Χιλιάδες Βραζιλιάνοι κατέβηκαν στους δρόμους την Πέμπτη, 12 Σεπτεμβρίου, για να πανηγυρίσουν την ιστορική καταδίκη του Ζαΐρ Μπολσονάρου σε 27 χρόνια φυλάκισης. Την ίδια ώρα που προοδευτικοί πολιτικοί χαρακτήριζαν τη στιγμή «νίκη της δημοκρατίας», φιλοτραμπικές δεξιές φωνές αντέδρασαν με οργή και απειλές.
Ο αριστερός πρόεδρος της Χιλής, Γκαμπριέλ Μπόριτς, συνεχάρη τη Βραζιλία, γράφοντας: «Ο σεβασμός μου στη βραζιλιάνικη δημοκρατία που απέκρουσε μια απόπειρα πραξικοπήματος και σήμερα δικάζει και καταδικάζει τους υπεύθυνους. Προσπάθησαν να την καταστρέψουν, και σήμερα βγαίνει ενισχυμένη».
Αντίστοιχα, ο πρόεδρος της Κολομβίας, Γκουστάβο Πέτρο, σημείωσε: «Όλοι οι πραξικοπηματίες πρέπει να καταδικάζονται. Αυτοί είναι οι κανόνες της δημοκρατίας».
Η ημερομηνία της 11ης Σεπτεμβρίου έχει ιδιαίτερη φόρτιση στη Λατινική Αμερική, καθώς το 1973 ο Αουγκούστο Πινοσέτ εκτέλεσε πραξικόπημα στη Χιλή με την υποστήριξη των ΗΠΑ. Ωστόσο, φέτος, το πλήθος στη Μπραζίλια πανηγύρισε ότι η ίδια ημέρα απέκτησε νέο νόημα με την καταδίκη του Μπολσονάρου.
«Ξεχειλίζω από χαρά. Είναι μια τόσο συμβολική ημέρα», είπε ο Ρενάν Βιντάλ, τραπεζικός υπάλληλος που γιόρταζε τα 37α γενέθλιά του φορώντας τη σημαία του ουράνιου τόξου. «Είναι το καλύτερο δώρο γενεθλίων. Η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα υπέφερε πολύ από την κυβέρνηση Μπολσονάρου, οπότε για μας είναι στιγμή γιορτής».
Η Γιούκα Νάνι, 34 ετών, συνέδεσε τη μέρα με τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ. «Ήταν η μέρα που άλλαξε την ιστορία του σύγχρονου κόσμου», είπε. «Τώρα στη Βραζιλία έχει νέο νόημα: η καταδίκη του Μπολσονάρου».
Στους εορτασμούς βρέθηκε και η ανθρωπολόγος Μπεατρίζ Μάτος, σύζυγος του ειδικού για τους ιθαγενείς Μπρούνο Περέιρα, που δολοφονήθηκε στον Αμαζόνιο μαζί με τον Βρετανό δημοσιογράφο Ντομ Φίλιπς. «Νιώθω ανακούφιση, χαρά και φωτιά στα μάτια μου. Η δικαιοσύνη αποδίδεται».
Ο ιθαγενής ηγέτης Μπέτο Μαρούμπο, νονός του παιδιού του Περέιρα, σημείωσε: «Είναι μια ξεχωριστή μέρα για εμάς τους ιθαγενείς και για τις μειονότητες. Ήμασταν οι πιο καταπιεσμένοι από τον Μπολσονάρου και αυτή είναι μια ανάσα δικαιοσύνης».
Την ίδια στιγμή, υποστηρικτές του πρώην προέδρου αντέδρασαν έντονα, εντός και εκτός Βραζιλίας. Ο Αμερικανός αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Κρίστοφερ Λαντάου, κατηγόρησε τον δικαστή Αλεξάντρ ντε Μοράες ότι «υπονομεύει το κράτος δικαίου» και οδηγεί τις σχέσεις ΗΠΑ–Βραζιλίας «στο σκοτεινότερο σημείο τους τα τελευταία 200 χρόνια».
Ο γιος του Μπολσονάρου, βουλευτής Εντουάρντο Μπολσονάρου, που εδώ και μήνες πιέζει Αμερικανούς αξιωματούχους, ζήτησε «σθεναρή απάντηση από την κυβέρνηση των ΗΠΑ».
Ο Ντόναλντ Τραμπ περιέγραψε τον Μπολσονάρου ως θύμα «πολιτικής εκτέλεσης», επιβάλλοντας 50% δασμούς στις βραζιλιάνικες εισαγωγές και κυρώσεις σε δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου. «Είναι πολύ παρόμοιο με αυτό που προσπάθησαν να κάνουν σε μένα», είπε.
Στη Μπραζίλια, ωστόσο, οι πανηγυρισμοί συνεχίστηκαν ακάθεκτοι. Το υπουργείο Εξωτερικών της Βραζιλίας απέρριψε τις αμερικανικές απειλές, δηλώνοντας ότι «δεν θα εκφοβίσουν τη δημοκρατία μας». Όπως είπε ο Βιντάλ: «Οι θεσμοί μας είναι πολύ ισχυροί. Δεν θα λυγίσουμε στις κυρώσεις του Τραμπ, όσο ισχυρή κι αν είναι η χώρα του».
Την Παρασκευή το βράδυ, στο Ρίο ντε Τζανέιρο, προγραμματίστηκε καρναβαλική παρέλαση με τίτλο «Η Πομπή της Νίκης της Δημοκρατίας».
