Θεσσαλονίκη: Υπερήρωες εντόμων και φαντασία χωρίς όρια στο δάσος της 89ης ΔΕΘ

Ο κόσμος των εντόμων αποκαλύπτεται με συναρπαστικό τρόπο στο Ξύλινο Δασικό Περίπτερο της Δασικής Υπηρεσίας στη φετινή 89η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (6–14 Σεπτεμβρίου). Μια διαδραστική και πρωτότυπη έκθεση φέρνει την εντομολογία στην καρδιά της πόλης, μετατρέποντας τον μικρόκοσμο του δάσους σε σκηνικό περιπέτειας με σκαθάρια, πεταλούδες και λιβελούλες να πρωταγωνιστούν σε ρόλους υπερηρώων και μαχητών, θυμίζοντας σκηνές από ταινίες κινουμένων σχεδίων.

Πίσω από αυτή τη μοναδική παρουσίαση βρίσκεται ο ερευνητής Δημήτρης Αβτζής, Διευθυντής Ερευνών στη Δασική Εντομολογία του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών (ΕΛΓΟ-Δήμητρα). Με αγάπη για τη φύση και το παιδί, έχει καταφέρει να μεταμορφώσει την επιστημονική γνώση σε βιωματική εμπειρία, «ντύνοντας» τα έντομα με ιστορίες και μετατρέποντάς τα –όπως δηλώνει ο ίδιος– σε ήρωες.

Στόχος του είναι να κάνει τον κόσμο των εντόμων προσιτό, ξεπερνώντας φόβους και προκαταλήψεις. Όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Αντί απλώς να φοβόμαστε τα έντομα, μπορούμε να τα γνωρίσουμε, να τα κατανοήσουμε και –γιατί όχι;– να τα αγαπήσουμε».

Επικές «μάχες»: Εντόμων εμπνευσμένες από τον φανταστικό κόσμο

Ο Δημήτρης Αβτζής, μαζί με φοιτητές και συνεργάτες του Εργαστηρίου Δασικής Εντομολογίας, έχει δημιουργήσει εντυπωσιακές σκηνές και συνθέσεις με πρωταγωνιστές στρατιές εντόμων. Συχνά, αντλεί έμπνευση ακόμη και από το σινεμά: «Έχουμε φτιάξει διάφορες συνθέσεις, ακόμη και μάχες με στρατιές εντόμων, εμπνευσμένες από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών», αναφέρει. Τα εκθέματα προέρχονται από συλλογές εντόμων που βρέθηκαν σε παγίδες στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων, με σκοπό να αξιοποιηθούν ως αποτελεσματικά και ασφαλή εκπαιδευτικά εργαλεία για τα παιδιά.

Όταν τα έντομα συναντούν τους ήρωες των κόμικς

Η ενασχόληση του κ. Αβτζή δεν περιορίζεται μόνο στην επιστήμη. Η αγάπη του για τη μυθολογία και τα κόμικς πυροδότησαν την ιδέα για τη δημιουργία ενός εναλλακτικού, διαδραστικού κόσμου, όπου τα χαρακτηριστικά των εντόμων παραλληλίζονται με ιδιότητες γνωστών σούπερ ηρώων.

Όπως ο ίδιος αποκαλύπτει: «Οι ιστορίες, η μυθολογία και τα κόμικς με μάγευαν από παιδί. Και τα έντομα… είναι απλά συναρπαστικά! Κρύβουν πολύ περισσότερα απ’ όσα φαντάζεται κανείς με μια πρώτη ματιά». Το εγχείρημα δοκιμάστηκε πρώτα από τις κόρες του, που του έδωσαν πολύτιμες παρατηρήσεις και το ενέπνευσαν να εμπλουτίσει ακόμη περισσότερο το εκπαιδευτικό αυτό ταξίδι.

Διαδραστική εκπαίδευση με χιούμορ και φαντασία

Η προσέγγιση του ερευνητή διακρίνεται από χιούμορ και δημιουργικότητα. Στα εργαστήρια και τις σχολικές παρουσιάσεις, παραλληλίζει ιδιότητες των εντόμων με super δυνάμεις από την pop κουλτούρα. Αναφέρει για παράδειγμα: «Όταν ρωτάω τα παιδιά για τις σούπερ δυνάμεις του Superman, όλα βιάζονται να απαντήσουν ότι βγάζει λέιζερ από τα μάτια… Δυστυχώς, τέτοιο έντομο δεν υπάρχει, αλλά κερδίζω την προσοχή τους με άλλες, άγνωστες ιδιότητες. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν, για παράδειγμα, ότι ένα κουνούπι μπορεί να “εντοπίσει” το θύμα του από ενάμισι χιλιόμετρο απόσταση ή ότι οι μύγες έχουν όραση 360 μοιρών.

Οι «ήρωες» του μικρόκοσμου και η ξεχωριστή αδυναμία

Ρωτήσαμε τον κ. Αβτζή ποιο έντομο θα θεωρούσε τον Superman του μικρόκοσμου: «Δύσκολη ερώτηση… Δεν μπορώ να ξεχωρίσω ένα. Για μένα, κάθε έντομο έχει τις δικές του, συναρπαστικές υπερδυνάμεις. Άλλα πετούν, άλλα μιμούνται, άλλα επικοινωνούν με τρόπους που ακόμα μελετάμε. Αν όμως με ρωτάτε για προσωπική αδυναμία, θα σας πω ένα μικρό, μάλλον άγνωστο σκαθαράκι: το Pityogenes chalographus, ένα φλοιοφάγο κολεόπτερο. Δεν είναι ο πιο εντυπωσιακός “ήρωας”, αλλά είναι ο δικός μου. Όλοι έχουμε τις αδυναμίες μας», παραδέχεται με χαμόγελο.

Μοναδική εμπειρία για σχολεία και επισκέπτες

Οι εκπαιδευτικές παρουσιάσεις του Δημήτρη Αβτζή έχουν ενθουσιάσει χιλιάδες παιδιά, προσφέροντάς τους μία πρωτόγνωρη, διαδραστική εμπειρία. «Τα μικρά, μέχρι το γυμνάσιο, τα κρατάω με άνεση», δηλώνει. Για τα μεγαλύτερα παιδιά προσθέτει στοιχεία από την ιστορία, τον κινηματογράφο και την τεχνολογία, ώστε να διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον τους, ακόμη και για θέματα που αρχικά τους φαίνονται μακρινά.

Η εξοικείωση με τον κόσμο των εντόμων συμβάλλει και στην καταπολέμηση σημαντικών φοβιών, καθώς τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να αγγίξουν με ασφάλεια τα εκθέματα. Όπως τονίζει: «Κάποια από τα εκθέματα είναι έτσι διαμορφωμένα, ώστε τα παιδιά να μπορούν να τα αγγίξουν. Και αυτό βοηθά στο να ξεπεράσουν μία από τις μεγαλύτερες φοβίες τους: το άγγιγμα ενός εντόμου».

Ελληνική εντομολογική συλλογή: Εκπαιδευτική παρακαταθήκη

Η συλλογή του κ. Αβτζή περιλαμβάνει περισσότερα από 300-400 είδη ελληνικών εντόμων, με σαφή παιδαγωγική στόχευση. Όπως σημειώνει, τα εκθέματα είναι εμπνευσμένα από τα παλιά ένθετα του National Geographic, όμως εδώ διατηρούν καθαρά ελληνική ταυτότητα και προσανατολισμό στη βιωματική εκπαίδευση.

Με αφορμή τη 89η ΔΕΘ, μέρος αυτής της εντυπωσιακής συλλογής παρουσιάζεται στο ευρύ κοινό, αποδεικνύοντας πως τα έντομα μπορούν να γίνουν πηγή γνώσης, ψυχαγωγίας και έμπνευσης. Ταυτόχρονα, η δουλειά του ερευνητή συγκεντρώνει το ενδιαφέρον εκπαιδευτικών και όχι μόνο, καθώς, όπως σημειώνει με χιούμορ: «Αν θέλετε να έρθετε μια μέρα στο Ινστιτούτο, να σας δείξω και τη “μάχη” με τις στρατιές από έντομα – σαν σκηνικό από επική ταινία φαντασίας».

Τις φωτογραφίες για το άρθρο παραχώρησε ο κ. Αβτζής.

Επιμέλεια: Ελ. Αλεξιάδου

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ