DW: Μπίζνες στα Βαλκάνια κάνει ο γαμπρός του Τραμπ

Ο πεθερός του, ο Ντόναλντ Τραμπ, κάνει προεκλογική εκστρατεία κι έχει “παρεμπιπτόντως” προβλήματα με τη Δικαιοσύνη. Ο Τζάρεντ Κούσνερ, σύζυγος της κόρης του Ιβάνκα και πρώην σύμβουλός του, συνεχίζει τα επιχειρηματικά του σχέδια και στα Βαλκάνια. Ένα από αυτά αφορούσε στην ανάπλαση μιας περιοχής στο Βελιγράδι. Ήδη το 2016, δύο χρόνια πριν ο Τραμπ βάλει υποψηφιότητα για πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Κούσνερ απευθύνθηκε στις σερβικές αρχές λέγοντας ότι ενδιαφέρεται να χτίσει ένα πολυτελές ξενοδοχείο και ένα συγκρότημα πολυτελών κατοικιών στη θέση του πρώην Γενικού Επιτελείου του γιουγκοσλαβικού στρατού, που καταστράφηκε το 1999 από τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς. Παρά το γεγονός ότι τότε το σχέδιο ναυάγησε, τώρα φαίνεται να υπάρχει ένα σχέδιο συμφωνίας με τη σερβική κυβέρνηση για να προχωρήσει το σχέδιό του. Σύμφωνα με τους New York Times, που φαίνεται ότι έχουν γνώση του σχεδίου, η συμφωνία με δωρεάν μίσθωση για 99 χρόνια δίνει στον Κούσνερ την άδεια να χτίσει στην περιοχή πολυτελές ξενοδοχείο, ένα συγκρότημα κατοικιών, καταστήματα και ένα μουσείο.

Χρηματοδότηση από Σ. Αραβία και Κατάρ

Η χρηματοδότηση ύψους 500 εκατ. δολαρίων φαίνεται ότι θα γίνει από την επενδυτική εταιρεία του Κούσνερ, την Affinity Partners, με έδρα το Μαϊάμι, που ίδρυσε μετά την αποχώρηση του ίδιου και του πεθερού του από τον Λευκό Οίκο. Υπάρχουν πληροφορίες ότι έχει εξασφαλίσει 2 δισ. δολάρια από το Δημόσιο Ταμείο Επενδύσεων της Σαουδικής Αραβίας και έχει πάρει επίσης εκατοντάδες εκατομμύρια από τα κρατικά επενδυτικά ταμεία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Κατάρ. Ούτε η Affinity Partners, ούτε και οι δύο αυτές χώρες απάντησαν στο αίτημα της Deutsche Welle να σχολιάσει τις πληροφορίες. Ο Κούσνερ δήλωσε πρόσφατα ότι τα διαπραγματευόμενα μέρη συμφώνησαν προσωρινά να δώσουν στη σερβική κυβέρνηση το 22% των κερδών που θα προκύψουν από το έργο. Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάντερ Βούτσιτς και η κυβέρνησή του υποστηρίζουν ότι το Βελιγράδι χρειάζεται να αναπτυχθεί κι άλλο και να δημιουργήσει επιχειρηματικές ευκαιρίες.

Ο οικονομολόγος και σύμβουλος επενδύσεων Μίλαν Κοβάτσεβιτς συμφωνεί ότι το Βελιγράδι χρειάζεται νέες δυνατότητες για να καλύψει τις ανάγκες από την αύξηση του πληθυσμού αλλά και του τουρισμού. “Το Βελιγράδι χρειάζεται οπωσδήποτε ξενοδοχεία, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων υψηλού επιπέδου, αλλά επι τη βάσει πολεοδομικού σχεδιασμού και να χτιστούν εκεί που χρειάζονται”, δήλωσε στην DW. Προειδοποίησε επίσης ότι “θα πρέπει να υπάρχει αγορά” για μια ανοικτή και διαφανή διαδικασία υποβολής προσφορών. Δίνοντας αποκλειστικά δικαιώματα σε έναν μόνο επενδυτή, στην προκειμένη περίπτωση στον Τζάρεντ Κούσνερ, “αφήνονται πάρα πολλά στη διαφθορά και την αυθαιρεσία”, δήλωσε ο Κοβάτσεβιτς.

“Η Σερβία δεν είναι μπουφές”

Πολιτικοί και εμπειρογνώμονες της αντιπολίτευσης είναι αιφνιδιασμένοι από το ενδιαφέρον για τα αναπτυξιακά σχέδια και το χαρακτηρίζουν ακόμη και ως σκάνδαλο που πρέπει να αποτραπεί. “Η Σερβία δεν είναι μπουφές και ο Βούτσιτς δεν είναι σερβιτόρος. Δεν πρόκειται για την ιδιωτική του περιουσία”, δήλωσε ο Αλεξάντερ Γιοβάνοβιτς Κούτα, ηγέτης του κινήματος Ecological Uprising. “Το ίδιο συμβαίνει και με τους φυσικούς μας πόρους, τα ποτάμια, τα δάση, τα ορυκτά. Ο Βούτσιτς χαρίζει ό,τι έχει αξία χωρίς να ενημερώνει τον κόσμο για τις συμβάσεις και το όφελος για τους πολίτες της Σερβίας”, δήλωσε στην DW. Ο Ντόρντε Μπόμπιτς, πρώην προϊστάμενος αρχιτέκτονας της πόλης του Βελιγραδίου πριν από δύο δεκαετίες, είναι τρομοκρατημένος από τα σχέδια για τα έργα. Λέει ότι ισοδυναμεί με αλαζονεία το να κατεδαφίζεται απλώς το πρώην αρχηγείο του Γενικού Επιτελείου Στρατού για να χτιστούν μερικά ξενοδοχεία και να “χαρίζεται το πιο πολύτιμο μέρος” της πόλης στην “ξένη δύναμη” που βομβάρδισε το Βελιγράδι το 1999 και να “ανταλλάσσεται με πολιτικά ή προσωπικά συμφέροντα”. Ο Κούσνερ έχει βλέψεις και στην Αλβανία. Μάλιστα ανακοίνωσε πρόσφατα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι είναι ενθουσιασμένος που μοιράζεται τις πρώτες εικόνες σχεδίων “για τα αναπτυξιακά έργα που έχουν δημιουργηθεί για τις αλβανικές ακτές”.

Ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα δήλωσε ότι η χώρα του είναι υπερήφανη που καλωσορίζει τα έργα. Ωστόσο η ανταπόκριση της περιβαλλοντικής κοινότητας ήταν πιο συγκρατημένη. Μία από τις εν λόγω τοποθεσίες βρίσκεται στο θαλάσσιο πάρκο Καραμπορούν στο νησί Σάσων, μια πρώην στρατιωτική βάση. Η άλλη βρίσκεται στη χερσόνησο Σβέρνιτσα, στη νοτιοδυτική Αλβανία, η οποία αποτελεί μέρος του προστατευόμενου τοπίου Αώου/Άρτα. Η περιοχή αυτή, όπου θα κατασκευαστούν διάφορα ξενοδοχεία και βίλες, αποτελεί μέρος της Αυλώνας. Το κοινοβούλιο της Αλβανίας ενέκρινε πρόσφατα τροποποίηση του νόμου για τις προστατευόμενες περιοχές που ανοίγει τον δρόμο για την οικονομική ανάπτυξη τέτοιων προστατευόμενων περιοχών, παρά τις προειδοποιήσεις των ειδικών του περιβάλλοντος.

Φωτογραφικός νόμος

“Ο νόμος 21/2024 επιτρέπει την κατασκευή μεγάλων θερέτρων 5 αστέρων σε προστατευόμενες περιοχές. Επιπλέον, σύμφωνα με την απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου Εδάφους, επιτρέπεται η κατασκευή σχεδόν οποιουδήποτε άλλου έργου και δεν υπάρχουν πλέον κόκκινες γραμμές”, δήλωσε στην DW ο Μίρτζαν Τόπι, οικολόγος στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο των Τιράνων. “Με τις νέες αλλαγές στον νόμο δεν προστατεύεται πλέον η φύση και οι υπό καθεστώς προστασίας περιοχές στην Αλβανία”, πρόσθεσε. Σύμφωνα με τον Τόπι, η τροποποίηση του ισχύοντος νόμου έχει αλλάξει ειδικά για να διευκολύνει τις επενδύσεις του Κούσνερ. “Είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού ότι ο νόμος είναι φωτογραφικός, διότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος να εξηγηθεί η τόση βιασύνη της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας να τον υιοθετήσει. Πριν ακόμη επικυρωθεί από τον πρόεδρο, τα συγκεκριμένα σχέδια ήταν έτοιμα”, λέει ο Τόπι. Υπάρχει βέβαια και η άλλη πλευρά. Είναι η επιχειρηματική κοινότητα της χώρας, ιδίως ο τομέας του τουρισμού, που βλέπει οικονομικά οφέλη, αν και με επιφυλάξεις.

“Θεωρώ ότι είναι μια πολύ θετική επένδυση, αλλά μόνο αν πρόκειται πραγματικά για τουριστική επένδυση, αν πρόκειται για βίλες ή μονάδες για διαμονή”, δήλωσε ο Μπεσνίκ Βάθη, διευθύνων σύμβουλος της Αλβανικής Υπηρεσίας Ταξιδίων και Φιλοξενίας. Εκείνο που τον ανησυχεί είναι ότι η προοπτική της οικοδόμησης κατοικιών, βίλες στην ουσία, θα ωφελήσει μόνο όσους επενδύσουν σε αυτές. “Γιατί μετά την πώληση δεν υπάρχουν έσοδα για τον αλβανικό τουρισμό, αλλά η επένδυση σε ξενοδοχεία ή μονάδες διαμονής θα αποφέρει συνεχώς έσοδα για την Αλβανία”, δήλωσε στην DW. “Ο τοπικός τουριστικός τομέας και η ευρύτερη οικονομία θα επωφεληθούν από τη δημιουργία τοπικών θέσεων εργασίας στο Σάσων και στη Σβέρνιτσα”.

Διογκώνεται η αντίθεση

Αυτό που ανησυχεί τον Βάθη είναι η φύση της επένδυσης που επιδιώκει ο Κούσνερ και ποιος θα επωφεληθεί περισσότερο από αυτήν. “Αυτό που φοβάμαι κυρίως είναι ότι θα βιώσουμε την ίδια κατάσταση με τους στρατηγικούς επενδυτές, στους οποίους παραχωρείται μια έκταση για την ανάπτυξη του τουρισμού και στο τέλος αποδεικνύεται ότι μόνο το 20% της συνολικής επιφάνειας χρησιμοποιείται για την κατασκευή ενός ξενοδοχείου και το υπόλοιπο πηγαίνει για διαμερίσματα ή βίλες κατοικιών”. Ανεξάρτητα από το αν τα αναπτυξιακά σχέδια του Κούσνερ στην Αλβανία και τη Σερβία θα ευοδωθούν, η αντίθεση σε αυτά αυξάνεται. Μια ομάδα στη Σερβία, η Kreni-Promeni (Μετακίνηση-Αλλαγή), έχει ξεκινήσει συλλογή υπογραφών κατά των σχεδίων. Σε λιγότερο από 24 ώρες την υπέγραψαν πάνω από 10.000 άτομα.

Πηγή: DW – Ειρήνη Αναστασοπούλου