Στην Κρήτη, με τα Μινωικά ανάκτορα και τους μύθους του Μινώταυρου, μια διεθνής ομάδα αρχαιολόγων, έχει ανακαλύψει κάτι πολύ πιο συναρπαστικό από όσα είναι ήδη γνωστά: Οι αρχαίοι Κρήτες “σκότωναν” συμβολικά τους νεκρούς τους.
Όχι με βίαιες ενέργειες, αλλά με ένα προσεκτικά σχεδιασμένο τελετουργικό ώστε να ολοκληρωθεί το κεφάλαιο της ιστορίας της ζωής τους. Η σχετική μελέτη, δημοσιευμένη στο περιοδικό Antiquity αποκαλύπτει πως, πριν από 3.800 χρόνια, οι κάτοικοι της πόλης Σίσι, διεξήγαγαν μεγάλα τελετουργικά, στα οποία κατεδάφιζαν τους συλλογικούς τάφους τους, έκαναν γιορτές και τους έθαβαν για πάντα.
Από τα ταφικά Έθιμα της Εποχής του Χαλκού στον Μινωικό Πολιτισμό
Στην Εποχή του Χαλκού (μεταξύ του 3.000 και του 1.600 π.Χ.), οι Κρήτες έθαβαν τους νεκρούς τους σε ομαδικούς τάφους, μεγάλες ορθογώνιες ή κυκλικές δομές, όπου εναπόθεταν γενιές της ίδιας οικογένειας. Οι χώροι αυτοί, εκτός από σημεία φύλαξης των λειψάνων, ήταν χώροι συνάθροισης, διεξαγωγής τελετουργικών και σύσφιξης των κοινωνικών δεσμών.
ΆλλαΣχετικά άρθρα
Ωστόσο, γύρω στο 1.900 π.Χ., κάτι άλλαξε.
Οι κάτοικοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τις πρακτικές αυτές και υιοθέτησαν νέες μορφές ταφής, πιο διακριτικές και λιγότερο ορατές για τους αρχαιολόγους. Μέχρι σήμερα, θεωρούταν πως, η εγκατάλειψη αυτή, έγινε σταδιακά και ειρηνικά.
Το νεκροταφείο στο Σίσι όμως, όπου η Βελγική Σχολή Αθηνών πραγματοποιεί ανασκαφές από το 2007, αποκαλύπτει μια διαφορετική ιστορία. Εδώ, οι τάφοι δεν εγκαταλείφθηκαν σταδιακά αλλά “τους σκότωσαν” με τρόπο τελετουργικό.
Η τελευταία γιορτή στο νεκροταφείο
Στην περιοχή που οι αρχαιολόγοι χαρακτηρίζουν “Ζώνη 9”, βρέθηκαν στοιχεία μιας μοναδικής τελετής. Πρώτον, οι άνθρωποι του Σίσι, έθαψαν τους τελευταίους τους νεκρούς σε μικρούς λάκκους και κεραμικά δοχεία.
Έπειτα, αποσυναρμολόγησαν προσεκτικά τους τοίχους των τάφων, έσπασαν κάποια λείψανα για να “εξισωθούν” με το έδαφος και, διοργάνωσαν μια μεγάλη γιορτή. Τα στοιχεία, είναι ξεκάθαρα: Ανακαλύφθηκε ένα στρώμα του εδάφους, το οποίο περιείχε χιλιάδες θραύσματα κεραμικής, υπολείμματα κυπέλλων και πιάτων κουζίνας, όλα χρονολογημένα στην ίδια περίοδο (γύρω στο 1.700 π.Χ.).
Δεν ήταν σκουπίδια, σύμφωνα με τους ερευνητές, αλλά τα ευρήματα μιας γιορτής της κοινότητας, μια συμβολική ενέργεια που σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής.
Τέλος, οι συμμετέχοντες στο τελετουργικό, κάλυψαν τα πάντα με ένα στρώμα από χώμα και πέτρες, σφραγίζοντας για πάντα το σημείο. Το ενδιαφέρον είναι πως, μετά από αιώνες, όταν άρχισαν και πάλι να θάβουν τους νεκρούς τους στο σημείο, σεβόντουσαν τον χώρο λες και ήταν “απαγορευμένο” να τον διαταράξουν.
Γιατί κατέστρεφαν τους τάφους;
Σύμφωνα με τους ερευνητές, το τελετουργικό αυτό, δεν ήταν μια τυχαία ενέργεια, αλλά η απόκριση του πολιτισμού στις βαθιές κοινωνικές αλλαγές. Την ίδια περίοδο, άρχισαν να χτίζονται τα πρώτα ανάκτορα, όπως της Κνωσσού, στην Κρήτη και οι κοινότητες άρχισαν να οργανώνονται με έναν πιο κεντρικό τρόπο.
Οι συλλογικοί τάφοι, συνδεδεμένοι με τις οικογένειες ή τις φατρίες, έχασαν τη σημασία τους για χάρη των νέων τελετουργικών χώρων, όπως ήταν τα ιερά σε βουνά ή τα ιερά σπήλαια.
Θάβοντας ουσιαστικά τους τάφους τους, οι άνθρωποι του Σίσι, δεν τους εγκατέλειπαν απλώς, αλλά τους ενέτασσαν στη συλλογική τους μνήμη, σημειώνουν οι αρχαιολόγοι. Ήταν ο τρόπος τους να πουν πως, “η ταφή αυτή δεν μας εκφράζει πλέον αλλά δεν πρόκειται να την ξεχάσουμε”.
Το νεκροταφείο στο Σίσι, δεν είναι το μόνο στο οποίο έχουν ανακαλυφθεί παρόμοια τελετουργικά. Στη νότια Κρήτη, στην Μονή Οδηγήτρια, άδειασαν έναν κυκλικό τύμβο και έθαψαν τα λείψανά του σε λάκκο, μαζί με εκατοντάδες σπασμένα κύπελα. Στον λόφο Κεφαλά Πετρά, ορισμένοι τάφοι ήταν γεμισμένοι με πέτρες, ενδεικτικό μιας ενέργειας που οι αρχαιολόγοι περιγράφουν ως “συμβολικό σκότωμα”.
Δεν έκλεισαν όμως όλοι οι μινωικοί τάφοι με αυτόν τον τρόπο. Πολλοί περιέπεσαν σταδιακά σε αχρησία ενώ ορισμένους εξακολουθούσαν να τους επισκέπτονται για μη ταφικές τελετές.
Αυτό υποδηλώνει πως, κάθε κοινότητα λάμβανε ξεχωριστές αποφάσεις εν όψει των ίδιων κοινωνικών αλλαγών.
Το στοιχείο που κάνει την ανακάλυψη του Σίσι τόσο ξεχωριστή, είναι το επίπεδο της λεπτομέρειας με το οποίο καταγράφηκε. Χάρη στις σύγχρονες τεχνικές, όπως η ανάλυση των οστών και η στρωματογραφία, οι αρχαιολόγοι κατάφεραν να ανασυνθέσουν την ακριβή αλληλουχία των γεγονότων: Από τις τελευταίες ταφές έως τη γιορτή και το οριστικό τους σφράγισμα. Παλαιότερα, σε πολλά μινωικά κοιμητήρια, οι ανασκαφές έγιναν γρήγορα και δημοσιεύτηκαν με λίγα στοιχεία, παραδέχονται οι ερευνητές.
Πλέον γνωρίζουμε πως, τα τελετουργικά αποχαιρετισμού ήταν πιο συνηθισμένα από ό,τι φανταζόμασταν. Ωστόσο, θα καταφέρουμε να το καταλάβουμε μόνο με προσεκτικές ανασκαφές.
Η μελέτη υποστηρίζει την αντίληψη πως, οι άνθρωποι του Μινωικού Πολιτισμού δεν ήταν μονολιθικοί, αλλά ένα μωσαϊκό κοινοτήτων με ετερόκλητες παραδόσεις. Ενώ ορισμένοι μπορεί να αντιστέκονταν στην αλλαγή και να παράμεναν προσηλωμένοι στα παλιά τους έθιμα, ενώ άλλοι, όπως στο Σίσι, τις “αποχαιρετούσαν” τελετουργικά.
Οι τελετουργίες αυτές, δεν γινόντουσαν μόνο για τους νεκρούς, αλλά και για τους ζωντανούς, καταλήγουν οι αρχαιολόγοι. Ήταν ένας τρόπος να ενωθούν εν όψει της αβεβαιότητας και να πουν πως, “Τώρα, αυτοί είμαστε”.
Το άρθρο “Ανακαλύφθηκαν στοιχεία μυστηριώδους αρχαίας τελετής στην Κρήτη – Πώς «σκότωναν» συμβολικά τους νεκρούς πριν από 4.000 χρόνια“, δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο CRETA24.
