Τσεχία: Νέα κινητήρια δύναμη η αμυντική βιομηχανία;

Οι τσεχικές εταιρείες παραγωγής οπλικών συστημάτων διανύουν χρυσή περίοδο. Θα μπορούσε η αμυντική βιομηχανία να δώσει νέα πνοή στην εγχώρια οικονομία; Τα τελευταία τριάντα χρόνια η Τσεχία έχει αναδειχθεί παγκοσμίως στη χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή αυτοκινήτων σε αναλογία με τον πληθυσμό της. Στην Τσεχία των περίπου 10 εκατομμυρίων κατοίκων κατασκευάστηκαν το 2024 περισσότερα από 1,4 εκατομμύρια οχήματα – κατά περίπου 4% περισσότερα σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025 ωστόσο η παραγωγή μειώθηκε κατά 7,1%. Γιατί; Πρωτίστως επειδή στη Δύση έχει περιοριστεί δραστικά η ζήτηση για αυτοκίνητα, αλλά και εξαιτίας των δασμών των ΗΠΑ, σε συνδυασμό και με τις προκλήσεις που παρουσιάζει η σταδιακή μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση.

Την ίδια στιγμή πάντως μία άλλη βιομηχανία της χώρας γνωρίζει πρωτοφανή άνθηση: η αμυντική.

«Η αμυντική βιομηχανία μπορεί να αποτελέσει τη νέα κινητήριο δύναμη για την τσεχική και ευρωπαϊκή οικονομία», παρατηρεί στην DW η Ντανουσέ Νερούντοβα, μέλος της Επιτροπής Προϋπολογισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Μπορεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητες εφοδιασμού και το εργατικό δυναμικό που απελευθερώνεται από την αυτοκινητοβιομηχανία, ενισχύοντας ταυτοχρόνως την οικονομική ανάπτυξη και την ασφάλειά μας».

Η αμυντική βιομηχανία ως νέα κινητήρια δύναμη

Ο Πετρ Ζαχράντνικ, Τσέχος οικονομολόγος και σύμβουλος στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή στις Βρυξέλλες, είναι πιο επιφυλακτικός. «Τα τσεχικά εργοστάσια παραγωγής όπλων διάγουν πράγματι μία φανταστική περίοδο», δηλώνει ο ειδικός στην DW. Ωστόσο ο ίδιος δεν εκτιμά πως οι εξοπλισμοί θα μπορέσουν να αντικαταστήσουν την αυτοκινητοβιομηχανία ως μία νέα κινητήρια δύναμη για την τσεχική οικονομία.

Κατά τον 20ο αιώνα η τότε Τσεχοσλοβακία έδινε ιδιαίτερο βάρος στην αμυντική βιομηχανία – η χώρα συγκαταλεγόταν στα κράτη με τη μεγαλύτερη παραγωγή όπλων παγκοσμίως, ενώ για χρόνια οι εξοπλισμοί αποτελούσαν περί το 10% του συνόλου των τσεχοσλοβακικών εξαγωγών.

Μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας όμως αλλά και στα πλαίσια των γενικών βημάτων αφοπλισμού κατά τη διάρκεια του 1990, ο στρατιωτικός προϋπολογισμός μειώθηκε δραστικά – και το συνεπαγόμενο πλήγμα ήταν μεγάλο για τους Τσέχους κατασκευαστές όπλων. Καθοριστικής σημασίας ήταν επίσης και η διάσπαση της Τσεχοσλοβακίας – διότι η παραγωγή τεθωρακισμένων οχημάτων και βαρέων οπλικών συστημάτων βρισκόταν στα εδάφη της Σλοβακίας, ενώ στην Τσεχία βρίσκονταν κατά κύριο λόγο οι μονάδες παραγωγής μικρών όπλων, πυρομαχικών και συστημάτων ραντάρ.

Οι εν μέρει αποτυχημένες ιδιωτικοποιήσεις των παραγωγικών μονάδων, η μείωση των δαπανών για την άμυνα στο 1% του ΑΕΠ αλλά και η μείωση του τακτικού στρατού σε 20.000 στρατιώτες – οι οποίοι επιπλέον ήταν σε μεγάλο βαθμό μισθωτοί – αποδυνάμωσαν αισθητά την τσεχική αμυντική βιομηχανία τα χρόνια μετά τη διάσπαση της Τσεχοσλοβακίας.

Παράγοντας-κλειδί το Ουκρανικό

Έπειτα από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πάντως τα τσεχικά εργοστάσια όπλων αύξησαν σημαντικά την παραγωγή τους. Έκτοτε ο κλάδος γνωρίζει μεγάλη άνθηση σε όλα τα επιμέρους τμήματά του – από τον εκσυγχρονισμό και την κατασκευή νέων τεθωρακισμένων οχημάτων ως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τους εξοπλισμούς ραντάρ.

Το 40% της τσεχικής παραγωγής δίνεται στην Ουκρανία, ενώ συνολικά το 90% των τσεχικών όπλων εξάγεται – αν και την ίδια στιγμή έχουν αυξηθεί και οι προμήθειες όπλων του τσεχικού στρατού.

Το 2024 οι τσεχικές αμυντικές δαπάνες ανήλθαν στο 2% επί του ΑΕΠ και, όπως ανακοίνωσε ο Τσέχος πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα, μέσα στα επόμενα χρόνια αναμένεται να αυξηθούν στο 3%.

Αφομοίωση εργαζομένων της αυτοκινητοβιομηχανίας

Με την ανάπτυξη της παραγωγής έρχεται προφανώς και αύξηση στις θέσεις εργασίας στον κλάδο. Η εταιρεία STV Group της τσεχικής αμυντικής βιομηχανίας για παράδειγμα πρόκειται να προσλάβει περίπου 1.000 νέους εργαζομένους στο προσεχές μέλλον.

Η Czechoslovak Group, η μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής όπλων στην Τσεχία, απασχολεί περί τους 14.000 εργαζομένους – σε αντιστοιχία η μεγαλύτερη εταιρεία της τσεχικής αυτοκινητοβιομηχανίας, η Skoda-Auto, έχει περίπου 20.000 εργαζομένους στο κύριο εργοστάσιό της στο Μλάντα Μπόλεσλαβ και γύρω στους 41.000 συνολικά, ωστόσο μέσα στους επόμενους μήνες η εταιρεία θα προχωρήσει σε μείωση του εργατικού της δυναμικού κατά 15%.

Πολλοί εξ αυτών των εργαζομένων θα βρουν πιθανώς νέες δουλειές στην αμυντική βιομηχανία. Και μάλιστα, σύμφωνα τουλάχιστον με τις τσεχικές υπηρεσίες προσλήψεων, θα μπορέσουν να ολοκληρώσουν τη μετάβασή τους σχετικώς εύκολα, χωρίς δηλαδή να χρειαστεί να περάσουν από μία μακρά και απαιτητική διαδικασία εκπαίδευσης.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Πηγή: Deutsche Welle