Το σχέδιο 28 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία που συνέταξαν Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι και παρέδωσαν αυτήν την εβδομάδα στο Κίεβο συνοδευόταν από μια αυστηρή προθεσμία και έναν σιωπηρό εκβιασμό: υπογράψτε το ή κινδυνεύετε να μείνετε μόνοι σας.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε την Παρασκευή ότι ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι «θα πρέπει να αποδεχθεί» το αμερικανικό σχέδιο και «θα πρέπει να του αρέσει», καταδεικνύονται πως δεν έχει καμία διάθεση για διαπραγμάτευση των λεπτομερειών του σχεδίου, και πρόσθεσε ότι έχει διορία μέχρι την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου προκειμένου να το υπογράψει.
Ο Ζελένσκι αναγνώρισε το οδυνηρό δίλημμα που του ετέθη σε ένα δραματικό διάγγελμα προς τον ουκρανικό λαό την Παρασκευή, σημειώνοντας ότι η Ουκρανία καλείται να επιλέξει είτε να χάσει τις ΗΠΑ από σύμμαχο είτε να υποκύψει στις ρωσικές απαιτήσεις, στις οποίες αντανακλούν αρκετά από τα 28 σημεία του προτεινόμενο σχεδίου.
ΆλλαΣχετικά άρθρα
Αν το Κίεβο χάσει τη στήριξη των ΗΠΑ, οι συνέπειες θα είναι σοβαρές για τις ουκρανικές δυνάμεις τόσο όσον αφορά την προμήθεια όπλων όσο και στην πρόσβαση σε στρατιωτικές πληροφορίες, επιδεινώνοντας τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα: έλλειψη στρατιωτών, οικονομική στενότητα και ολοένα αυξανόμενη δυσπιστία των Ουκρανών προς μια προεδρία που έχει σημαδευτεί από σκάνδαλα, όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το CNN.
Κυρίως όμως, η απόρριψη της πρότασης θα σήμαινε την υπαρξιακή ρήξη των σχέσεων Κιέβου με τις ΗΠΑ, με τεράστιες στρατηγικές συνέπειες για την Ουκρανία και τους Ευρωπαίους υποστηρικτές της. Κι αυτό γιατί εγκυμονεί ο κίνδυνος να γυρίσουν οι ΗΠΑ την πλάτη τους στον πόλεμο που διεξάγεται στην Ευρώπη, να υπαναχωρήσουν από τις δεσμεύσεις τους για την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία και να πουν όχι μόνο στον Ζελένσκι αλλά και στην Ευρώπη: «Είστε μόνοι σας».
Προμήθεια όπλων
Η απώλεια της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας θα έβλαπτε την Ουκρανία, αλλά όχι όσο θα την έβλαπτε πριν από τρία χρόνια. Εν μέρει διότι ο πόλεμος έχει αλλάξει: αρματα μάχης, αντιαρματικά και τεθωρακισμένα έχουν πλέον δεύτερο ρόλο στο πεδίο της μάχης καθώς πρωταγωνιστούν τα drones.
Αλλά και γιατί η ευρωπαϊκή «γραμμή» όπλων είναι πλέον μεγαλύτερη από την αμερικανική. Από την αρχή του πολέμου μέχρι τον Ιούνιο του 2025, η Ευρώπη έχει δεσμεύσει τουλάχιστον 40 δισ. δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια, 5 δισ. δολάρια περισσότερα από τις ΗΠΑ.
Η απουσία αμερικανικών όπλων θα έπληττε περισσότερο την ουκρανική αεράμυνα, που βασίζεται σε συστοιχίες Patriot και πυραύλους. Ο Ζελένσκι έχει απευθύνει έκκληση επανειλημμένως στις ΗΠΑ να ενισχύσουν την ουκρανικοί αεράμυνα, αλλά οι Patriot είναι δυσεύρετοι.
Επίσης, ακόμη κι αν οι ΗΠΑ σταματούσαν την παροχή πυραύλων και ανταλλακτικών για τα συστήματα Patriot, ίσως να επέτρεπαν στους Ευρωπαίους και άλλους συμμάχους της Ουκρανίας να συνεχίσουν να βοηθούν το Κίεβο.
Επιπροσθέτως, η Ουκρανία διαθέτει περιορισμένο αριθμό από τα ιδιαιτέρως αποτελεσματικά αμερικανικά πυραυλικά συστήματα ATACMS.
Η κυβέρνηση Τραμπ δε εμφανίζεται όλο και πιο πρόθυμη να πουλήσει αμερικανικά όπλα στο ευρωπαϊκό ταμείο PURL (Prioritised Ukraine Requirements List), ύψους περίπου 90 δισ. δολαρίων. Όμως μπορεί αλλάξει γνώμη και να τιμωρήσει την Ουκρανία – αν το Κίεβο απορρίψει το σχέδιο.
Από την άλλη, η Ουκρανία έχει αναπτύξει μια αξιοσημείωτα ισχυρή βιομηχανία drones και πυραύλων, έστω κι αν χρειάζεται να κλιμακώσει την παραγωγή της. Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι το 90% των drones που χρησιμοποιεί η χώρα παράγονται εντός συνόρων.
Παροχή πληροφοριών
Μεγαλύτερο πλήγμα για την Ουκρανία θα είναι ωστόσο η απώλεια πρόσβασης στις πληροφορίες που παρέχει ο αμερικανικός στρατός στις ουκρανικές δυνάμεις, όπως φάνηκε και τον Μάρτιο, όταν οι ΗΠΑ σταμάτησαν για λίγο να μοιράζονται πληροφορίες με την Ουκρανία, μετά την περιβόητη συνάντηση Τραμπ–Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο.
Η ακριβής φύση αυτής της συνεργασίας δεν έχει αποκαλυφθεί ποτέ, αλλά πιθανότατα περιλαμβάνει την έγκαιρη προειδοποίηση του ουκρανικού στρατού για εκτοξεύσεις ρωσικών πυραύλων και ανάλυση σε πραγματικό χρόνο των κινήσεων των ρωσικών στρατευμάτων – στοιχεία κρίσιμα για την Ουκρανία ιδιαίτερα στην παρούσα φάση που οι ρωσικές δυνάμεις προελαύνουν σε αρκετά σημεία της γραμμής του μετώπου.
Τον Οκτώβριο, άλλωστε, ο Ζελένσκι αναγνώρισε ότι τα ουκρανικά συστήματα αεράμυνας – Patriot, NASAMS και IRIS-T – θα είχαν στη διάθεσή του περιορισμένα δεδομένα χωρίς τις αμερικανικές πληροφορίες, πράγμα που σημαίνει ότι η Ουκρανία θα δυσκολευόταν πολύ περισσότερο να αμυνθεί.
Ο ουκρανικός στρατός έχει αξιοποιήσει επίσης αμερικανικές πληροφορίες τα πλήγματα που έχει καταφέρει βαθιά στο ρωσικό έδαφος, εναντίον στρατιωτικών στόχων και ενεργειακών υποδομών, σύμφωνα με ουκρανικές πηγές που μίλησαν στο CNN.
Οι Ευρωπαίοι βελτιώνουν την πρόσβασή τους σε τέτοιου είδους πληροφορίες, αλλά χρειάζονται χρόνια προκειμένου να δημιουργηθούν και να συντονιστούν τέτοιες δυνατότητες.
Υποστελέχωση και δημοσιονομική στενότητα
Τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει πάντως Ουκρανίας είναι εγχώρια και δεν λύνονται με όσους αμερικανικούς πυραύλους κι αν πάρει. Ο στρατός της είναι υποστελεχωμένος, καθώς δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες λιποτάκτησαν μόνο στους πρώτους επτά μήνες του έτους.
Πολλές μονάδες πεζικού είναι δραματικά υποστελεχωμένες και το Κίεβο δεν μπορεί να λύσει αυτό το πρόβλημα εύκολα, καθώς η μείωση του ορίου ηλικίας στράτευσης από τα 25 έτη θεωρείται πολιτική βόμβα.
Επιπροσθέτως, αν το Κίεβο απορρίψει το αμερικανικό σχέδιο, μπορεί να απειληθεί και η δημοσιονομική επιβίωση της Ουκρανίας. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Ουκρανία θα χρειαστεί δημοσιονομική βοήθεια ύψους 65 δισ. δολαρίων μόνο το επόμενο έτος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δυσκολεύεται να συμφωνήσει σε έναν μηχανισμό που θα της επιτρέψει να χρησιμοποιήσει τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ως μια μορφή εγγύησης δανείου προς το Κίεβο.
Το σχέδιο των 28 σημείων που προωθεί ο Τραμπ –πόνημα του Αμερικανού απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ και του Ρώσου αξιωματούχου Κίριλ Ντμίτριεφ– απειλεί να τινάξει στον αέρα τις εύθραυστες διαπραγματεύσεις των Ευρωπαίων για τη χρήση αυτών των περιουσιακών στοιχείων.
Κι αυτό γιατί το σχέδιο αναφέρει ότι «100 δισ. δολάρια σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα επενδυθούν σε καθοδηγούμενες από τις ΗΠΑ προσπάθειες ανοικοδόμησης και επενδύσεων στην Ουκρανία. Οι ΗΠΑ θα λάβουν το 50% των κερδών από αυτή την πρωτοβουλία», ενώ προσθέτει ότι «τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια που βρίσκονται σε ευρωπαϊκά χέρια θα αποδεσμευτούν» – παρότι οι ΗΠΑ δεν έχουν κανέναν λόγο επί αυτών των κεφαλαίων, η δε Ευρώπη δεν εμπλέκεται στο ειρηνευτικό σχέδιο.
Εγγυήσεις ασφάλειας
Ένα άλλο θέμα είναι οι εγγυήσεις ασφαλείας. Το αμερικανο-ρωσικό σχέδιο (σημείο 5) αναφέρει ότι «η Ουκρανία θα λάβει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφάλειας», χωρίς όμως να παρέχει λεπτομέρειες για το τι σημαίνει αυτό.
Διατυπώσεις όπως «αναμένεται ότι η Ρωσία δεν θα εισβάλει σε γειτονικές χώρες» (σημείο 3), σίγουρα δεν εμπνεύουν καμία εμπιστοσύνη στο Κίεβο.
Ορισμένα δημοσιεύματα αναφέρουν πως, σύμφωνα με παράρτημα του σχεδίου, «μια σημαντική, σκόπιμη και διαρκής ένοπλη επίθεση από τη Ρωσική Ομοσπονδία κατά μήκος της συμφωνημένης γραμμής ανακωχής εντός του ουκρανικού εδάφους θα θεωρηθεί επίθεση που απειλεί την ειρήνη και την ασφάλεια της διατλαντικής κοινότητας».
Το CNN δεν έχει καταφέρει να επιβεβαιώσει ότι περιλαμβάνεται τέτοια ρήτρα στο σχέδιο.
Χωρίς ακριβείς και λεπτομερείς εγγυήσεις, επικυρωμένες από το Κογκρέσο ώστε να έχουν ισχύ νόμου, και χωρίς να συνοδεύονται από την απειλή κυρώσεων, δύσκολα μπορεί κανείς να πιστέψει ότι ο Ζελένσκι θα δεχόταν την ασαφή αναφορά που περιλαμβάνει το σχέδιο.
Όμως η απόρριψη ενέχει υπαρξιακό ρίσκο για την Ουκρανία.
Πολύ πριν από τη ρωσική εισβολή, το όνειρο του Βλαντιμίρ Πούτιν ήταν να αποκόψει την Ευρώπη από τις ΗΠΑ. Μια από τις αγαπημένες αναφορές του Κρεμλίνου από τότε που ο Τραμπ ανέλαβε τα καθήκοντά του είναι η προβολή των προσπαθειών του Τραμπ να «λύσει» τη σύγκρουση με τους «πολεμοκάπηλους» της Ευρώπης.
Το σχέδιο 28 σημείων αντικατοπτρίζει τη μισο-αποστασιοποιημένη στάση της τωρινής αμερικανικής κυβέρνησης από το ΝΑΤΟ, τον ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής ειρήνης επί οκτώ δεκαετίες.
Αναφέρει ότι «θα διεξαχθεί διάλογος μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ, με διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών», υποβιβάζοντας ουσιαστικά τον ρόλο των ΗΠΑ από σύμμαχο σε αυτόν του διαιτητή.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, μαζί με την Ιαπωνία και τον Καναδά, απέρριψαν όσο και ευγενικά μπορούσαν το σχέδιο για την Ουκρανία σε κοινή δήλωσή τους το Σάββατο, λέγοντας ότι «χρειάζεται επιπλέον δουλειά». Πρόσθεσαν ότι «ανησυχούν για τον προτεινόμενο περιορισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων», που θα άφηνε την Ουκρανία εκτεθειμένη.
«Μας έχουν πει επανειλημμένως και χωρίς περιστροφές ότι η ασφάλεια της Ουκρανίας -και επομένως της Ευρώπης- θα είναι ευθύνη της Ευρώπης. Και τώρα είναι», δήλωσε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας, Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις, στο X το Σάββατο.
Σημείο καμπής
Μόλις πριν από έναν μήνα, ο Ζελένσκι είχε πει ότι σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Ντόναλντ Τραμπ «συζήτησαν τις ευκαιρίες ενίσχυσης της αντιαεροπορικής άμυνας, καθώς και συγκεκριμένες συμφωνίες πάνω στις οποίες δουλεύουν για να τις διασφαλίσουν». «Υπάρχουν καλές επιλογές και στιβαρές ιδέες για το πώς να μας ενισχύσουν πραγματικά», είχε δηλώσει τότε.
Αυτές οι ευκαιρίες έχουν κάνει πλέον φτερά.
Η πιθανή απώλεια οπλικών συστημάτων και πληροφοριών -και ο άμεσος αντίκτυπος αυτής στο πεδίο μάχης όπου η ζυγαριά κλίνει σταθερά προς τη μεριά της Μόσχας, καθώς και στις ενεργειακές ανάγκες της Ουκρανίας- είναι ζωτική σημασίας.
Αλλά ωχριά μπροστά στην πιθανότητα η Ουάσιγκτον να είναι έτοιμη να ανταμείψει την επιθετικότητα του Πούτιν, να αδιαφορήσει για την αρπαγή ευρωπαϊκού εδάφους και να αποκοπεί από την πιο επιτυχημένη συμμαχία ειρήνης της σύγχρονης εποχής.
«Υπάρχει μια μακρά παράδοση μεγάλων δυνάμεων στην Ευρώπη να κλείνουν συμφωνίες πάνω από τα κεφάλια μικρότερων χωρών, οδηγώντας σε φριχτές συνέπειες», γράφει η Άνν Άπλμπαουμ στο Atlantic.
«Το σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, με τα μυστικά του πρωτόκολλα, μας έφερε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η συμφωνία της Γιάλτας μας έφερε τον Ψυχρό Πόλεμο. Το σύμφωνο Γουίτκοφ–Ντμίτριεφ, αν εφαρμοστεί, θα ταιριάξει απόλυτα σε αυτή την παράδοση», σημειώνει.
Πηγή: skai.gr
