Τι θα σήμαινε για τον Νετανιάχου ένα ένταλμα σύλληψης;

Σε ένα ζήτημα δείχνουν να συμφωνούν οι ηγεσίες Ισραήλ και Χαμάς. Απορρίπτουν το αίτημα στο ΔΠΔ για ένταλμα σύλληψης σε βάρος τους για πιθανά εγκλήματα πολέμου.Ο γενικός εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) Καρίμ Χαν ζήτησε την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης τόσο κατά του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, όσο και κατά του ισραηλινού υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ. Ο λόγος είναι πιθανά εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, για τα οποία ενδέχεται να ευθύνονται οι δύο πολιτικοί. Ο εισαγγελέας του ΔΠΔ ζήτησε επίσης να εκδοθούν εντάλματα σύλληψης κατά του ηγέτη της παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς Γιαχία Σινουάρ, του υπεύθυνου Εξωτερικού Ισμαήλ Χανίγια και κατά του αναπληρωτή του Σινουάρ, Μοχάμεντ Ντέιφ σε σχέση με τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, που πυροδότησαν τον πόλεμο μεταξύ Ισράηλ και της οργάνωσης Χαμάς. Θυμίζουμε ότι η Χαμάς χαρακτηρίζεται τρομοκρατική από διάφορες χώρες της Δύσης, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και η ΕΕ. .

Ας σημειωθεί ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης διεξάγει έρευνες μόνο εις βάρος ατόμων. Αναλαμβάνει πρωτοβουλία μόνο όταν ένα άτομο είναι ύποπτο τέλεσης ενός από τέσσερα βασικά ποινικά αδικήματα: γενοκτονία, εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και επιθετικός πόλεμος.

Το ΔΠΔ διεξάγει ήδη από το 2021 έρευνες εναντίον Ισραηλινών, οι οποίοι φέρονται να εμπλέκονται σε ενδεχόμενα εγκλήματα πολέμου. Παράλληλα ωστόσο το δικαστήριο ερευνά, σύμφωνα με δική του ανακοίνωση, σε βάρος μαχητών της Χαμάς με την ίδια κατηγορία. Την ίδια στιγμή συνεχίζει τις έρευνες για πράξεις βίας ισραηλινών εποίκων στη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη.

Το Ισραήλ δεν αναγνωρίζει το ΔΠΔ

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο αναλαμβάνει πρωτοβουλία μόνο όταν κράτη είτε δεν είναι σε θέση, είτε δεν επιθυμούν να ασκήσουν δίωξη σε εθνικό επίπεδο για τα προαναφερθέντα εγκλήματα. Προς το παρόν θεωρείται πάντως απίθανο η ισραηλινή δικαιοσύνη να κινήσει ποινική διαδικασία κατά του πρωθυπουργού, υπουργών του ή της ηγεσίας του στρατού και επειδή το Ισραήλ βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση.

Εκτός αυτού, είτε το κράτος καταγωγής του δράστη πρέπει να αναγνωρίσει το δικαστήριο είτε η χώρα στην οποία διαπράχθηκαν τα φερόμενα εγκλήματα. Το Ισραήλ δεν αναγνωρίζει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Τα παλαιστινιακά εδάφη ωστόσο έχουν προσυπογράψει την ιδρυτική συνθήκη του ΔΠΔ. Εκτός από το Ισραήλ, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν αναγνωρίζουν οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, το Ιράν και σχεδόν όλα τα αραβικά κράτη.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι στιγμής, υπάρχει απλά αίτημα προς το ΔΠΔ για έκδοση εντάλματος σύλληψης. Ακόμα όμως κι αν εκδοθεί ένταλμα, δεν συνιστά ετυμηγορία. Είναι κυρίως ένδειξη ότι το Δικαστήριο λαμβάνει σοβαρά υπόψιν τις κατηγορίες εναντίον ενός υπόπτου για να τις διερευνήσει.

Να μην συγχέονται ΔΠΔ και Διεθνές Δικαστήριο

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του, το ΔΠΔ εκδίδει ένταλμα σύλληψης μόνο εάν οι δικαστές κρίνουν απαραίτητη τη συμμετοχή του υπόπτου στη δίκη. Η παρουσία του υπόπτου είναι απαραίτητη για τη δικαστική διαδικασία. Επειδή όμως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν διαθέτει δική του αστυνομία για τη σύλληψη των υπόπτων, είναι απίθανο μέλη της ισραηλινής κυβέρνησης να δικαστούν στη Χάγη.

Ένα ένταλμα σύλληψης θα περιόριζε ωστόσο σοβαρά τις διεθνείς μετακινήσεις του ισραηλινού πρωθυπουργού και του υπουργού Άμυνας, καθώς και των ηγετών της Χαμάς, όπως συμβαίνει ήδη με τον ρώσο πρόεδρο Πούτιν. Και τα 124 συμβαλλόμενα μέρη του ΔΠΔ υποχρεούνται να συλλάβουν καταζητούμενους στο έδαφός τους και να τους παραδώσουν στο δικαστήριο.

Οι έρευνες του ΔΠΔ δεν πρέπει να συγχέονται με την προσφυγή ορισμένων χωρών κατά του Ισραήλ για γενοκτονία στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η Νότια Αφρική, μεταξύ άλλων, έχει προσφύγει κατά του Ισραήλ με αφορμή τον μεγάλο αριθμό θανάτων στον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας. Το Διεθνές Δικαστήριο εδρεύει επίσης στη Χάγη, είναι ωστόσο αποκλειστικά αρμόδιο για διαφορές μεταξύ κρατών. Στα τέλη Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αναγνώρισε μεν τον «κίνδυνο γενοκτονίας στη Λωρίδα της Γάζας», απέρριψε ωστόσο την προσφυγή της Νότιας Αφρικής να αναστείλει άμεσα το Ισραήλ όλες οι εχθροπραξίες.

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος