υποστήριξη των συμμάχων του, της Ρωσίας και του Ιράν, ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ-‘Ασαντ μπόρεσε να ανακτήσει τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους του εδάφους της Συρίας, κατεστραμμένης και διαμελισμένης λόγω του εμφυλίου πολέμου από το 2011.

Στο Ισραήλ τίποτα δεν αναμένεται να αλλάξει παρά τον θάνατο του Ραϊσί όπως δήλωσε ο Avigdor Liberman, πρόεδρος του αντιπολιτευόμενου κόμματος Yisrael Beytenu. «Για εμάς, δεν έχει σημασία, δεν θα επηρεάσει τη στάση του Ισραήλ για το Ιράν. Οι πολιτικές του Ιράν καθορίζονται από τον ανώτατο ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ», είπε στον ειδησεογραφικό ιστότοπο Ynet.

Τη βαθιά θλίψη της εξέφρασε η Τουρκία δια στόματος Χακάν Φιντάν, ο οποίος ανέφερε ότι η χώρα του «συναισθάνεται τον πόνο του φίλου και αδελφού ιρανικού λαού». «Δυστυχώς η είδηση που ήρθε από το Ιράν μάς προκάλεσε βαθιά θλίψη», πρόσθεσε ο Φιντάν.

Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, ο οποίος έχει ξεκινήσει μια προσέγγιση με το Ιράν τα τελευταία χρόνια, εξέφρασε τα συλλυπητήριά του για τον θάνατο του προέδρου της χώρας Εμπραχίμ Ραϊσί και του υπουργού Εξωτερικών Χοσέιν Αμίρ-Αμπντολαχιάν. «Η Αίγυπτος θρηνεί, με μεγάλη θλίψη και βαθύ πόνο, για τον πρόεδρο και τον ανώτατο διπλωματικό αξιωματούχο του Ιράν, οι οποίοι σκοτώθηκαν την Κυριακή σε ένα θλιβερό δυστύχημα», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η προεδρία.

Ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι έγραψε στο X: “Βαθιά λυπημένος και συγκλονισμένος από τον τραγικό θάνατο του Εμπραχίμ Ραϊσί, προέδρου της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν. Θα θυμόμαστε πάντα τη συμβολή του στην ενίσχυση των διμερών σχέσεων Ινδίας-Ιράν. Τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του και στον λαό του Ιράν, η Ινδία στέκεται στο πλευρό του Ιράν σε αυτή την περίοδο πένθους».

Ο πρωθυπουργός του Ιράκ Mohammed Shia’ Al Sudani εξέφρασε «ειλικρινή συλλυπητήρια και συμπόνοια» στον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και την κυβέρνησή του σε μια ανάρτηση στο X. «Εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας στον αδελφό ιρανικό λαό και τους αδελφούς μας αξιωματούχους στην Ισλαμική Δημοκρατία σε αυτή την οδυνηρή τραγωδία».

Πηγή: skai.gr