Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζει κανείς για τα κεφάλαια της Ρωσίας που έχουν μπλοκαριστεί στη Δύση και η Γερμανία και άλλες χώρες θέλουν να αξιοποιήσουν προς όφελος της Ουκρανίας. Ανάλυση DW.Τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία είναι χρηματοοικονομικά κεφάλαια ή περιουσιακά στοιχεία στα οποία ο ιδιοκτήτης δεν μπορεί να έχει πρόσβαση ή να τα χρησιμοποιήσει για οποιαδήποτε συναλλαγή ή μεταφορά, λόγω περιορισμών που επιβάλλονται από μια κυβέρνηση – ή ένα μπλοκ όπως η ΕΕ. Στην περίπτωση της Ρωσίας, τόσο τα κυρίαρχα περιουσιακά της στοιχεία – με τη μορφή μετρητών, ομολόγων και τίτλων που κατέχονται στο εξωτερικό – όσο και ιδιωτικά περιουσιακά στοιχεία όπως γιοτ και ακίνητα που ανήκουν σε Ρώσους δισεκατομμυριούχους που έχουν υποστεί κυρώσεις, «πάγωσαν».
Τα περιουσιακά στοιχεία συνήθως παγώνουν μέσω κυρώσεων. «Η εφαρμογή του παγώματος βαρύνει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα», όπως οι εμπορικές τράπεζες ή τα κεντρικά αποθετήρια τίτλων (CSD), τα οποία πρέπει να μπλοκάρουν τις συναλλαγές και να διακόπτουν την πρόσβαση σε παγωμένα περιουσιακά στοιχεία, δήλωσε στην DW η Αγκάτε Ντεμαράις, ανώτερη συνεργάτιδα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR).
Γιατί πάγωσαν;
ΆλλαΣχετικά άρθρα
Τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία πάγωσαν ως αποτέλεσμα των δυτικών κυρώσεων μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022. Η κίνηση είχε ως στόχο να περιορίσει οικονομικά τη Ρωσία και να διασφαλίσει ότι δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτά τα χρήματα για τη χρηματοδότηση του πολέμου. Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι η παρουσία του μεγαλύτερου μέρους των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων σε κράτη μέλη της ΕΕ προσφέρει στο μπλοκ βασικό πλεονέκτημα για την προώθηση των ειρηνευτικών συνομιλιών υπέρ της Ουκρανίας.
Πού βρίσκονται;
Από συνολικά περίπου 300 δισεκατομμύρια ευρώ σε παγωμένα περιουσιακά στοιχεία, περίπου 210 δισεκατομμύρια βρίσκονται σε κράτη-μέλη της ΕΕ. Τα υπόλοιπα είναι διάσπαρτα στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ελβετία και τον Καναδά. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος – 180 δισεκατομμύρια ευρώ – βρίσκεται σε ένα ίδρυμα που ονομάζεται Euroclear στο Βέλγιο.
Τι είναι η Euroclear – και γιατί είναι αντίθετη;
Η Euroclear είναι μια σημαντική εταιρεία υποδομών χρηματοπιστωτικών αγορών – που ονομάζεται αποθετήριο τίτλων. Η Euroclear ανησυχεί ότι η κατάσχεση ρωσικών χρημάτων θα βλάψει τη φήμη της μεταξύ των διεθνών επενδυτών και θα μπορούσε ακόμη και να προκαλέσει δικαστικές διαμάχες με τη Μόσχα. Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας έχει ήδη αποφασίσει να μηνύσει την Euroclear για 200 δισ. ευρώ – για να ανακτήσει τόσο τα παγωμένα χρήματα όσο και τους χαμένους τόκους.
Ποιες χώρες θέλουν να τα χρησιμοποιήσουν;
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας και της Γαλλίας, θέλουν η Ρωσία να πληρώσει για τις ζημιές που προκάλεσε με την έναρξη του επιθετικού πολέμου στην Ουκρανία. Τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία θα μπορούσαν επομένως να χρησιμοποιηθούν τόσο για την ενίσχυση της άμυνας της Ουκρανίας όσο και για την ανοικοδόμηση της χώρας.
Ποιες χώρες δεν θέλουν και γιατί όχι;
Από νομικής άποψης, η χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων είναι ένα δύσκολο ζήτημα και έχει υπάρξει εκτενής συζήτηση σχετικά με το εάν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία, ιδίως το αρχικό ποσό, μπορούν νόμιμα να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν την Ουκρανία. Το Βέλγιο έχει ασκήσει βέτο στη χρήση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων λόγω φόβων ότι μπορεί να εμπλακεί σε νομικά προβλήματα με τη Μόσχα. Ανησυχεί επίσης για το ενδεχόμενο να υποχρεωθεί να αποπληρώσει το ποσό σε μεταγενέστερη ημερομηνία, εάν το ζητήσει η Μόσχα. Επιπλέον, η ευρωπαϊκή δύναμη Ιταλία, καθώς και η Μάλτα και η Βουλγαρία, έχουν ζητήσει από την ΕΕ να αναζητήσει εναλλακτικούς τρόπους για τη χρηματοδότηση των αναγκών της Ουκρανίας.
Τι συμβαίνει στο μεταξύ;
Παραμένουν παγωμένα ή, όπως λέει η ΕΕ, ακινητοποιημένα. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε συναλλαγή ή μεταφορά πίσω στη Ρωσία μπλοκάρεται. Πέρυσι, η ΕΕ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα απροσδόκητα κέρδη που αποκτήθηκαν από τα περιουσιακά στοιχεία στο Euroclear και κατέβαλε την πρώτη δόση των 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία στα μέσα του 2024.
Ποια είναι η θέση των ΗΠΑ;
Υπό τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, οι ΗΠΑ, οι οποίες κατέχουν λιγότερα από 5 δισεκατομμύρια ευρώ σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, συμφώνησαν στη χρήση των απροσδόκητων κερδών για να βοηθήσουν την Ουκρανία. Η σημερινή κυβέρνηση Τραμπ θέλει να χρησιμοποιήσει ένα μέρος των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για κοινά έργα με τη Μόσχα. Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι οι ΗΠΑ μπορούν να αποφασίσουν μόνο τι θα κάνουν με τα περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στη δική τους δικαιοδοσία και όχι με εκείνα σε χώρες της ΕΕ.
Τι λέει το σχέδιο του Τραμπ σχετικά;
Σύμφωνα με τη διαρροή της αρχικής πρότασης ειρήνευσης των 28 σημείων του Τραμπ, 86 δισεκατομμύρια ευρώ (100 δισεκατομμύρια δολάρια) σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα επενδυθούν σε «προσπάθειες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για ανοικοδόμηση και επενδύσεις στην Ουκρανία» και οι ΗΠΑ θα λάβουν το 50% των κερδών. Σύμφωνα με την Ντεμαράις, ο Τραμπ σκοπεύει να αποσύρει αυτά τα χρήματα από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν παγώσει στην Ευρώπη και να τα χρησιμοποιήσει προς όφελος τόσο της κυβέρνησης των ΗΠΑ όσο και των αμερικανικών εταιρειών. Τα υπόλοιπα παγωμένα κεφάλαια θα επενδυθούν σε ένα κοινό επενδυτικό όχημα ΗΠΑ-Ρωσίας, «για να δημιουργηθεί ένα ισχυρό κίνητρο για να μην επιστρέψει η σύγκρουση», σύμφωνα με την πρόταση. Για την Ντεμαράις, ωστόσο, αυτό θα ωφελούσε μόνο την Ουάσινγκτον και τη Μόσχα, αλλά όχι την Ουκρανία.
Γιατί η ΕΕ τα έχει «ακινητοποιήσει επ’ αόριστον»;
Αρχικά, το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ανανεωνόταν κάθε έξι μήνες. Και κάθε φορά που επρόκειτο για ανανέωση, υπήρχε ο φόβος ότι ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν θα μπορούσε να ασκήσει βέτο. Η απόφαση της ΕΕ να «ακινητοποιήσει επ’ αόριστον» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία επιτυγχάνει δύο στόχους: Αποτρέπει την ανάγκη ανανέωσης και, ως εκ τούτου, το πιθανό βέτο της Ουγγαρίας, αλλά και προστατεύει τα κεφάλαια από πιθανές ενέργειες των ΗΠΑ. «Στην ουσία, θέτει τα περιουσιακά στοιχεία εκτός εμβέλειας των ΗΠΑ, περιπλέκοντας τα σχέδια του Τραμπ να μεταφέρει τα περιουσιακά στοιχεία σε αμερικανικές εταιρείες ή σε ένα αμερικανορωσικό επενδυτικό ταμείο», εξήγησε η Ντεμαράις. «Η κίνηση αυτή ανοίγει επίσης το δρόμο για την έκδοση δανείου από την ΕΕ στην Ουκρανία».
Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός
Πηγή: Deutsche Welle
